bato-adv
bato-adv
کد خبر: ۲۹۸۹۷۳
داستان فروپاشی شوروی

(تصاویر) زلزله در نقشه سیاسی و جغرافیایی جهان

25 سال پیش در 8 دسامبر 1991 در اقامتگاه دولت وقت بلاروس در "یسکولی"، سران این جمهوری و جمهوری های روسیه و اوکراین به پیمان تاسیس اتحادیه کشورهای مشترک المنافع دست یافتند که 20 روز بعد به مرگ شوروی منجر شد.
تاریخ انتشار: ۱۰:۴۱ - ۲۳ آذر ۱۳۹۵
25 سال پیش در 8 دسامبر 1991 در اقامتگاه دولت وقت بلاروس در "یسکولی"، سران این جمهوری و جمهوری های روسیه و اوکراین به پیمان تاسیس اتحادیه کشورهای مشترک المنافع دست یافتند که 20 روز بعد به مرگ شوروی منجر شد.

به گزارش مجله تاریخ فرادید، ریشه این تصمیم کودتای شکست خورده اما تاثیرگذار شبانه 18 اوت 1991 در اتحاد جماهیر شوروی زمان رهبری میخائیل گورباچف بود که ارکان بلوک حکومت کمونیستی را به لرزه درآورد و در مسیر فروپاشی بدون گریز قرار داد.

با روی کار آمدن گورباچف 54 ساله پس از سران سالخورده اتحاد جماهیر شوروی در سال 1985 به عنوان اولین رهبری که دوران شکل گیری انقلاب بلشویکی را تجربه نکرده بود، شوک اجرای تغییرهای تدریجی مورد نظر وی در جامعه فوق العاده بسته سبب شد، اختلاف نظرهای گسترده ای بین مسئولان رخ دهد.

گورباچف اجرای همزمان و موازی دو برنامه اصلاحاتی "پروستریکا" و "گلاسنوست" سیاسی و اقتصادی را در دستور کار قرار داد که افزون بر ایجاد تغییرات اجتماعی و استقبال مردمی، مخالفت سران سالخورده و قدرتمندان اتحاد جماهیر شوروی را برانگیخت و سبب شد پیوستگی نظام کمونیستی را بشکند.

همزمان، میل گریز از مرکز بوریس یلتسین رییس جمهوری وقت روسیه به عنوان اصلی ترین بخش تشکیل دهنده اتحاد جماهیر شوروی و همچنین مخالفت های وی با گورباچف سبب شد، اختلاف ها و تهدیدها بیشتر شود.

وضعیت نامتوازن و بی ثبات سیاسی اجتماعی پیش آمده، گروهی از بلندپایگان اتحاد جماهیر شوروی را که نگران تداوم و تشدید این و ضعیت بودند، بر آن داشت با یک برنامه ریزی بسیار محرمانه شب 18 آگوست 1991 طرح کودتا را اجرا کنند.

کودتا از سوی هشت عضو بلندپایه حزب کمونیست از جمله "ولادیمیر کریوچکوف" رئیس سازمان جاسوسی کا.گ.ب به رهبری "گنادی یانایف" معاون رییس جمهوری شوروی انجام گرفت که با برکناری میخائیل گورباچف از رهبری و محبوس کردن وی در استراحتگاه ییلاقی شبه جزیره کریمه در کناره دریای سیاه، کمیته اضطراری اداره کشور را تشکیل بدهند.

انگیزه کودتاچیان، جلوگیری از امضای قرارداد کنفدراسیون اتحاد شوروی بود و اعلام کردند که گورباچف در رهبری ناتوان است و به همین دلایل وضعیت فوق العاده اعلام شد. 

تانک‌ها و دهها دسته نظامی با فرماندهی مقام های کا.گ.ب به خیابان‌های مسکو سرازیر شدند، اما صدها هزار مخالف کودتا در مراکز حساس دولتی بویژه اطراف خانه سفید محل شورای عالی حکومتی شوروی و همچنین اقامتگاه بوریس یلتسین که بعدها بنیانگذار روسیه نو شد، سنگربندی کردند که پس از سه روز رویارویی، کمیته کودتاچیان شکست را پذیرفت.

با وجود بازگشت گورباچف به مسکو و در دست گرفتن دوباره قدرت، اوضاع دیگر به حالت سابق بازنگشت و شکاف های روزافزون سبب شد شوروی با سرعت بیشتری به سوی نابودی پیش برود. 

پس از این کودتا، علاقه به فروپاشی شوروی از سطح مردمی فراتر رفت و به رویکرد سیاسیون بلندپایه هم تبدیل شد، بگونه ای که هشتم دسامبر 1991 رهبران روسیه، اوکراین و بلاروس در یکی از مناطق جنگلی این جمهوری دیدار و پیمانی را امضا کردند که بر اساس آن کشورهای مستقل مشترک‌المنافع به وجود آمدند و روسیه نیز خود را به عنوان جانشین اتحاد جماهیر شوروی معرفی کرد.

