مخمصه ترکیه!

فرارو- جنگ در ادلب سوریه به روز‌های سرنوشت سازی نزدیک می‌شود. ترکیه و سوریه وارد درگیری مستقیم بر سر این استان استراتژیک شده اند. در این بین روسیه نیز به حمایت از دولت اسد می‌پردازد. از طرف دیگر ترکیه از حمایت دولت‌های اروپایی و آمریکا برخوردار نیست. شواهد نشان می‌دهد اوضاع برای ترکیه خوب نیست و این کشور در یک مخمصه گرفتار شده است.

به گزارش فرارو، در دو روز گذشته حملات پهپادی ترکیه به ادلب باعث کشته شدن ۱۹ نیروی ارتش سوریه شده است. ایران هم اعلام کرده که در جریان حملات ترکیه ۲۱ نیروی تیپ‌های فاطمیون و زینبیون به شهادت رسیده اند.

مرکز مستشاری ایران در سوریه می‌گوید "نیرو‌های ارتش ترکیه در تیررس قرار دارند"، اما "فعلا خویشتنداری" به خرج خواهیم داد.

در همین حال روسیه هم که مهم‌ترین حامی دولت سوریه است هشدار داده که امنیت هواپیمای ترکیه در حریم هوایی سوریه را تضمین نمی‌کند. تنش‌ها در ادلب زمانی که ۳۳ سرباز ارتش ترکیه در یک حمله هوایی کشته شدند به شدت افزایش یافت.

پس از آن اتفاق احتمال تقابل نظامی روسیه و ترکیه در سوریه افزایش یافت. ترکیه البته می‌گوید خواهان جنگ با روسیه نیست. با این حال دست چندان بازی نیز ندارد. ترکیه در موقعیتی دشوار قرار گرفته است، هر چه هشدار می‌دهد با بی توجهی طرف مقابل روبه رو می‌شود، کشور‌هایی اروپایی و آمریکا نیز از این کشور حمایت نکرده اند. شاید به همین دلیل است که ترکیه مرز‌های خود را برای تردد پناهجویان سوری باز گذاشته است. این اتفاق زنگ خطری بزرگ برای اروپا محسوب می‌شود. ترکیه می‌خواهد از طریق پناهجویان غرب و به ویژه اروپا را تحت فشار بگذارد.

به هر صورت روشن است که ادامه عملیات نظامی توسط سوریه و متحدانش در ادلب از یک سو و لشکرکشی ترکیه از سوی دیگر، فضا را چنان تیره و تار کرده که پیش‌بینی برای سناریوی آینده بسیار مشکل است.

مخمصه ترکیه آنجاست که ارتش سوریه حاضر به عقب نشینی نیست، حمایت روسیه را هم پشت سر خود دارد، دولت ترکیه هم می‌داند که اگر ادلب را از دست دهد، شکستی بزرگ برای این کشور است.

اوضاع جنگ در ادلب به چه سمت و سویی می‌رود؟ روسیه تا کجا پای سوریه می‌ایستد؟

شعیب بهمن تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در این باره به خبرنگار فرارو گفت: "روسیه تا جایی از سوریه حمایت می‌کند که منافع ملی‌اش تامین شود. در شرایط فعلی منافع سوریه و روسیه در مسئله ادلب یکسان است و به یکدیگر پیوند خورده است. درنتیجه نمی‌شود انتظار داشت که موضع روسیه تفاوت چندانی با موضع سوریه داشته باشد. به همین دلیل است که در تحولات چند روز اخیر روسیه و سوریه در یک طرف درگیری قرار داشتند و ترکیه در طرف دیگر."

او افزود: «تا زمانیکه منافع روسیه ایجاب کند تقابل و درگیری بین این کشور و ترکیه ادامه خواهد داشت. البته تداوم این درگیری به معنای رویارویی نظامی مستقیم بین دو کشور نیست بلکه می‌تواند شامل مذاکره و راه‌حل‌های دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز هم باشد. در روز‌های گذشته نیز بار‌ها تماس‌های دیپلماتیک در سطوح مختلف برقرار شده و در آینده هم این چشم انداز وجود دارد، با توجه به اینکه هر دو طرف مایل به رویارویی نظامی مستقیم با یکدیگر نیستند در نهایت تلاش کنند از طریق راه‌های دیپلماتیک مشکل را حل نمایند.»

