آثار توافق هسته‌ای بر اقتصاد ایران

یادداشت دریافتی- امین عربی*؛ این سوال در ذهن بعضی از دوستان مطرح است که توافق هسته‌ای چه تاثیری بر اقتصاد دارد.

بعد از جنگ دوم جهانی بعضی بر این عقیده بودند که پایان جنگ به معنی رفاه بیشتر خواهد بود ولی با افزایش مداوم قیمت‌ها روبرو شدند به دلیل اینکه منابعی که صرف جنگ می‌شد بعد از جنگ صرف تقاضا برای کالا می‌شد و افزایش تقاضا و عدم توانایی تامین کالا در کوتاه مدت قیمت‌ها را افزایش می‌داد و از طرف دیگر جیره بندی هم برداشته شده بود و این موضوع باعث افزایش بیشتر تقاضا می‌شد.

شرایط امروز قابل مقایسه با آن دوره نیست زیرا هم شرایط جهانی تغییر کرده و هم ما درگیر جنگ نیستیم و هم جیره بندی بر اقتصاد حاکم نیست. بنابراین تاثیر پایان تحریم مانند پایان یک جنگ ممکن است آثار متفاوتی از آنچه ما پیش بینی می‌کنیم بر اقتصاد داشته باشد.

تحریم باعث وارد شدن هزینه‌های زیادی به اقتصاد می‌شود و کار تجار و بازرگانان را با مشکل مواجه می‌کند. توافق هسته‌ای این هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و شرایط برای تسهیل مبادله فراهم می‌شود. از طرف دیگر برداشته شدن تحریم شرایط را برای تولید داخل در رقابت با کالاهای ساخت خارج سخت خواهد نمود.

در این صورت دو نکته اساسی برای اقتصاد کشور ضروری است یکی فرهنگ استفاده از کالای ایرانی و حمایت از تولید داخلی و دیگری استفاده از الگوی صحیح مصرف.

دولت نیز به منابع بیشتری جهت اجرای پروژه‌ها دست پیدا می‌کند و می‌تواند به سرمایه گذاری بخش خصوصی از طریق صندوق توسعه ملی و منابعی که در اختیار دارد، کمک کند.

در شرایط تحریم دولت منابع ارزی محدودی در اختیار خواهد داشت و این منابع برای هزینه‌های ضروری کنار گذاشته می‌شود و سرمایه گذاران هم روی استفاده از منابع دولت حسابی باز نمی‌کنند، بنابراین ریسک سرمایه گذاری هم از این نگاه و هم از نگاه برنامه برای صادرات یعنی تولید با هدف صادرات، بالا خواهد رفت.

در صورت توافق و رفع تحریم انتظارات مثبت سرمایه گذاران، ریسک را کاهش می‌دهد که برای اقتصاد بسیار سودمند است. لذا وضعیت سرمایه گذاری در شرایط تحریم با چالش‌های بزرگی روبرو است.

در مورد تصمیمات دولت و آنچه از تصمیمات و استراتژی دولت تدبیر و امید در ذهن سرمایه گذارن شکل گرفته، اعتقاد دولت به حل و فصل اختلافات از طریق مراجع قانونی و اعتقاد به بازی برد-برد است.

این رویکرد هزینه کمتری نسبت به سایر رویکرد‌ها دارد و در صورتیکه توانمندی ایران در دفاع از حقوق و منافع کشور در مذاکرات بین المللی و در مواجهه با مشکلات و اختلافاتی که به مرور زمان حادث می‌شود، محرز و به عنوان یک رویکرد جدید مورد پذیرش قرار گیرد، کمک بزرگی به فراهم نمودن بستر رشد اقتصادی با کمک سرمایه گذاران داخلی و خارجی خواهد نمود.

بنابراین تعامل با جهان از طریق بکارگیری توانمندی‌های کشور، انتظارات مثبت سرمایه گذاری را بوجود می‌آورد که این انتظارات نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی دارد.

آنچه در پی توافق هسته‌ای حاصل خواهد شد بعد از رفع تحریم، اینکه دولت منابع ارزی کافی از طریق صادرات نفت و سهولت تجارت جهت رشد اقتصادی بدست خواهد آورد. البته داشتن منابع ارزی به تنهای کافی نیست بلکه مهم‌تر از آن استفاده صحیح از منابع ارزی است که راه صحیح استفاده از منابع ارزی بکارگیری آن در فرایند تولید خواهد بود و تزریق آن به اقتصاد مشکلات بسیاری بوجود می‌آورد و اقتصاد را به بیماری‌های گوناگونی دچار می‌کند که خلاص شدن از آن اگر ناممکن نباشد بسیار دشوار است.

توافق هسته‌ای به معنی انتخاب استراتژی مذاکره ثمرده از طرف دولت در مجامع جهانی است که انتظارات مفیدی در زمینه سرمایه گذاری بوجود می‌آورد که برای توسعه اقتصادی لازم است.

درصورت توافق هسته‌ای، باید با نگاهی دیگر به مسایل توجه کرد. به این معنی که در صورت عدم توافق هسته‌ای عکس آنچه گفته شده حادث نخواهد شد بلکه استراتژی دیگری در روابط بین الملل و اقتصاد داخلی شکل خواهد گرفت که هزینه‌های زیادی برای کشورهای درگیر در پی خواهد داشت.

در داخل اگرچه نگرانی‌های زیادی بخصوص در زمینه تورم و کندی رشد اقتصادی و مشکل بیکاری وجود دارد و تصمیمات کشور‌های منطقه، مردم عزیزمان را عصبانی می‌کند ولی آثار اقتصاد مقاومتی که در راس آن خودباوری و تاکید بر اقتصاد دانش بنیان است مسیر روشنی است و همگان بر دستیابی به اهدافی که در آن تعریف شده است اتفاق نظر دارند.

استراتژی اقتصاد مقاومتی آرمانی است و در واقع چراغ روشنی است برای رهایی از وابستگی و دفع تکان‌های بین المللی سدی در مقابل زورگویی و اندیشه بزرگی است که هم در شرایط تحریم و هم در شرایط عدم تحریم نیاز اساسی کشور است.

---

*دانشجوی دکترای اقتصاد