تنش میان ایران و آمریکا؛ آزمون سخت جانسون!

فرارو-دولت انگلیس و بوریس جانسون به دنبال اجرای طرح خروج این کشور از اتحادیه اروپا، تلاش می‌کند تا به آمریکا نزدیک شود. این نزدیکی را در مواضع اخیر انگلیس در خصوص ایران، به ویژه در تنش به وجود آمده با آمریکا می‌توان دید.

به گزارش فرارو، در پی تنش‌های ایجاد شده میان ایران و آمریکا در منطقه و به دنبال آن حادثه بازداشت سفیر بریتانیا در تهران، سیاست انگلیس در قبال ایران شاهد تغییراتی محسوس شد. در همین راستا سایت بلومبرگ در مقاله‌ای به قلم «الکس مورگان» به افق سیاسی انگلیس در خصوص ایران، در دوران پس از خروج این کشور از اتحادیه اروپا پرداخت.

«الکس مورالس» در مقاله‌ای که توسط «بلومبرگ» منتشر شده معتقد است که بریتانیا سعی خواهد کرد راه‌هایی برای کاهش تنش فعلی در منطقه پیدا کند و لندن را در جایگاه واسطه بین ایران و اتحادیه اروپا و آمریکا قرار دهد. او می‌گوید موضع جانسون در مورد معاهده هسته‌ای با ایران، نشانگر نقطه عطفی است که انگلیس در روابط بین الملل خود با آن روبرو است، این هم پایبندی به موضع اروپا است که هنوز هم از توافق نامه امضا شده در سال ۲۰۱۵ حمایت می‌کند و یا دیدگاه وی نسبت به آمریکا را خنثی می‌کند.

روز یکشنبه، انگلیس مجدد بر تعهد خود به توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران موسوم به برجام تأکید کرد. این موضع پس از آن صورت گرفت که مقامات انتظامی ایران، سفیر انگلیس را به علت حضور در تجمعات در تهران، بازداشت و پس چند ساعت آزاد کردند. به دنبال این بازداشت چند ساعته «دومنیک راب» وزیر امور خارجه بریتانیا با صدور بیانیه‌ای این اقدام را محکوم کرد.

بر اساس این بیانیه، وزیر خارجه انگلیس بازداشت سفیر این کشور در ایران را مغایر با قوانین بین‌المللی دانسته و مدعی شد: «بازداشت سفیر ما در تهران بدون هیچ توضیحی، نقض فاحش قوانین بین‌المللی است. دولت ایران در لحظه حساسی قرار دارد». راب در ادامه بیانیه اتهام‌آمیز خود، ادعا کرد که ایران یا باید به سمت انزوای اقتصادی و سیاسی حرکت کند و یا گام‌هایی را برای کاهش تنش‌ها و تعامل در مسیر دیپلماتیک بردارد.

نویسنده مقاله با اشاره به این بیانیه راب خاطر نشان می‌کند که: «آنچه وزیر امور خارجه انگلیس در این بیانیه بدان اشاره نکرد این است که در حال حاضر خود انگلیس هم در یک موقعیت حساس قرار دارد. نحوه برخورد جانسون با پرونده ایران و برنامه هسته‌ای آن نشانگر میزان نزدیک شدن وی به ترامپ است، چرا که انگلیس از اتحادیه اروپا خارج خواهد شد و سیاست‌های قدیمی آن تغییر خواهد کرد».

این مقاله اشاره دارد که مناسبات ایران و بریتانیا علی رغم تمام پیچیدگی‌های آن تا کنون ادامه دارد و سفارت این کشور در تهران کمابیش همیشه برقرار بوده، این در حالی است که آمریکا از سال ۱۹۸۰ میلادی تاکنون، مناسبات رسمی با ایران نداشته است. با این حال روابط ایران و بریتانیا همیشه مملو از تقابل‌های متعدد بوده است و بریتانیا همیشه برای ایران در ردیف آمریکا و اسرائیل قرار دارد و این را در آتش زدن پرچم این کشور در جریان تظاهرات مردمی پس از ترور سردار سلیمانی می‌توان دید.

در سال ۲۰۱۸ که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، رسماً خروج این کشور را از پیمان هسته‌ای با ایران اعلام کرد، بریتانیا اعلام کرد به همراه دیگر کشور‌های اروپایی به این توافق پایبند خواهد ماند. بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس در جلسه پارلمان و در بیانیه مشترکی که به امضای سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان) رسیده بود، بر این نکته تأکید کرد.

بوریس جانسون در این خصوص گفت: "ما آشکارا از تصمیم ایالات متحده برای خروج از برنامه جامع اقدام مشترک و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران ابراز نگرانی می‌کنیم". همچنین در بیانیه سه کشور اروپایی آمده است: "پیام ما روشن است: ما به پیمان پایبند مانده و آن را حفظ می‌کنیم و از ایران می‌خواهیم که کلیه اقدامات سازگار با توافق را رعایت کند و به رعایت کامل آن بازگردد. ".