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی معتقد است: "روس‌ها تمایلی به جنگ مستقیم با ترکیه ندارند و از طرف دیگر ترکیه هم از چنین ظرفیت، قابلیت و توانایی برای رویارویی با روسیه برخوردار نیست. به خصوص اینکه عملا غرب نه اروپا، نه آمریکا و نه حتی ناتو از دولت ترکیه حمایت جدی نکرده اند و حاضر نیستند به خاطر ترکیه وارد جنگ با روسیه در سوریه شوند."

شعیب بهمن درباره احتمال به نتیجه رسیدن راه حل دیپلماتیک در سوریه گفت: «در شرایط کنونی دولت ترکیه به دو دلیل در موضع ضعف قرار دارد. اول این که ادلب آخرین پایگاه و آخرین کارت بازی ترکیه در سوریه است و اگر ادلب را از دست بدهد عملا تاثیرگذاری خود را در مذاکرات سیاسی آینده سوریه از دست خواهد داد. دلیل دوم این است که ترکیه در طول سال‌های گذشته از برخی گروه‌های تروریستی حمایت کرده است و این موضوع این کشور را در موقعیت دشواری قرار می‌دهد. ترکیه حالا نه می‌تواند این گروه‌های تروریستی را در داخل کشور خودش اسکان دهد و نه امکان انتقال و جابه جایی آن‌ها را دارد. به این ترتیب ترکیه نه راه پیش دارد و نه راه پس، در این شرایط اگر فشار مضاعف برای آزادسازی ادلب وارد شود این اتفاق رخ می‌دهد.»

این تحلیلگر مسائل روسیه معتقد است راه حل نهایی، مذاکره است. او افزود: «با وجود اینکه دولت سوریه و گروه‌های مقاومت توانایی آزادسازی ادلب را دارند، اما راه حل نظامی می‌تواند به طولانی شدن درگیری‌ها و افزایش خشونت و خونریزی و آوارگان بیشتر شود. به همین دلیل بهترین راه گفتگو و راه‌حل مسالمت آمیز و دیپلماتیک است. البته طبیعی است که همه طرف‌های برای اینکه بتوانند در میز مذاکره امتیاز بیشتری بگیرند در میدان نبرد به دنبال موفقیت بیشتری هم هستند تا بتوانند با دست پر پای میز مذاکره بروند.»

شعیب بهمن در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است خطا یا تصمیم آنی باعث تقابل نظامی تمام عیار میان ترکیه و روسیه شود؟ گفت: «اساسا این تقابل نظامی در سال‌های اخیر چندین بار اتفاق افتاده است. هنگامی که ترکیه جنگنده روسی را ساقط کرد، عملا تقابل نظامی اتفاق افتاد و یا در هفته‌های اخیر عملا حملات هوایی روسیه باعث کشته شدن نظامیان ترکیه شد. با این حال مسئله مهم این است که دو طرف چقدرتوانایی مدیریت درگیری‌های پراکنده و تقابل‌ها را دارند»

او افزود: «روسیه دست کم در مورد ساقط شدن جنگنده خودش نشان داد با صبر و آرامش توانایی مدیریت بحران را دارد. اما در حال حاضر دولت ترکیه در یک مخمصه افتاده و راه خروجی ندارد، هرچند که نیرو‌های روس را هدف قرار نداده، اما ارتش سوریه و متحدان محور مقاومت را هدف قرار داده است، تداوم این حملات با توجه به حضور نیرو‌های روس در منطقه ممکن است با اشتباه همراه شود و به این نیرو‌های نیز آسیب وارد گردد. یعنی اقدام جنگی ترکیه علیه روسیه ممکن است رخ دهد. اما اگرچنینی اتفاقی هم بیافتد دو طرف تلاش می‌کنند که مسئله به رویارویی نظامی گسترده تبدیل نشود و در سطح محدود و احیانا ضربات پراکنده باقی بماند.»

این کارشناس مسائل بین الملل در پایان گفت: "باید دید که دولت ترکیه برای برون رفت از مخمصه‌ای که گرفتار آن شده چه راهی را انتخاب خواهد کرد. آیا حاضر می‌شود پای میز مذاکره بنشیند و یا اینکه می‌خواهد دستاورد‌های نظامی خود را افزایش دهد و بعد پای میز مذاکره برود. ممکن است در این گیرودار درگیری‌های پراکنده هم با روسیه رخ دهد، اما روشن است که هر حمله‌ای به نیرو‌های روسی با پاسخ مشابه و تلافی جویانه روبه رو خواهد شد."