تاثیرهای ویران کننده این کودتا و سپس پیمان بلاروس، عمر 74 ساله شوروی با بیش از 22 میلیون و 400 هزار کیلومتر مربع وسعت متشکل از 15 جمهوری در 28 دسامبر 1991 را با تصویب قانون فروپاشی پایان داد و از دل آن روسیه و 15 کشور مستقل شکل گرفتند که بزرگ ترین تحول تعیین کننده در نقشه سیاسی و جغرافیایی جهان پس از جنگ دوم جهانی شناخته می شود.

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

زن رهگذر کیفش را بر روی علامت "داس و چکش"فلزی که در خیابان های مسکو سرنگون شده قرار داده‌است. 25 دسامبر1991 

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تظاهرات در لیتوانی با پرچم مستقل این کشور در "ویلنیوس"؛ تظاهر کنندگان خواستار استقلال این کشور از شوروی بودند؛ لیتوانی اولین کشوری بود که از شوروی اعلام استقلال کرد. 10 ژانویه 1990

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

گفتگوی گورباچف با تظاهرکنندگان لیتوانیایی در "ویلنیوس" که خواهان استقلال این کشور از شوروی بودند. 11 ژانویه 1990

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

عبور تانک های شوروی از جاده "گنجه" در آذربایجان شوروی برای مداخله در درگیری های قومی این منطقه

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

ازدحام جمعیت در یکی از فروشگاه های شهر "ویلنیوس" در لیتوانی در دهمین روز محاصره اقتصادی این کشور توسط شوروی. 27 اوریل 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

نیروهای ارتش شوروی در مقابل مقر حزب کمونیست در تاجیکستان جلوی معترضان صف کشیده‌اند. 15 فوریه 1990 

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

نیروهای ارتش شوروی سلاح هایی که از یک گروه شبه نظامی در "کائوناس" لیتوانی مصادره شده را به نمایش گذاشته‌اند. در 26 مارس 1990 گورباچف دستور داد همه لیتوانیایی ها سلاح های گرم خود را تحویل دهند.

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تجمع بیش از 200 مادر و پدری که فرزندشان را در نبرد ارتش سرخ با شبه نظامیان از دست داده‌اند مقابل کاخ کرملین؛ تنها در سال 1990 نزدیک به 6000 سرباز ارتش سرخ کشته شدند.

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تجمع 100هزار نفری مخالفان در مقابل کاخ کرملین؛ معترضان به دلیل سرکوب جنبش استقلال لیتوانی خواهان اسنعفای گورباچف بودند. مارس 1990

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

میدان سرخ مسکو لحظاتی قبل از تجمع هواداران بوریس یلتسین. 27 مارس 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

اعلامیه و نوشته های علیه شوروی بر دیوار پارلمان لیتوانی در "ویلنیوس" نصب شده است. 17 ژانویه 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

حمله نیروهای ارتش سرخ به تظاهرکنندگان در مقابل مرکز رادیو تلویزیون لیتوانی؛ در این حمله 13 تن کشته و 100 تن زخمی شدند. 13 ژانویه 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

مردان مسلح برای دفاع از پارلمان لیتوانی در برابر ارتش سرخ شب را در آنجا به صبح می رساندند. 23 ژانویه 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

مراسم تشییع کشته شدگان حمله ارتش سرخ به تظاهرکنندگان در "ویلنیوس" لیتوانی. 16 ژانویه 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تجمع بیش از 500 هزار نفر در مقابل کاخ کرملین در مسکو؛ تجمع کنندگان خواستار کناره گیری گورباچف از قدرت بودند. 10 مارس 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

گورباچف چند هفته قبل از کودتا در کنار دوستان نزدیک خود در حال ادای احترام به کشته شدگان گمنام؛ "گنادی یانایف" نفر دوم از راست کفیل ریاست‌جمهوری و رهبر کودتای آینده علیه گورباچف است. می 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تانک های کودتاچیان در میدان سرخ مسکو. 19 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

رهبران کودتای آگوست شوروی و رهبران کمیته خودخوانده "وضعیت اضطراری" در نشست خبری پس از کودتا؛ ازسمت چپ وزیر کشور شوروی بوریس پوگو، گنادی یانایف، کفیل رئیس جمهوری و اولگ باکلانف معاون اول رئیس جمهور. 19 آگوست 1991 

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

مردم در میدان سرخ مسکو تانک کودتاچیان را متوقف کرده‌اند؛ کودتا چیان اعلام کردند گورباچف را از کاخ کرملین به مکانی دیگر منتقل کرده‌اند. 19 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

