bato-adv
bato-adv
کد خبر: ۱۷۱۱۷۸
واشنگتن پست بررسی کرد

توافق ژنو؛ ترمیم یا تشدید اختلافات در خاورمیانه؟

افزایش روابط دیپلماتیک و تشدید خشونت در روزهای پس از توافق قدرت های جهان با ایران، هم نویدبخش شروع یک عصر صلح آمیزتر در خاورمیانه است و هم هشداردهنده نسبت به آغاز دور جدیدی از خونریزی ها.
تاریخ انتشار: ۱۴:۳۴ - ۱۳ آذر ۱۳۹۲

فرارو- افزایش روابط دیپلماتیک و تشدید خشونت در روزهای پس از توافق قدرت های جهان با ایران، هم نویدبخش شروع یک عصر صلح آمیزتر در خاورمیانه است و هم هشداردهنده نسبت به آغاز دور جدیدی از خونریزی ها.
 
به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از واشنگتن پست، اعلام توافق شش ماهه بر سر مسئله هسته ای ایران که از سوی باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا به عنوان فرصتی برای برگرداندن دهه ها دشمنی میان واشنگتن و تهران تحسین شد، نشانه هایی از پتانسیل موجود برای ایجاد گشایش در دیگر اختلافات منطقه ای را در پی داشته است.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران طی هفته جاری سفری به کشورهای سنی نشین عرب از جمله قطر، کویت و عمان داشت؛ همتای اماراتی وی  نیز هفته گذشته به ایران سفر کرد. این سفرها نخستین نشانه های بهبود روابط میان دولت شیعه ایران با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس از زمان شورش علیه بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه است  که منطقه را میان خطوط فرقه ای قطب بندی کرد.

 ظریف خواستار همکاری میان ایران و کشورهای عرب شده و امید خود ازاینکه بتواند به زودی سفری به عربستان که رقیب اصلی ایران است را ابراز داشت. وی در مصاحبه با شبکه الجزیره که روز سه شنبه منتشر شد گفت:«ما معتقدیم که برای همکاری با یکدیگر باید گسترش اختلافات فرقه ای در این منطقه را مهار کرد.»

ترکیه که یکی از طرفداران ثابت قدم نیروهای مخالف سوریه است نیز در درخواست برای آتش بس در این کشور به ایران که مهمترین متحد اسد محسوب می شود، پیوسته است. مقرر شده است که در 22 ژانویه کنفرانس صلحی در ژنو با هدف راه اندازی مذاکرات مستقیم میان جناح های متخاصم سوریه برگزار شود.

این در حالی است که همزمان خشونت در میان برخی خطوط نادرست فرقه ای مهم شدت گرفته و سه تن از اعضای جنبش شیعه حزب الله توسط مخالفان وابسته به القاعده در سوریه سربریده شده اند و فعالیت های مرگبار در عراق آشکارا احیا می شوند که این امر بیانگر خطراتی است که روند تجدیدنظر در روابط در منطقه به دنبال خواهد داشت.

با وجود آنکه تهدید بروز جنگ میان اسرائیل و ایران و کشیده شدن پای آمریکا به میدان در حال حاضر کاهش یافته، اما بسیار نگرانند که این روابط حسنه ممکن است که تنها منجر به تشدید اختلافات موجود شود.

محمد عبید، یک تحلیلگر مستقر در بیرون که روابط نزدیکی با حزب الله دارد و با تفکر رهبران آن آشنا است می گوید: «جنگ های کوچکی بروز خواهد کرد. جنگ بزرگی روی نمی دهد اما این جنگ های کوچک تشدید خواهند شد.»

کشورهای سنی عرب با توافقی که بتواند بلندپروازی های ایران را تعدیل کند، مخالف نیستند اما در مورد پیامدهای گرمشدن روابط میان واشنگتن و تهران نگران هستند.

