ترامپ به دنبال فرصت‌های جدید در بحران خاورمیانه

فرارو- ترامپ برای اولین سفر خارجی خود در اواخر ماه جاری آماده می‌شود و برنامه‌های بزرگی در سر دارد. در نوزدهم مه سفر خود را به ریاض، بیت المقدس و رم آغاز می‌کند. امیدوار است بتواند راهی برای صلح میان فلسطین و اسرائیل پیدا کند. در بحبوحه بحران خاورمیانه، ترامپ به دنبال فرصت است.

به گزارش فرارو به نقل از بلومبرگ، واضح است که در خاورمیانه بحران وجود دارد. از دوران ریاست جمهوری اوباما در سال 2013، بحران‌ها در این منطقه شدت گرفت. داعش خلافت خود را آغاز کرد و حمایت‌ها از گروه‌های افراطی و رادیکال در کل منطقه افزایش یافت. جنگ داخلی سوریه دامن‌گیر ترکیه، اردن، لبنان و اروپا هم شد و تاکنون میلیون‌ها پناهنده به این کشورها واردشده‌اند. شعله‌های جنگ در یمن شعله‌ور شده و دولت لیبی شکست‌خورده است.

اما فرصت‌های پیش روی ترامپ چندان آشکار نیستند. افراطی‌های سنی مانند القاعده و داعش پادشاهی‌های خلیج‌فارس را تهدید می‌کنند. اما همزمان رژیم صهیونیستی را نیز تهدید می‌کنند که رقیب تاریخی این کشورهای عربی است. اکنون کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی یک دشمن مشترک دارند و شاید بتوانند با این وجه اشتراک بر سر یک راه‌حل دوجانبه برای اسرائیل و فلسطین به توافق برسند.

این نظریه‌ای است که مقامات کاخ سفید روز پنجشنبه درباره اولین سفر خارجی رئیس‌جمهور به خبرنگاران گفتند. یکی از آن‌ها گفت ترامپ و رهبران عرب منافع مشترک دارند و حالا که رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی دارای وجه اشتراک هستند، دولت ترامپ باید تلاش کند به مناقشه 70 ساله اسرائیل- فلسطین خاتمه دهد.

"مک مستر" مشاور امنیت ملی ترامپ هم روز سه‌شنبه در مراسمی در سفارت اسرائیل به این موضوع اشاره کرد. او گفت: "شرایط حاضر در منطقه می‌تواند به ما در حل برخی مشکلات دیرینه کمک کند؛ مشکلاتی مانند مناقشه میان اسرائیل و فلسطین."

این رویکرد از برخی جهات به‌هیچ‌وجه جدید نیست. در سال 2015، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی علیه ایران و گروه‌های افراطی سنی با هم متحد شده بودند. اما این رابطه به‌یک‌باره و ناگهانی ایجاد نشده است. همه از زرادخانه هسته‌ای اسرائیل در منطقه مطلع‌اند، اما اسرائیل آن را به‌طور رسمی تأیید نکرده است.

کلید ایجاد اتحاد میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی، یک "چاره دو کشوری" است. هر بار از مقامات عربستان دراین‌باره سؤال شد، پاسخ دادند تا زمانی که مناقشه اسرائیل و فلسطین حل نشود امکان برقراری روابط عادی میان دو کشور وجود نخواهد داشت.

ترامپ در این زمینه یک مزیت دارد. او برخلاف اوباما، بر موفقیتِ معامله هسته‌ای با ایران سرمایه‌گذاری نکرده است. تلاش‌های اوباما مجالی برای متحد شدنِ دشمنان ایران باقی نگذاشت. اوباما عقیده داشت ایران و عربستان سعودی باید در خاورمیانه با هم کنار بیایند. اما ترامپ چنین رویکردی ندارد.

ترامپ دارد خود را فریب می‌دهد. فکر می‌کند می‌تواند میان اسرائیل و فلسطین صلح برقرار کند، حتی بااینکه تمام روسای جمهور آمریکا از زمان جورج اچ. دبلیو بوش تلاش کردند و شکست خوردند. بهتر است دیدگاه خود را دراین‌باره اندکی گسترش دهیم:

نه رئیس‌جمهور فلسطین "محمود عباس" و نه نخست‌وزیر اسرائیل "بنیامین نتانیاهو" فضای سیاسی لازم برای توافق را در اختیار ندارند. محمود عباس 82 ساله است و سال‌های آخر زندگی خود را سپری می‌کند. همچنین بر غزه که در دست حماس است (گروهی که با برقراری مذاکرات صلح با اسرائیل مخالف است) کنترل سیاسی ندارد. محمود عباس روز چهارشنبه در کاخ سفید گفت فلسطینی‌ها از "فرهنگِ صلح" حمایت می‌کنند. اما خودِ او فلسطینی‌هایی که در موج اخیر حملات سرد کشته یا زخمی شدند را در مقام شهید ستود. حتی اگر خودِ محمود عباس خواهان توافق صلح باشد، نمی‌تواند به‌راحتی مردمش را راضی کند.

از سوی دیگر نتانیاهو راست‌گراترین دولت در تاریخ اسرائیل را تشکیل داده است. رقبای سیاسی او خواهان ترک راه‌حل دو کشور هستند. حامیانش از او می‌خواهند شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری را گسترش دهد و زمین‌های بیشتری را از تصرف فلسطینی‌ها خارج کند.

مشکل دیگر این است که خواسته‌های دو طرف به‌هیچ‌وجه سازگاری ندارند. برای مثال عباس خواهان بازگشت تمام آوارگانی است که از جنگ سال 1948 از کشور خارج شدند. اما این اقدام جمعیت یهودیان در رژیم صهیونیستی را به اقلیت تبدیل می‌کند. اسرائیلی‌ها هنوز هم  بیت المقدس را پایتخت می‌دانند. فلسطینی‌ها بخشی از شهر را به‌عنوان پایتخت دولت احتمالی خود می‌خواهند. اسرائیلی‌ها خواستار حضور نظامی شبه دائمی در کرانه باختری رود اردن هستند که فلسطینی‌ها این درخواست را نپذیرفتند.

به‌تدریج ترامپ و دامادش "جراد کوشنر" از این موانع مطلع می‌شوند. در این میان، ممکن است ترامپ از فرصت‌های مناسب‌تری در بحبوحه بحران خاورمیانه نفع ببرد. می‌تواند با اقدامات دیپلماتیک رژیم صهیونیستی را وادار کند بر سر تعهدات خود که در دولت جورج دبلیو بوش با آن‌ها موافقت کرد، بماند. یکی از آن‌ها ساخت‌وساز تنها در محدوده شهرک‌های یهودی‌نشین بود.

زمانی که اوباما رئیس‌جمهور شد، این توافق را ترک کرد و نتانیاهو را تحت‌فشار قرار داد تا به تمام ساخت‌وسازها در مناطق اشغالی (ازجمله شرق بیت‌المقدس) خاتمه دهد. ترامپ می‌تواند طرحی برای کاهش فشار اقتصادی بر کرانه باختری ارائه دهد و درحالی‌که فلسطینی‌ها منتظر نسل جدیدی از رهبری هستند، سعی کند نهادهای ناکارآمد فلسطین را سامان دهد.

هیچ یک از این اقدامات به دشواریِ برقراری معاهده صلح نیست و در شرایط حاضر قابل اجرا هستند. شاید اگر این قدم‌های کوچک برداشته شود، فرصت برای برقراری صلح واقعی به وجود آید.

منبع: Bloomberg

ترجمه: وب‌سایت فرارو