bato-adv
bato-adv
کد خبر: ۱۶۵۴۱

آيا امريکا ورشکسته خواهد شد؟

تاریخ انتشار: ۱۰:۰۱ - ۰۸ آبان ۱۳۸۷

ايسلند يکي از قربانيان بحران اخير بانکي است. کشور کوچک و تا همين چند روز پيش ثروتمندي که در آستانه ورشکستگي است و حتي به کرملين براي کمک دست دراز کرده است. بدهي خارجي اين کشور تقريباً 8 برابر توليد ناخالص داخلي اين کشور است و بيش از 80 درصد بدهي اين کشور در حقيقت بدهي بانک هاي اين کشور به طرف هاي خارجي است.
 
اخيراً و با شروع اوج گيري بحران اخير، مشتريان خارجي بانک هاي ايسلندي متوجه شده اند نمي توانند پول خود را از بانک هاي ايسلندي پس بگيرند. ايسلند بانک هاي خود را ملي کرده است. بورس ايسلند تا همين ديروز بسته بود و به محض باز شدن حدود 80 درصد ارزش خود را از دست داد. سوال اين است که با توجه به اينکه حجم بدهي هاي امريکا حدود 10 هزار ميليارد دلار است، آيا ممکن است امريکا، که بحران هم از آنجا شروع شده است، ورشکسته شود؟ پيش از جواب دادن به اين سوال اجازه بدهيد مقدمه يي درباره چگونگي قرض گرفتن پول به وسيله دولت ها بنويسم.

وقتي دولت کشوري مانند کشور ما ايران با کسري بودجه مواجه است چند راه حل پيش رو دارد. انتشار پول که در چند دهه اخير با بي مسووليتي کامل انجام گرفته است، راه اول است.پرانتز اول؛ همان طور که مي دانيم اگر درصد افزايش نقدينگي به مراتب بيش از درصد افزايش توليد داخلي باشد اين افزايش نقدينگي به تورم منجر مي شود. تورم ايران هم از همين جنس است؛ تورمي که تنها و تنها ريشه پولي دارد. راه حل آن هم استفاده از ابزارهاي پولي به وسيله بانک مرکزي است. ابزارهاي پولي که بعضي از آنها بايد ايجاد شوند و به وسيله بانک مرکزي که با اين بانک مرکزي تفاوت کلي دارد در جهت مهار تورم استفاده شوند.

راه حل دوم قرض ريال از مردم در داخل است. انتشار اوراق مشارکت به وسيله دولت (يا انتشار اوراق قرضه) وسيله يي براي قرض ريال است. به دليل تورم بالا در ايران، دولت عملاً توانايي قرض بلندمدت را ندارد. اوراق مشارکت در ايران تا آنجا که من مي دانم معمولاً سه ساله اند. انتشار اوراق قرضه بلندمدت مثلاً 30 ساله عملاً در ايران غيرممکن است.راه حل سومي که در ايران متاسفانه تا چندين سال پيش عملاً جزيي از بودجه کشور هم بود تکليف کردن بانک ها به مخارجي بود که دولت آنها را تکليف مي کرد. مثلاً يک بانک موظف بود بزرگراه قزوين- زنجان را بسازد يا صندوق بازنشستگي بزرگراه قم- کاشان را بسازد و پروژه هايي از اين دست. اين روش تهيه پول براي مخارجي که بايد به وسيله دولت تامين مالي شوند يکي از بدترين انواع دست اندازي ها به اموال مردم در بانک ها است. متاسفانه هنوز هم دولت دست از سر بانک ها برنداشته است و خود بانک ها هم امانتداران خوبي براي پول مردم نبوده اند.

اگر همزمان با کسري بودجه، دولت با کسري ارز خارجي هم مواجه باشد، در آن صورت دولت دست به استقراض خارجي مي زند. نحوه استقراض هم به اين ترتيب است که معمولاً سراغ بانک خارجي معتبري مي رود و تقاضاي وام مي کند. چون پس گرفتن پول از کشوري مانند کشور ما همراه با ريسک در نظر گرفته مي شود، نرخ سود بانکي پرداختي معمولاً بالا و حتي دو رقمي است. به دليل درآمد بالاي نفت فعلاً دولت نيازي به استقراض خارجي ندارد.

