لعنت به جاده ها اگر معنی شان جدایی است

فرارو؛ زهرا فدایی- در بین آمارهای مختلف در زمینه تلفات انسانی هیچ آماری وحشتناک تر از ارقام تصادفات رانندگی نیست که مجموع ضایعات انسانی آن در سال بیش از هر یک از بلایای طبیعی است. سوانح رانندگی خصوصا در روزهای تعطیل آغاز سال جدید یکی از عمده ترین دلایل فوت ایرانیان است. انگیزه سفرهای نوروزی هرچه که باشد، باید از آن به نوعی خودکشی پنهان دسته جمعی یاد کرد تا قرعه به نام هرکس بیفتد، دچار سانحه شده یا جان خود را از دست دهد؛ و پیامدهایی جبران ناپذیر که گریبان جامعه را می گیرند، به بار آید.

مقصر کیست؟
تصادف حاصل اشتباه و نقص یکى از سه عامل یعنى انسان (راننده)، جاده و خودرو است. مادامى که هر یک از این سه عامل وظیفه خود را درست انجام دهند و بدون عیب باشند، حادثه اتفاق نمى افتد. اما اگر یکى از این سه عامل در انجام وظیفه تعلل و قصور ورزد یا معیوب باشد، هیچ اتفاق ناگوارى دور از انتظار نیست.

از میان ارکان اصلى تصادف، انسان ضعیف ترین عنصر است، به همین دلیل هر تصادفى که اتفاق مى افتد، تمام قضاوت ها متوجه عامل انسانى است، حتى اگر دو رکن دیگر یعنى راه و خودرو باعث تصادف شده باشند.

در پی حادثه روز هشتم فروردین 88، در محور همدان كه منجربه مرگ 18 تن از هموطنان و مجروحیت 20 تن شد، سردار رویانیان با اشاره به اینكه 49 درصد مرگ و میر تصادفات رانندگی در كشور را كامیون‌ها و اتوبوس‌ها تشكیل می‌دهند، گفت: «باید شركت‌های مقصر در تصادفات رانندگی تعطیل شده و رانندگان بی‌تفاوت، بی‌مسوولیت و بی‌صلاحیت به عنوان قاتل معرفی شوند.»

پیش از این نیز، وزیر راه و ترابری، حمید بهبهانی در سومین همایش بزرگ حمل و نقل در تهران اعلام داشت: «همه تابلوهای سرعت مجاز در جاده‌های ایران از‌ بین رفته و نمی‌دانیم سرعت مجاز در جاده‌ها چقدر است. پلیس بارها من را به دلیل سرعت زیاد در جاده متوقف کرده، اما پرسش من از مأمورین پلیس همیشه این بوده که حداکثر سرعت در جاده چقدر است؟»

با استناد به سخنان وزیر راه و ترابری عدم مدیریت صحیح در این زمینه از مهمترین دلایل آمار بالای تصادفات و تعداد کشته شدگان است. در ضمن این مسئله که بسیاری از جوانان که در شهر آموزش رانندگی دیده اند، آمادگی مواجه با شرایط بحرانی در جاده ها را ندارند و این تجربه ایست که آن را تنها می توانند به بهای به خطر انداختن جان خود و دیگران کسب کنند.

کشوری که سطح بیکاری قابل توجهی دارد، مردم را به سمتی سوق می دهد که با خرید یک ماشین و کار شبانه روز برای خود درآمدی تقریباً ثابت داشته باشند. در حالی که شاید هیچ کس نداند راننده های جاده ای چند ساعت در روز کار می کنند. بر اساس آمار 70 تا 75 درصد تصادفات جاده ای بر اثر اشتباهات انسانی که خستگی مفرط می تواند یکی از دلایل اساسی آن محسوب گردد. به طور حتم در ایام تعطیلات سال جدید که به میزان سفرهای بین شهری و تعداد مسافران افزوده می شود، خستگی رانندها نیز چندین برابر می گردد.

به این ترتیب شنیدن خبر اینکه چندین دستگاه‌ خودرو سواری‌ و اتوبوس‌ مسافربری‌ با تعداد قابل‌ توجهی‌ مسافر به دلیل رعایت‌ نکردن‌ اصول‌ رانندگی‌ و فرهنگ‌ ایمنی‌، تصادفات کوچک و بزرگی به بار آورده اند، به امری عادی بدل گردیده.

