راهنمای خرید بورس؛ انواع وضعیت نمادها را بشناسید

گاهی ممکن است شرکت بورس جلوی معاملات سهام یک نماد بورسی را بگیرد. به این معنا که سهام‌داران نمی‌توانند خرید و فروش سهام انجام دهند. باید توجه داشته باشید که وقتی وضعیت نماد یک شرکت به ممنوع تغییر پیدا می‌کند، به زودی شرایط به حالت عادی باز خواهد گشت و توقف نماد کاملا موقتی است.

عموما بعد از بازگشایی سهام، بعد از یک دوره معاملات در وضعیت مجاز-محفوظ، نماد دوباره حالت ممنوع می‌رود و بعد از مدتی به شرایط عادی برمی‌گردد. دلیل دیگر برای ممنوع شدن وضعیت نماد در بورس، می‌تواند جلوگیری از معاملات مشکوک و بررسی آن‌ها توسط ناظر بازار باشد.

وضعیت ممنوع-متوقف یعنی سهام تا اطلاع ثانویه بازگشایی نخواهد شد و دست کم تا چند ساعت باید برای خرید و فروش سهم صبر کنید. این مدت می‌تواند تا چند روز ادامه پیدا کند، یا حتی در شرایط خاص برای ماه‌ها نماد در وضعیت ممنوع-متوقف باقی بماند. نماد‌های تعلیق شده که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، در وضعیت ممنوع-متوقف از جمله نماد‌هایی هستند که خرید و فروش آن‌ها برای مدت‌ها متوقف می‌شود.

دلایل زیادی می‌تواند باعث توقف معاملات در یک نماد شود که از جمله آن‌ها می‌توان به افشای اطلاعات با اهمیت، نوسان قیمت بیش از حد، برگزاری مجمع و رعایت نکردن الزامات قانونی توسط شرکت اشاره کرد.

 

نوسان قیمت بیش از ۲۰ درصد در کمتر از پنج روز یکی از دلایلی است که باعث می‌شود ناظر بازار جلوی معاملات را برای مدت کوتاهی بگیرد که عموما یک ساعت است. اصطلاحا به این مورد وقفه معاملاتی گفته می‌شود و با تصمیم ناظر سهام، امکان ثبت سفارش وجود دارد. بعد از بازگشایی سهم و تغییر وضعیت به حالت مجاز، سفارشات ثبت شده مورد معامله قرار می‌گیرند.

نوسان قیمت بیش از ۵۰ درصد در کمتر از ۱۵ روز عامل دیگری است که باعث می‌شود معمالات سهام در یک نماد ممنوع شود. این ممنوعیت عموما مدت زمان بیشتری ادامه خواهد داشت و در آن شرکت سهامی باید کنفرانس اطلاع‌رسانی برگزار کند و در مورد نوسان قیمت بیشتر از ۵۰ درصد توضیح دهد. حداکثر دو روز کاری بعد از برگزاری کنفرانس، نماد به شرایط عادی بازخواهد گشت.

برگزاری مجمع عمومی شرکت‌ها عامل دیگری است که باعث متوقف شدن نماد بورس می‌شود. مجمع عمومی می‌تواند به صورت عادی و سالانه یا به صورت فوری برای تصمیم‌گیری‌های مهم برگزار شود. نماد شرکت از یک روز قبل از تاریخ برگزاری مجمع متوقف شده و عموما تا دو روز بعد از مشخص شدن نتایج مجمع، متوقف باقی خواهد ماند.

شرکت‌های بورسی در پایان سال مالی‌شان حداکثر چهار ماه فرصت دارند تا با برگزاری مجمع عمومی سالانه، بین سهام‌دارانشان سود تقسیم کنند و برای انتخاب هیئت مدیره و ... انتخابات برگزار کنند. دستور جلسه مجمع عموما چند روز قبل در قالب دعوتنامه در سامانه کدال منتشر می‌شود. ناظر بازار از دو روز قبل پیامی به سهام‌داران مخابره می‌کند و به آن‌ها اطلاع می‌دهد که نماد در پایان ساعت معاملات متوقف شده و تا دو روز بعد از برگزاری مجمع بازگشایی نمی‌شود.

گاهی شرکت‌های حاضر در بورس اطلاعیه‌ای مهم غیر از جلسات مجمع عمومی را در سامانه کدال منتشر می‌کنند. این اطلاعیه اگر بر اساس اهمیت در گروه الف. یا ب. قرار بگیرد، بورس معاملات نماد را متوقف می‌کند تا اطلاعیه با اهمیت تعیین تکلیف شود. اطلاعیه‌های گروه الف. شامل مواردی مثل اجرای پروژه جدید، بهره‌برداری از فاز جدید فعالیت شرکت و ... می‌شود. در چنین حالتی نماد برای دست کم یک روز کاری متوقف می‌شود و تا پایان انجام تغییرات، متوقف خواهد ماند. اطلاعات با اهمیت گروه ب. شامب مواردی مثل برگزاری یا شرکت در مزایده، برگزاری جلسات مهم مثل دادگاه برای شرکت و ... می‌شود. در چنین حالتی نماد شرکت برای مدت کوتاهی به وضعیت متوقف تغییر پیدا می‌کند و نهایتا تا یک روز کاری بعد از انتشار اطلاعیه، شرایط به حالت عادی برمی‌گردد.