دولت امريکا هم کسري بودجه عظيمي دارد. کسري بودجه امسال اين دولت (بدون احتساب بودجه نجات موسسات مالي) حدود 500 ميليارد دلار است که رکوردي تاريخي است و تخمين زده مي شود که اين کسري در سال آينده به بيش از 700 ميليارد دلار برسد. براي جبران اين کسري بودجه، دولت امريکا دلار قرض مي گيرد. طريقه قرض پول هم انتشار اوراق قرضه است. عمده ترين خريداران اوراق قرضه دولتي هم موسسات زير نظر خود دولت امريکا هستند که يکي از اين خريداران فدرال رزرو يا همان بانک مرکزي امريکاست که به هر ميزان که خود تصميم بگيرد و منطبق با سياست هاي پولي فدرال رزرو باشد اوراق قرضه دولتي مي خرد. در مقابل خريد اين اوراق قرضه، فدرال رزرو پول چاپ شده خود را در اختيار دولت قرار مي دهد. کشورها و موسسات و افراد خارجي هم طلبکار بيش از 25 درصد اين بدهي ها که بالغ بر 2500 ميليارد دلار است، هستند. ژاپن و چين، هر کدام با بيش از 600 ميليارد دلار، بزرگ ترين دارندگان خارجي اوراق قرضه دولت امريکا هستند. در حقيقت قسمت عمده يي از ذخاير ارزي جهان همان بدهي هاي امريکا به کشورهاي خارجي است.

با اين اطلاعات اجازه دهيد به سوال بالا برگرديم؛ با توجه به اينکه حجم بدهي هاي امريکا حدود 10 هزار ميليارد دلار است، آيا ممکن است امريکا که بحران هم از آنجا شروع شده است، ورشکسته شود؟

جواب اين است که خير و به دو دليل؛اولاً هنگام بحراني چنين بزرگ در سيستم مالي جهاني، تنها روش امن براي محفوظ نگه داشتن پول بسيار خريد اوراق قرضه دولتي از يک دولت بزرگ است. دولت هاي کوچک مانند ايسلند قابل اعتماد نيستند. توجه کنيد که دولت امريکا تا همين چند روز پيش فقط دارايي هاي افراد تا صد هزار دلار را در بانک ها تضمين مي کرده است. (براي مقابله با بحران عدم اعتماد به بانک ها تغييراتي در اين قانون داده شده است از جمله اينکه حداقل پول تضمين شده در بانک ها به 250 هزار دلار افزايش يافته است و تحت شرايطي و براي يک دوره محدود دارايي هاي بزرگ تر هم تضمين مي شوند.) به همين علت در بحران اخير بسياري از سرمايه گذاران پول خود را از بانک ها بيرون کشيدند و شروع به خريدن اوراق قرضه دولتي، به خصوص اوراق قرضه کوتاه مدت کرده اند. همين امر باعث کاهش شديد نرخ بهره اوراق کوتاه مدت در امريکا شد. (به عبارت ديگر قيمت اين اوراق را افزايش داد.)

به همين دليل دولت امريکا به هيچ وجه در مقطع فعلي از کمبود سرمايه رنج نمي برد. همه مي خواهند به اين دولت قرض بدهند تا دارايي خود را حفظ کند و در اين شرايط صحبت از ورشکستگي امريکا به شدت دور از واقعيت است.ثانياً تمام قروض امريکا به دلار است. کشوري که تمام قروضش به واحد پول آن کشور است منکر پرداخت بدهي هاي خود به طلبکاران نمي شود. (گرچه روسيه يک بار اين کار را کرده است.) اگر هيچ چاره ديگري موجود نباشد آن کشور مي تواند فقط با چاپ پول بيشتر بدهي هاي خود را بپردازد. به اين کار پولي کردن بدهي گفته مي شود. گرچه اين کار عواقبي مانند تورم بسيار مي تواند داشته باشد ولي در همان حال تضميني است براي اينکه آن دولت بدهي اسمي خود را پرداخت مي کند. البته انجام اين کار به وسيله دولت امريکا تقريباً محال است.
bato-adv
مجله خواندنی ها
مجله فرارو
پرطرفدارترین عناوین