مصرف مواد مخدر نیز یکی از عواملی است که جان مسافران را به شدت در معرض خطر قرار می دهد، رانندگانی که برای فرار از خستگی و بی خوابی های طولانی مدت به مواد مخدر پناه می برند، در واقع دامی پیش پای مسافران خود می گسترانند که دیر یا زود آنان را به کام مرگ خواهد فرستاد و وقایعی را رقم خواهد زد که جبران آن ممکن نیست.

جیب بیمه و جان انسان
محمد رویانیان همچنین با اشاره به اینکه «قانونگذار دو سال پیش بیمه مرکزی را مکلف کرد که به منظور کاهش تلفات جاده ای، سالانه 100 میلیارد تومان به پلیس راهنمایی و رانندگی پرداخت کند اما بیمه سال گذشته 30 درصد و امسال 50 درصد این مبلع را پرداخت نکرده است»، گفت: «با توجه به منفعت طلبی بیمه مرکزی و پرداخت نکردن تعهدات، تعداد جانباختگان و سوانح جاده ای در سال 88 افزایش می یابد.»

رتبه اول جهانی برای سرانه قربانیان
بررسی ها نشان می دهد در بین کشورهای مختلف جهان، هندوستان با 106 هزار کشته در سال بیشترین آمار قربانیان حوادث جاده ای را در جهان دارد، پس از آن، چین با 81 هزار کشته در سال در رتبه دوم قرار دارد. اما ایران با ثبت آمار 27 هزار کشته در سال در مقایسه با جمعیت 70 میلیون نفری خود، به لحاظ سرانه قربانیان حوادث رانندگی، رتبه اول را در دنیا به خود اختصاص داده است.

این آمار در برخی کشورهای دیگر نظیر ایالات متحده آمریکا به 43 هزار کشته، روسیه 33 هزار کشته، مصر 13 هزار کشته، امارات متحده عربی 6900 کشته، بلغارستان 1006 کشته، نروژ 541 کشته و بلژیک 383 کشته می رسد.

تصادفات رانندگی روزانه حدود 25 میلیارد تومان و سالا‌نه بالغ برهشت هزار و 900 میلیارد تومان خسارت به كشور وارد می‌كند و خسارت اقتصادی ناشی از حوادث رانندگی سالا‌نه چهار درصد تولید ناخالص ملی را شامل می‌شود. ‌

باید به این آمار خوش بین بود؟
فرمانده نيروي انتظامي اعلام كرده است: «در نوروز امسال، 729 تن در تصادفاتات جان خود را از دست دادند، كه اين آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته 9 درصد كاهش داشته است.»

سازمان پزشکی قانونی تعداد کشته شدگان حوادث رانندگی نوروز سال گذشته را دو هزار و 14 نفر اعلام کرده بود. این در حالی است که بررسی گزارش ها و اظهارات مسوولان پلیس راه و اورژانس کشور نشان می دهد تا پایان دوازدهمین روز تعطیلات نوروزی 420 نفر در تصادف های جاده یی کشور فوت شده اند. همچنین اورژانس کشور طی ایام نوروز 100 هزار مصدوم را در سراسر کشور به مراکز درمانی منتقل کرد که از این تعداد 400 نفر در اثر تصادفات جاده یی فوت شدند.

اینكه آمارهای ارائه شده تا چه حد منطبق بر واقعیت است، محل تشكیك است اما با وجود این تناقضات یك امر مسلم است؛ برای مسافرت های نوروزی امسال، نیروهای پلیس در جاده ها افزایش یافتند و تلاش برای تبلیغات و آموزش به رانندگان پررنگ تر شد. در حالی که با تمام تدابیر اندیشیده شده، تعطیلات نوروز باز هم خانواده های بسیاری را داغدار کرد و زخم های خود را بر جان جامعه، گذاشت. آیا باید همچنان به درصد کاهش آمار فوتی ها دلخوش سازیم و سال آینده با چند نفر پلیس بیشتر در جاده ها، باز هم تقصیر را گردن این و آن بیاندازیم؟ چند انسان، چند ایرانی دیگر باید قربانی شوند تا از رضایت به حداقل ها دست برداریم و چاره ای اساسی برای میزان تأسف بار تصادفات و تلفات روزهای تعطیلات بیاندیشیم. 

شاید قربانی سال آینده ما یا عزیزانمان باشیم...