هواداران بوریس یلتسین در خیابان های مسکو علیه کودتاچیان مانع ایجاد می کنند. 19 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

سخنرانی یلتسین برای هوادارانش در مقابل ساختمان روسیه فدرال در حالیکه پرچم روسیه فدراتیو به اهتزاز درآمده است. 19 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

پخش سخنرانی زنده گورباچف دو روز پس از کودتا و بازداشت او؛ گورباچف خبر از سلامتی خود داد و این کودتا را غیرقانونی خواند. 21 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

یکی از هواداران یلتسین سربازی را در مقابل ساختمان فدراسیون روسیه از تانک پائین می کشد. 19 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی
 
سخنرانی بوریس یلتسین برای هوادارن خود در مقابل ساختمان فدراسیون روسیه؛ او هوادارن خود را به اعتصاب و مقاومت علیه کودتا فراخواند. 19 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

بیش از 50 هزارنفر باوجود هشدار نیروهای کودتا در حمایت از یلتسین در مقابل پارلمان این کشور تجمع کرده‌اند. 20 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

یکی از طرفداران یلتسین با سربازی که خیابان مرکزی مسکو را مسدود کرده صحبت می کند. 20 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

اجرای موسیقی در مقابل کاخ سفید روسیه در مسکو. 20 آگوست

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

مردم بر روی موانع ایجاد شده در مقابل کاخ سفید مسکو ایستاده‌اند. 21 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

یک سرباز با پرچم روسیه سوار بر تانک ساعتی پس از اعلام شکست کودتا. 21 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

شادمانی مردم پس از شکست کودتا در مقابل پارلمان روسیه. 22 آگوست

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تجمع مردم پس از اعلام شکست کودتا به یادبود کشته شدگان در مسکو. 22 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

پائین کشیدن مجسمه  "فلیکس ژرژینسکی"بنیانگذار پلیس مخفی شوروی در مسکو. 22 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

 سخنرانی گورباچف در پارلمان شوروی پس از بازگشت از حصر خانگی در ویلایش در "کریمه" یعنی دو ماه پس از به قدرت رسیدن یلتسین و در آستانه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی. آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تشییع قربانیان کودتا اگوست از مقابل کاخ سفید مسکو. 24 آگوست 1991


تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

پس از شکست کودتا هوادارن یلتسین موانع مقابل کاخ سفید مسکو را جمع آوری می کنند. 25 آگوست

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

یک شهروند باکو تصویر لنین را از دیوارهای شهر پاک می کند؛ آذربایجان در سال 1991 از شوروی اعلام استقلال کرد. 21 سپتامبر 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

یکی از اعضای کا.گ.ب سلاح خود را به مقام لیتوانیایی در "ویلنوس" تحویل می دهد. 31 آگوست 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

کنسرت موسیقی راک و متال در میدان اصلی مسکو. 28 سپتامبر 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

دختری بر روی مجسمه واژگون لنین در "ویلنیوس" لیتوانی نشسته است. 1 سپتامبر 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

اجتماع گروه های جدایی طلب چچن در "گروزنی" پس از اعلام خروج نیروهای ارتش شوروی از جنوب روسیه. 14 نوامبر 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

شهروندان اوکراینی در همه پرسی برای جدایی از شوروی در سفارت این کشور در مسکو حضور یافته اند. 1 دسامبر 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

 لحظه تاریخی عتاب یلتسین به گورباچف هنگام سخنرانی 25 دسامبر 1991؛ در این تصویر بوریس یلتسین اولین رئیس جمهور روسیه به رهبر شوروی می‌گوید متن مصوب دولت این کشور را بخواند و اعلام کند که دیگر اتحاد جماهیر شوروی وجود خارجی ندارد. او پس از این سخنرانی حکم انتقال کنترل سلاح هسته ای استراتژیک کشور به "بوریس یلتسین" را امضا کرد و از قدرت کنار رفت. 

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

خانواده اهل مسکو در حال تماشای سخنرانی گورباچف درباره پایان یافتن اتحاد جماهیر شوروی. 25 دسامبر 1991

تصاور/ قصه فروپاشی شوروی

تصویری از آخرین لحظاتی که پرچم اتحاد جماهیر شوروی بر فرار کاخ کرملین به اهتزاز درآمد؛ دقایقی پس از این عکس و نطق تاریخی گورباچف پرچم روسیه فدراتیو جایگزین آن شد. 21 دسامبر 1991

مجموعه‌ای از بهترین تصاویر تاریخ ایران و جهان را اینجا ببینید
bato-adv
مجله خواندنی ها
مجله فرارو
bato-adv
bato-adv
bato-adv
پرطرفدارترین عناوین