اما این مقاله آغاز شک و تردید‌ها درباره مواضع انگلیس در مورد ایران را به واقعه دستگیری سفیر این کشور در تهران نسبت می‌دهد. در این مقاله آمده: شک و تردید‌ها در روز شنبه با بازداشت روب مک آیر، سفیر بریتانیا، پس از شرکت در یک تجمع به یاد جانباختگان هواپیمای اوکراین، آشکار شد. وزارت امور خارجه ایران، سفیر بریتانیا را به دلیل "رفتار غیر متعارف و حضور وی در یک اجتماع غیرقانونی" احضار کرد و در واکنش وزیر امور خارجه انگستان این بازداشت را "نقض آشکار قوانین بین المللی" دانست.

نویسنده مقاله معتقد است که ایران همیشه جزو اولویت‌های امنیتی بریتانیا بوده است چرا که از لحاظ جغرافیایی این کشور به بریتانیا نزدیکتر است تا به آمریکا. دیگر کشور‌های اروپایی نیز علاقه‌ای به ایجاد تنش با ایران ندارند و بیشتر تلاش دارند تا بر هدف ادعایی مشترک خود یعنی «جلوگیری از دستیابی ایران به تولید بمب هسته ای» کار کنند. اما بریتانیا پس از برگزیت دیگر مجبور نیست به هدف مشترک با اتحادیه اروپا پایبند باشد، اگرچه این به معنای قطع روابط مستحکم خود با این اتحادیه نیست.

با این حال بریتانیای پس از برگزیت به دنبال افزایش بیش از پیش روابط تجاری خود با آمریکا است بنابراین دور از انتظار نیست که بریتانیا تحت فشار دولت ترامپ، خود را با اهداف آمریکا، همسو کند. این تغییر جهت در مواضع بریتانیا در مورد ایران، در جلسه وزرای خارجه اتحادیه اروپا در روز جمعه، به طور واضحی پدیدار شد. در این نشست بریتانیا به حمایت از لهستان پرداخت که از کشور‌های اروپایی درخواست کرده بود در خصوص توافق هسته‌ای در کنار آمریکا قرار گیرند.

این اولین باری نبود که جانسون مواضع خود درباره ایران را تغییر می‌دهد. در سپتامبر سال جاری، وی در اظهار نظری ضمن انتقاد از توافق هسته‌ای موجود اظهار داشت: " زمان آن رسیده که به توافق جدیدی برسیم. " با این همه یک مقام انگلیسی ادعا کرد که دولت بریتانیا در تلاش است تا توافق را برای ترامپ قابل قبول کند نه اینکه آن را رها کند.

 

برخی ناظران این اقدامان بوریس جانسون را تلاش بریتانیا برای نزدیک کردن مواضع ایالات متحده و اتحادیه اروپا دانستند. کما اینکه در بیانیه مشترک سه کشور اروپایی بر لزوم برقراری یک توافق بلند مدت هسته‌ای و رفع محدودیت‌های توافق موجود با ایران، تأکید کردند.

بوریس جانسون طی سخنانی در مجلس عوام که به دنبال تنش در منطقه پس از ترور سردار سلیمانی صورت گرفت، اظهار داشت: "ما توانستیم به موفقیت بزرگی دست یابیم و آن نزدیک کردن واکنش اروپا به واکنش امریکا در این خصوص است. "

در نهایت این مقاله به طرح این پرسش می‌پردازد که «آیا بوریس جانسون پس از برگزیت می‌تواند بریتانیا را در یک موقیعیت میانه در رابطه با ایران قرار دهد یا اینکه منافع تجاری او را به سمت یک طرف سوق خواهد داد؟»

این در حالی است که برخی خبرگزاری‌ها امروز (سه شنبه) خبر از تصمیم کشور‌های اروپایی عضو برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به فعال سازی مکانیسم حل اختلاف دادند. خبرگزاری رویترز به نقل از دو دیپلمات اروپایی اعلام کرد که فرانسه، انگلیس و آلمان، روز سه شنبه به اتحادیه اروپا اطلاع خواهند داد که به دنبال تجدید نظر در مورد نقض توافقنامه ۲۰۱۵ توسط تهران، سازوکار حل اختلاف را در توافق هسته‌ای ایران فعال می‌کنند.

همزمان، بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا از جایگزین کردن توافق هسته‌ای ایران با «توافق ترامپ» حمایت کرده است. وی در گفتگویی با شبکه بی بی سی از «جایگزینی توافق هسته‌ای فروپاشیده» با یک توافق جدید حمایت کرد و مدعی شد جایگزینی این توافق با «توافق ترامپ» می‌تواند یک پیشرفت رو به جلو باشد.

ناظران بر این باورند که خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، مناسبات این کشور با ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد. چرا که بوریس جانسون نخست وزیر این کشور برای جبران خلاء این خروج، به آمریکا نزدیک خواهد شد و این نزدیکی سیاست‌های این کشور در خصوص ایران را نیز تغییر خواهد داد.