امل بوحمید*؛ ویروس کرونا موسوم به «کووید ۱۹» اواسط ماه دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان واقع در مرکز چین شناخته شد. این ویروس جدید بهسرعت توانست مرزهای چین را درنوردد و سایر کشورهای جهان را درگیر کند. اگر چه کشور قطر جزو آخرین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بود که اعلام کرد آزمایش چند شهروندانشان به ویروس کرونا مثبت بوده، اما اخیراً پس از عربستان سعودی، دومین کشور در میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از لحاظ تعداد بالای ابتلا به ویروس کرونا است.
طی ده روز اخیر تعداد آمار مبتلایان به کرونا در قطر در هر ۲۴ ساعت از هزار نفر فراتر رفته است. قطر با جمعیت نزدیک به ۲.۸ میلیون نفری، به تازگی ۱۳۶۴ مورد ابتلا به ویروس کرونا ثبت کرده است که تعداد کل مبتلایان را به ۳۳۹۶۹ مورد رسانده است. با این حال آمار فوتیها پایین است. در این کشور تاکنون ۱۵ مورد فوتی ثبت شده که کارشناسان معتقدند علت آن پایین بودن سن افراد و تست اجباری کارگران خارجی است.
در پی افزایش آمار مبتلایان به ویروس کرونا، دولت قطر زدن ماسک برای تمامی ساکنان این کشور را اجباری اعلام کرده است. بر اساس این بیانیه افرادی که در اماکن عمومی از ماسک استفاده نکنند، با مجازات تا سه سال حبس روبهرو خواهند شد. علاوه بر حبس، برای متخلفان مجازات مالی ۲۰۰ هزار ریال قطر نیز در نظر گرفته شده است.
با این حال، زدن ماسک برای فردی که داخل ماشین خود نشسته و در حال رانندگی است، اجباری نیست. قطر همچنین اعلام کرد که در هنگام رفت و آمد با خودرو نباید بیش از دو نفر در خودرو باشند و در تاکسی و خودروهای خصوصی نیز حداکثر ۳ نفر اجازه حضور در خودرو را دارند. اتوبوسها نیز قرار است با نصف ظرفیت خود اقدام به مسافرگیری کنند.
براساس پژوهش «جیحون الگین»، استاد اقتصاد دانشگاه کلمبیا و همکارانش که در آن اقدامات ۱۶۶ کشور در خصوص اعطای بسته حمایتی سخاوتمندانه و هزینهکرد دولتها را بررسی کردهاند، کشور قطر جزو ده کشور نخست محسوب میشود که بیشترین هزینه را به دلیل شیوع کرونا صرف کرده است.
دولت قطر در مارس ۲۰۲۰ حدود ۲۰.۶ میلیارد دلار، برای مقابله با شیوع کرونا اختصاص داد. شیخ تمیم بن حمد، امیر قطر به بانک مرکزی دستور داد تا مکانیسم مناسبی برای تشویق بانکها در راستای به تأخیر انداختن اقساط وامها، وضع کند. وی همچنین از صندوقهای دولتی خواست که سرمایهگذاریهای خود در بازار را افزایش دهند. ضمن اینکه در قطر، کالاهای غذایی و تجهیزات پزشکی، به مدت شش ماه، از عوارض گمرک، معاف هستند، تا این مساله روی قیمتها تأثیر مثبت بگذارد.
با این حال شیوع ویروس کرونا در قطر آثار و پیامدهای اقتصادی متعددی به همراه داشته است. علاوه بر کاهش شدید قیمت نفت تحت تأثیر کاهش تقاضا به دلیل رکود جهانی، صنعت هواپیمایی این کشور نیز با خطر جدی مواجه است. با همهگیری ویروس کرونا در جهان و خانهنشینی مسافران کشورهای مختلف، بسیاری از شرکتهای هواپیمایی تمامی پروازها یا بخش عظیمی از آنها را متوقف کردند.
«اکبر الباکر»، مدیرعامل شرکت هواپیمایی قطر، گفته است این شرکت هم برای سرپا ماندن بالاخره نیازمند حمایتهای مالی دولتی خواهد شد؛ زیرا منابع مالی این شرکت هواپیمایی هم برای ادامه فعالیت تجاری به پایان میرسد.
بستن مجتمعهای تجاری بزرگ و تعطیلی بسیاری از فعالیتهای اقتصادی به جز مشاغل مربوط به مایحتاج غذایی مردم موجب وارد آمدن خسارتهای سنگینی به فروشگاههای پوشاک و مراکز فروش کالاهای الکترونیکی و به طور کلی بخش خصوصی شده است. به خصوص که شیب صعودی آمار مبتلایان به کرونا در قطر موجب شده است که مقامات این کشور محدودیتهای فعالیتهای تجاری را افزایش داده و دستور بستن همه مراکز تجاری و توقف همه فعالیتهای تجاری به غیر از داروخانهها و فروشگاههای مواد غذایی را تا تاریخ ۳۰ مه صادر کنند.
در حالی که قطر سخت در حال تلاش برای تسریع در انجام پروژههای بزرگ در راستای آمادگی برای برگزاری جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۲ بوده، به علت شیوع بحران کرونا با چالشهای عدیدهای دست به گریبان است. به خصوص که «لارس کریستر اولسون»، عضو کمیته اجرایی اتحادیه فوتبال اروپا میگوید همهگیری جهانی ویروس کرونا میتواند تا ۲ یا ۳ سال آینده روی تقویم رقابتهای جهانی فوتبال از جمله جام جهانی ۲۰۲۲ قطر تأثیر بگذارد.
به طور کلی میتوان گفت: شیوع کرونا و ناتوانی در عدم کنترل آن، فشارهای اقتصادی را افزایش میدهد و تأثیر مستقیمی بر منابع صندوق توسعه ملی قطر خواهد داشت. در همین زمینه مؤسسه «ویچ» پیشبینی کرده است که بودجه عمومی قطر با کسری ۵.۱ درصدی روبهرو شود و این درحالی که پیشبینیهای سابق این موسسه از مازاد ۳.۶ درصدی حکایت داشت.
*کارشناس مسائل قطر