تبر سیاستمداران بر سر کتب درس "تاریخ"

فرارو- اینکه دانش آموزان چطور تاریخ را می آموزند به اندازه چگونگی تدریس این علم بحث برانگیز است.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از اکونومیست، تعداد درس هایی که به اندازه تاریخ بحث برانگیز می شوند بسیار اندک است. زمانیکه مایکل گوو، وزیر آموزش انگلیس پیش نویس تغییرات برنامه تحصیلی ملی کشورش را طی ماه فوریه ارانه کرد، برنامه پیشنهادی وی در مورد درس تاریخ بود که به تیتر یک روزنامه ها تبدیل شد.

 گوو در برنامه خود پیشنهاد کرده بود که درس تاریخ بر اساس روایت تقویمی و به صورت منسجم تدریس شود که با بریتانیایی های اولیه شروع و به جنگ سرد ختم می شد. مخالفان این برنامه عنوان کردند که رئوس مطالب در این برنامه بیش از اندازه بر اعمال و اقدامات سفیدپوستان شیک تاکید داشته و اقدامات اقلیت ها را بسیار کمرنگ جلوه داده است. این برنامه ی «غیرقابل تدریس، غیرقابل یادگیری و غیرانگلیسی» منجر به شکل گیری یک گروه مخالف در دهم آوریل شد. تاریخ نویسان مخالف عریضه هایی را منتشر کردند و در شبکه های تلویزیونی صف کشیدند.

 چرخش تبر سیاست مداران برای تکه تکه کردن، در اغلب موارد به سمت کتاب های تاریخ بوده است؛ اقدامی که منجر به توجه بیشتر به شخصیت های مورد ستایش آنها و لکه دار کردن شخصیت هایی که نمی پسندند می شود. دیمیتری لیوانوف، وزیر آموزش روسیه طی ماه مارس وعده داد کتاب درسی جدیدی را جایگزین کتاب فعلی کند. به نظر می رسد چنین اقدامی، تلاشی است از سوی دولت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای مصادره تاریخ روسیه و به خصوص پاکسازی استالین از تاریخ این کشور.

 اما غوغایی که در انگلیس به راه افتاده، بازتابی از بحث های دقیق تر و عمیق تر در اتاق کارمندان مدارس این کشور نسبت به دیگر نقاط جهان است؛ بحث هایی با تبعات به مراتب گسترده تر. در حال حاضر والدین، معلمان و سیاست مداران علاوه بر گفتگو در مورد محتوای درسی، به بحث در مورد روش های تدریس تاریخ می پردازند.

 طی 40 سال گذشته معلمان تاریخ در اکثر کشورهای اروپا «مفاهیم» را بر «ترتیب تاریخی وقایع» ارجح دانسته اند. دانش آموزان به جای آنکه تاریخ را به عنوان یک روایت طولانی شسته رفته بیاموزند، در دوره های زمانی که گفته شده برای سن آنها مناسب است می روند و می آیند. تحلیل گران نزدیک به منابع تاریخی تاکید دارند که تاریخ بدنه ای منسجم از دانش نیست بلکه انباشتی از مطالب است که از گذشته بر جای مانده است. این طرز فکر بر سرفصل هایی که به اکثر دانش آموزان انگلیسی آموخته می شود، تاثیر گذاشته است.

این روش در دیگر نقاط نیز طرفدارانی دارد. مدارس در 16 ایالت آلمان چندین هیات امتحانی را استخدام و بیش از 400 کتاب درسی متفاوت را به کار می گیرند اما «هسته اصلی آموزش» در سراسر کشور، ارزیابی منابع تاریخی است. سرفصل های درس تاریخ آفریقای جنوبی پس از آپارتاید نیز تدریس بخش های «خوشایند» را در اولویت قرار داده است. مدارس استرالیا هم از روش مشابهی استفاده می کنند.

در چنین شرایطی برخی معلمان از بکارگیری چنین روشی خسته شده اند. در افراطی ترین شکل آن، تاریخ مبتنی بر منابع و تدریس مبتنی بر مهارت ارزش خود را از دست خواهد داد. پیتر کالاوی، استاد دانشگاه وسترن کپ توضیح می دهد آنچه دانش آموزان آفریقای جنوبی در مورد آمریکا می خوانند تنها به واسطه مسئله سرمایه داری است (در پایه یازدهم تحت عنوان «سرمایه داری و آمریکا 1940- 1900). تاریخی که در مدارس اروپایی تدریس می شود نیز به نظر بی ربط می رسد- دانش آموزان ممکن است کمی در مورد جنگ جهانی دوم بیاموزند اما پس از آن با دو سال وقفه ادامه آن را می آموزند. منتقدان در انگلیس خشمگین هستند که دانش تاریخی دانش آموزان رو به محدود شدن است. بر اساس شیوه امتحانی انگلیس، دانش آموزان با یادگیری مطالبی در مورد دامداران و گاوچران های آمریکایی می توانند 40 درصد نمره درس تاریخ را کسب کنند.
 
موارد جالب تر
منتقدان، کشورهایی چون فرانسه و لهستان را پادزهری برای این روش اشتباه می دانند. دانش آموزان در این کشورها باید تا سال پایانی مدرسه درس تاریخ را بخوانند. معلمان با ارائه خلاصه ای از وقایع مهم با ترتیب تاریخی آنها به وظیفه خود عمل می کنند. با این حال دانش آموزان نیز با استفاده از منابع معاصر، واقعیات را از داستان ها جدا می کنند. آنها همچنین می آموزند که شهروندان خوبی باشند. دانش آموزان در فرانسه انقلاب کشورشان را می آموزند. برنامه درسی این کشور به تحکیم هویت ملی شان کمک می کند.

البته ممکن است این روش ها در برخی موارد سنگین باشند. دانش آموزان در هند از یادگیری روال تاریخی و زمان دقیق آنها شکایت می کنند. با این حال تدریس روایت های کاملی از واقعیات می تواند به تمرکز دانش آموزان کمک کند. در مقابل کولی بلانش، دانش آموز 14 ساله در کبک از یادگیری تاریخ کانادا لذت می برد. معلم وی با استفاده از یک کتاب جداگانه دانش شاگردان خود را از تاریخ وقوع اتفاقات مهم آگاه می کند. واقعیات تاریخی در این کشور کاملاً ملموس و در دسترس هستند.

شاید سیاست مداران درباره توانایی های خود برای تاثیرگذاری بر کلاس های درس که با روش های دلخواه آنها اداره می شود، غلو می کنند. هنینگ هوز از موسسه جورج اکرت در آلمان برنامه تحصیلی در آفریقای جنوبی را مورد مطالعه قرار داده است. در آفریقای جنوبی معلمان به شدت محدود می شوند. اما وی می گوید: «کتاب های درسی در این کشور هیچ تاثیری ندارند.»

در آمریکا طیف گسترده ای از روش های تدریس و برنامه های تحصیلی از دست تلاش های دولت برای یکی کردنشان نجات یافته اند. در سوی دیگر برخی معلمان در آلمان از تدریس تاریخ جمهوری دموکراتیک آلمان خودداری می کنند. اما این مشکل با ورود معلمان جوان تر به مدارس و فاصله گرفتن از آن سال ها، رو به افول است.

ریچارد اوانز، مورخی که مخالف برنامه های مایکل گوو است می گوید: «تاریخ موضوعی گسترده در بسیاری جهات است که قابل مدیریت نیست.»