یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی درگذشت

خبرگزاری «رویترز» با اعلام فوت آمانو نوشت که آژانس اتمی در نامه‌ای به کشور‌های عضو این سازمان، خبر فوت آمانو را اعلام کرده است.

در بیانیه آژانس اتمی آمده است: «دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با تاسف و اندوه عمیق فوت یوکیا آمانو دبیرکل [آژانس]را اعلام می‌کنیم. دبیرخانه [آژانس]مفتخر است که آخرین اندیشه وی در نامه استعفای خود به شورای حکام را یادآوری کند: به لطف حمایت اعضا و تعهد کارکنان، طی دهه گذشته آژانس نتایج ملموسی را در پیشبرد هدف "اتم‌ها برای صلح و توسعه" به‌دست آورد. من از دستاوردهایمان بسیار مفتخر هستم و از اعضای آژانس نیز قدردانی می‌کنم».

آژانس انرژی اتمی همچنین اعلام کرد که پرچم‌های نماد این سازمان در کشور‌های عضو، به صورت نیمه‌افراشته درمی‌آید.

خبر درگذشت آمانو در حالی منتشر شده که رسانه‌های خارجی هفته گذشته گزارش داده بودند آمانو خواستار آن است که تا پیش از ماه مارس (اسفند) سال آینده میلادی، به دلیل مشکلات جسمی سمت مدیر کلی آژانس را به فرد دیگر واگذار کند.

آمانوی ۷۲ ساله، هفته گذشته در نشست شورای حکام با موضوع پرونده هسته‌ای ایران نیز غایب بود. این دومین بار بودکه او به دلیل مشکلات جسمی نشست‌های آژانس را از دست می‌داد.

دوره رسمی مدیر کلی آمانو پایان سال ۲۰۲۱ به اتمام می‌رسید، اما تصمیم برای کناره‌گیری و اکنون خبر فوت وی، آغازگر رقابتی برای اثرگذاری بر روند انتخاب مدیر کل، آن هم در دوره‌ای که پرونده هسته‌ای ایران اهمیتی تازه یافته، خواهد بود.

آمانو در سال ۲۰۰۹ با حمایت آمریکا به مدیر کلی آژانس رسید. اندکی بعد در اسناد «ویکی لیکس» مشخص شد که او به واشنگتن اطمینان داده است که در مسئله پرونده هسته‌ای ایران، «کاملا در زمین ایالات متحده» است و تلاش می‌کند تا فشار بر جمهوری اسلامی ایران را افزایش دهد.

بر اساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وظیفه گزارش‌دهی در مورد وضعیت برنامه هسته‌ای ایران و پایبندی تهران به بند‌های هسته‌ای برجام را بر عهده دارد. آمانو تا پیش از تصمیمات اخیر جمهوری اسلامی ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای، در ۱۵ گزارش پیاپی از جمله ۵ گزارش پس از خروج آمریکا از برجام، تایید کرده بود که تهران به این توافق پایبند است.

در ماه‌های گذشته آمریکا و رژیم صهیونیستی آمانو را برای افزایش بازرسی‌ها و انتشار گزارش‌های جهت‌دار علیه برنامه هسته‌ای ایران، تحت فشار قرار داده بودند. «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بار‌ها از آمانو به دلیل آنچه او بی‌توجهی به اسناد ادعایی درباره برنامه هسته‌ای ایران خوانده، انتقاد کرده است.

آمانو از چند ماه پیش، به دلیلی که رسانه‌ای نشده، دچار مشکلات جسمی شده است. بیماری آمانو در وضعیت ظاهری او نیز کاملا مشهود بود و پیش از این هم گمانه‌زنی‌هایی در مورد احتمال کناره‌گیری زودهنگام وی، مطرح بود.

یوکیا آمانو مدیر کل فقید آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه مه سال ۱۹۴۶ در کاناگاوا در ژاپن متولد شده است.

یوکیو آمانو که فارغ‌التحصیل دانشکده حقوق دانشگاه توکیو است در سال ۱۹۷۲ میلادی به وزارت خارجه ژاپن راه یافت. او تا پیش از سال ۲۰۰۵ میلادی که ماموریت خود را در وین آغاز کرد، رئیس بخش علوم و کنترل تسلیحات هسته‌ای وزارت خارجه ژاپن بود و در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۶ میلادی مقام ریاست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برعهده داشت.

 

آمانو که با به دست آوردن دو سوم آرا در نشست دوم ژوییه سال جاری شورای حکام، جانشین محمد البرادعی شد، در آوریل سال ۲۰۰۱ میلادی نیز به‌عنوان نماینده ژاپن در هیئت سازمان ملل متحد در زمینه مسائل موشکی منصوب و درست سه ماه پس از آن نیز وارد گروه متخصصان سازمان ملل در زمینه تحصیلات منع گسترش و خلع سلاح هسته‌ای شد.

 

این دیپلمات ژاپنی در سفارتخانه‌های ژاپن در هانوی، واشنگتن و بروکسل نیز حضور داشته و همچنین یکی از اعضای هیئت اعزامی ژاپن به کنفرانس خلع سلاح هسته‌ای در ژنو بوده است.

 

آمانو، را دیپلماتی محافظه کار توصیف می‌کردند که از حمایت کشور‌های غربی و صنعتی برخوردار بود. او که ژاپنی بود جانشین محمد البرادعی مصری شده که دوازده سال رئیس آژانس بود.

دو نفری که احتمال زیادی وجود دارد نامزد جانشینی آمانو شوند «کرنل فروتا» هماهنگ‌کننده ارشد سیاستگذاری آژانس از رومانی و «رافائل گروسی» نماینده آرژانتین در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند. پیشتر در خبر‌ها آمده بود تا زمان برگزاری انتخابات مدیرکلی، بخشی از مسئولیت‌های آمانو به «کرنل فروتا» واگذار می‌شود.

 

پیش‌تر که زمزمه‌های استعفای آمانو مطرح شده بود«طارق رئوف» مسئول سابق هماهنگی سیاستگذاری آژانس گفته بود «اینکه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دلیل ناتوانی جسمی در اجرای وظایفش کناره‌گیری کند، بی‌سابقه است. اساسنامه آژانس در این رابطه سکوت کرده است».