اگر سازمان بورس نسبت به معاملات یک شرکت مشکوک شود، به طوری که سهام‌داران یا هیئت مدیره از اطلاعات پنهانی استفاده کنند یا قیمت را توسط بر از افراد دستکاری کنند، نماد شرکت متوقف می‌شود. این توفق نهایتا پنج روز کاری ادامه پیدا می‌کند.

شفافیت مالی برای سازمان بورس اهمیت زیادی دارد. شرکت‌های بورسی باید دائما گزارش فعالیت و صورت مالی‌شان را در اختیار سهام‌داران بگذارند. اگر یک شرکت در انتشار صورت‌های مالی کوتاهی کند، نماد آن توسط سازمان بورس متوقف می‌شود. همچنین اگر حسابرس‌ها و بازرس‌ها صورت‌های مالی یک شرکت را بررسی و آن را رد کنند، نماد شرکت به کلی تعلیق می‌شود.

تعلیق یک شرکت بورسی مراحل خاص خودش را دارد. در ابتدا شرکت در فهرست مشمول فرآیند تعلیق قرار می‌گیرد. در این حالت معاملات سهام همچنان انجام خواهد شد. با وخیم‌تر شدن وضعیت شرکت، نام نماد در فهرست معامله تحت احتیاط قرار می‌گیرد و بعد از آن نماد شرکت تعلیق می‌شود. در چنین حالتی بازگشایی نماد ممکن است تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

شرکت‌های زیان‌ده که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت می‌شوند، مشمول فرآیند تعلیق خواهند شد. ماده ۱۴۱ قانون تجارت می‌گوید اگر یک شرکت آنقدری ضرر کند که سرمایه شرکت نصف شود، باید با برگزاری جلسه مجمع عمومی برای ادامه فعالیت یا انحلال شرکت تصمیم‌گیری شود. با این حساب شرکت‌هایی که در طول دوره فعالیتشان، نصف سرمایه‌هایشان را از دست می‌دهند مشمول فرآیند تعلیق شده و اسامی آن‌ها در صفحه اول شرکت معاملات فناوری بورس به نشانی Tsetmc.com قابل مشاهده است.

علاوه بر شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱، شرکت‌هایی که به موقع صورت‌های مالی‌شان را منتشر نمی‌کنند، مشمول فرآیند تعلیق می‌شوند. شرکت‌هایی که در بورس حاضر شده‌اند، باید صورت‌های مالی دوره‌ای و گزارش کارشان را در سامانه کدال منتشر کنند تا سهام‌داران از وضعیت شرکت مطلع شوند.

شرکت‌هایی که در یک قدمی تعلیق هستند، در فهرست معامله تحت احتیاط قرار می‌گیرند. سازمان بورس قبل از تعلیق کردن فعالیت یک شرکت، آخرین مهلت را به سهام‌داران می‌دهد تا سهامشان را نقد کنند. اصطلاحا به چنین حالتی معامله تحت احتیاط گفته می‌شود. باید توجه داشته باشید، شرکت‌هایی که در فهرست معامله تحت احتیاط قرار می‌گیرند، لزوما تعلیق نمی‌شوند و ممکن است وضعیت شرکت به شکل دیگری رقم بخورد، اما به هر صورت سهام این شرکت‌ها ریسک بسیار بالایی دارد. در حال احضر هیچ‌کدام از شرکت‌های حاضر در بورس در فهرست معامله تحت احتیاط قرار ندارند.

شرکت‌هایی که فعالیتشان شفاف نیست، جایی در بورس ندارند. سازمان بورس شرکت‌هایی که صورت مالی فعالیتشان را برای چند دوره منتشر نمی‌کنند، به حالت تعلیق درمی‌آیند. همچنین شرکت‌هایی که گزارش‌های مالی‌شان مشکوک است، برای بررسی وضعیت شفافیت آن توسط سازمان بورس تعلیق می‌شوند. انجام معاملات مشکوک یکی دیگر از عواملی است که باعث تعلیق نماد بورسی می‌شود. در حال حاضر نماد شرکت‌های کنترل خوردگی تکنی‌کو (رتکو)، سرمایه‌گذاری نیرو (ونیرو)، کنتورسازی ایران (آکنتور)، لیزینگ ایران (ولیز) و باکن انصار (وانصار) تعلیق شده و سهام‌داران آن تا مدت‌ها نمی‌توانند سهامشان را در بورس بفروشند.