مصطفی آلانی، مدیر دفتر مطالعات امنیت و تروریسم در مرکز تحقیقات گلف گفت: «نگرانی اصلی این است که یک توافق دراز مدت میان ایران و آمریکا ممکن است به قیمت نفوذ سنی ها بدست آید.»

آلانی در ادامه افزود: «ما نگران نوع امتیازاتی هستیم که آمریکایی ها اعطا خواهند کرد. آیا آنها ایران را به عنوان یک ابرقدرت منطقه ای تدهین خواهند کرد؟ ایده تبدیل شدن ایران به یک قدرت هژمون، خط قرمز واقعی تمام کشورهای عرب است.»

این نگرانی ها - و حتی شکاف دیرینه سنی و شیعه- ریشه در ترس کهنه اعراب از تسلط ایران دارد و به انقلاب اسلامی 1979 برمی گردد. ایران با جمعیتی نزدیک به 80 میلیون نفر تمام همسایگان عرب خود به استثنای مصر آشوب زده را تحت الشعاع قرار می دهد. اگر مسئله دراز مدت هسته ای ایران حل و فصل شود، ایران می تواند موضع قدرتمند خود در دوران جنگ سرد به عنوان قدرتمندترین متحد منطقه ای واشنگتن را احیا کند.

سنی ها می ترسند که لغو تحریم های بین المللی، ایران کمک خود به شبکه گسترده متحدانی که طی دهه ها پرورش داده از جمله حزب الله لبنان، گروهای شیعی بیشمار در عراق و دیگر گروه ها در سراسر منطقه از افغانستان گرفته تا یمن و لبنان را افزایش دهد.

 آلانی معتقد است که ایران به مصالحه خود بر سر مسئله هسته ای با طرف مقابل پایبند نخواهد بود. وی گفت: «ایران حزب الله، اسد و عراق را ترک نخواهد کرد.عربستان نیز در مقابل تلاش های ایران برای گسترش نفوذ خود در منطقه عقب نشینی نخواهد کرد.»

طی هفته های بعد از توافق هسته ای ماه گذشته، خشونت در منطقه افزایش یافته و این در حالی است که متحدان عربی واشنگتن در حال هضم دورنمای این مسئله هستند که ممکن است ایران و آمریکا به زودی دوست شوند و احتمال مداخله نظامی دولت اوباما در سوریه وجود ندارد.

عربستان اعلام کرد که روابط خود با آمریکا را تعلیق می کند و به تنهایی به مخالفان سوری کمک خواهد کرد. بمبگذاری انتحاری در نزدیکی سفارت ایران در بیروت، یک روز قبل ا مذاکرات هسته ای ژنو توسط تندروهای سنی آغاز شد و پس از آن شبه نظامیان شیعه در عراق اعلام کردند که موشک هایی به سمت عربستان شلیک کرده اند تا اینگونه تلقی شود که این حملات، تلافی جویانه بوده و ممکن است جنگ نیابتی را تشدید کند.

از زمان امضای توافقنامه ژنو به نظر می رسد احساسات فرقه ای تشدید شده اند. درگیری های تازه ای در شمال شهر طرابلس در لبنان میان سنی های محلی و علوی های وابسته به فرقه اسد روز جمعه منجر به مرگ بیش از 10 نفر شد.

سلمان شیخ، مدیر مرکز بروکینگز در دوحه قطر معتقد است که پس از کشته شدن نزدیک به 120 هزار نفر از هر دو طرف در درگیری های سوریه، تنفر چنان میان افراد ریشه دوانده که مشخص نیست آیا یک توافق هسته ای یا دیگر تلاش های دیپلماتیک بتواند شرایط را تغییر دهد.

 وی گفت: «گمان نمی کنم تغییری ایجاد شود. کنترل این جنگ از دست همه خارج شده و دشوار است که آن را متوقف یا تجدید کرد.»

bato-adv
مجله خواندنی ها
مجله فرارو
bato-adv
bato-adv
bato-adv
پرطرفدارترین عناوین