تردستی رجب طیب اردوغان

فرارو- با گذشت دو هفته از شروع علمیات نظامی ارتش ترکیه علیه گروه‌های مسلح شمال شرق سوریه، تلاش‌های رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، به ثمر نشسته و اکثر اهداف او محقق شده است.

به گزارش فرارو، زمانی که ترکیه به شمال شرق سوریه حمله نظامی کرد، بسیاری از ناظران بین المللی پیش بینی کردند که سوریه به «باتلاقی» برای ترکیه تبدیل خواهد شد؛ مانند باتلاق افغانستان برای آمریکا. چرا که کرد‌های سوریه تحت حمایت نظامی و سیاسی آمریکا بودند و جز چند کشور معدود، تقریبا همه جامعه بین المللی علیه ترکیه موضع گرفته بود. اما زود مشخص شد که محاسبات اردوغان، از همه ناظران دقیق‌تر است.

عصر روز چهارشنبه، نهم اکتبر، عملیات نظامی ترکیه، موسوم به «چشمه صلح»، در شمال شرق سوریه آغاز شد. این عملیات دو هدف عمده را دنبال کرد: ۱- نابود کردن موجودیت سیاسی گروه‌های مسلح کردی در شمال و شمال شرق سوریه. ۲- تاسیس یک منطقه امن در مناطق این گروه‌ها به منظور اسکان آوارگان سوری مقیم ترکیه در آن.

هدف اول محقق شد و هدف دوم در حال محقق شدن است.

از سال ۲۰۱۴ تاکنون، احزاب سیاسی کرد‌های سوریه، گام‌های بلندی در راستای تاسیس یک منطقه خودمختار در شمال و شمال شرق سوریه برداشته بودند. آن‌ها نهادی شبیه به دولت محلی به نام «شورای دمکراتیک سوریه» (مسد) تشکیل کردند. با حمایت و کمک آمریکا، برای این دولت محلی، ارتش تقریبا منظمی به نام «نیرو‌های دمکراتیک سوریه» (قسد) نیز تاسیس کردند. بخش عمده قسد، از «یگان‌های مدافع خلق» (YPG) تشکیل شده است. یعنی دقیقا همان گروهی که ترکیه آن را شاخه‌ای از «حزب کارگران کردستان» (پ. ک. ک) و بنابراین «تروریستی» می‌داند.

 

---

با حمله ترکیه، قسد با وساطت روس‌ها، با دولت سوریه توافق کردند که ارتش این کشور در مناطق مرزی مستقر شود. اگرچه ارتش سوریه هنوز به داخل برخی شهر‌های کردنشین وارد نشده، اما به دلیل تحت فشار قرار گرفتن گروه‌های کردی از سوی ترکیه، به زودی به این شهر‌ها وارد خواهد شد. به تازگی فرمانده نیرو‌های دمکراتیک سوریه گفته است مقامات قسد آماده هستند موضوع ادغام نیرو‌های دمکراتیک سوریه در ارتش سوریه را بررسی کنند. واضح است که چنین ادغامی به معنای بر باد رفتن بخش نظامی نهاد خودمختاری کرد‌ها خواهد بود. چرا که دولت سوریه، خودمختاری کرد‌های این کشور را به رسمیت نمی‌شناسد. کرد‌های سوریه بار دیگر در مسیر بازگشت به حاکمیت دولت مرکزی سوریه قرار گرفته‌اند. امری که با استقبال اردوغان مواجه خواهد شد.

رئیس‌جمهور ترکیه، به رغم اینکه با دولت سوریه به ریاست بشار اسد روابط دیپلماتیک رسمی ندارد، اما از بسط سیطره دولت سوریه بر مناطق کردنشین این کشور حمایت می‌کند. گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از این است که مقامات اطلاعاتی ترکیه و سوریه به طور غیرعلنی، تماس‌هایی درباره عملیات ترکیه در شمال سوریه برقرار کرده‌اند.

"دو پیروزی دیپلماتیک و سیاسی"
اردوغان هم‌اکنون، نه تنها در حال خلاص شدن از موجودیت سیاسی کرد‌های سوریه است، بلکه برای عملیات نظامی ترکیه در سوریه نیز مشروعیت بین المللی کسب می‌کند. عملیات نظامی تقریبا یک هفته پیش، در پی توافق اردوغان و مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، متوقف شد. در پایان آتش بس پیشنهادی پنس، اردوغان با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، درباره نحوه مدیریت عملیات ترکیه در شمال شرق سوریه توافق کرد. در حالی که سربازان ترکیه هنوز در خاک سوریه مستقر هستند، روسیه و آمریکا هر دو از این توافق حمایت کردند. دونالد ترامپ، به وزارت خزانه‌داری کشورش دستور داد تحریم‌های ترکیه را که به خاطر حمله به سوریه اعمال شده بود، رفع کند. وزارت خزانه‌داری نیز با صدور بیانیه‌ای، تحریم‌های ترکیه را رفع کرد.

کرد‌های سوریه در حال عقب‌نشینی هستند. در آغاز عملیات، هیچ کس تصور نمی‌کرد اردوغان بدون هزینه هنگفت بتواند کرد‌های متحد آمریکا را با این سرعت و بدون درگیری بزرگ و تلفات از مناطق مرزی اخراج کند و رابطه‌اش با آمریکا هم بد نشود. اردوغان می‌خواست گروه‌های مسلح کردی را از مناطق شمال و شمال شرق سوریه دور کند و آوارگان سوری را در آنجا اسکان دهد و در عین حال روابط ترکیه با روسیه و آمریکا آسیب نبیند. با عقب نشینی نیرو‌های دمکراتیک سوریه، گام اول تاسیس منطقه امن در نوار مرزی سوریه و ترکیه برداشته شد. ترامپ با رفع تحریم‌های ترکیه پیش از خروج کامل ارتش آن از سوریه، گام‌های بعدی تاسیس منطقه امن را تسهیل کرد. پوتین نیز با توافق با ترکیه درباره دایر کردن گشت‌های میدانی و فعال‌سازی مجدد توافقنامه آدانا، تحرکات میدانی ترکیه در سوریه را ساماندهی کرد و به آن مشروعیت داد. شاید به همین دلیل، مولود چاوش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، گفته است: «دو توافق ترکیه با آمریکا و روسیه به عنوان دو پیروزی دیپلماتیک و سیاسی در تاریخ ثبت شدند.»