نکاتی جالب از زبان بدن بایدن و ترامپ در مناظره نخست

فردین افتخاری، دانشجوی دکترای دانشگاه تهران و تحلیلگر اطلاعات در حوزه امنیت ملی ایران در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: زبان بدن جو بایدن، نامزد دموکرات‌ها در مناظره با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا بسیار خیره‌کننده بود. با اینکه دونالد ترامپ بار‌ها او را متهم کرد که در طول ۴۷ سال، کاری از پیش نبرده است، اما ناخواسته در دام تجربه و درایت این مدت پیشینه سیاستمداری بایدن افتاد. در حالی که بایدن رفتار و سخنانی در شأن یک رییس‌جمهور بروز می‌داد، ترامپ ۷۴ ساله همچون جوانی جاهل در قامت یک نظم‌گریز پیش می‌فت.

استراتژیست‌های ادوگاه دموکرات‌ها، نامزد خود را به شکلی کاملا کارشناسی شده آماده کرده بودند. در طول مدت زمان مناظره، جو بایدن مگر در موارد تاثیرگذار اصلا به ترامپ نگاه نمی‌کرد و در مقابل ترامپ فقط به بایدن نگاه می‌کرد. این امر کاملا نوعی استیصال و درماندگی و نیاز به تایید از سوی ترامپ را به ذهن بینندگان متبادر می‌کرد.

جو بایدن با ملت امریکا سخن می‌گفت، با تیزبینی و باهوشی مثال زدنی دوربین را می‌شناخت و در مدیوم‌کلوزآپ‌ها کلام را بسیار درخشان ادا می‌کرد. در این قاب‌های متاثرکننده در بعضی لحظات طوری تن صدای خود را تنظیم می‌کرد که گویی یک بازیگر کارکشته سینمایی است و دوربینی وجود ندارد.

لحظه‌ای که داشت از افسوس خود برای عدم اقدام دولت ترامپ به پخش ماسک و جلوگیری از مرگ ۱۰۰هزار امریکایی سخن می‌گفت به نظر لحظه‌ای ثبت شدنی در تاریخ مناظرات ریاست‌جمهوری امریکا برپا کرد؛ زمانی که با صدای اندوه‌آلود گفت: «فقط یک ماسک.» بایدن نه تنها در دام حرکات و حرف‌های عوام‌فریبانه ترامپ نیفتاد بلکه او را از سنگرش بیرون کشید و به دنبال خود به هر جایی خواست کشاند.

صحنه طوری بود که تمام سخنان ترامپ به ایراد گزاره‌های سلبی و رو به بایدن گذشت. زمانی که بایدن به جای نگاه به ترامپ، گاهی اوقات همزمان سر را به زیر می‌انداخت، تکان می‌داد و می‌خندید و بعضا هم می‌گفت خدا و دوربین این لحظات را شکار می‌کرد یا با انگشت به سمت ترامپ اشاره می‌رفت و ترامپ بی‌صدا می‌ماند، بینندگان رییس‌جمهوری را در تصویر می‌دیدند که گویا در مقابل پدربزرگش چیزی برای گفتن ندارد و فقط وسط حرف‌های او می‌پرد.

در میانه مناظره در نهایت بایدن با سکوت و عصبانیت در چهره، معذرت‌خواهی می‌کند و می‌گوید ادامه صحبت با این «دلقک» سخت است. به نظر نمی‌رسد استفاده از «دلقک» تصادفی بوده باشد و مشاوران بایدن با پیش‌بینی رفتار‌های ترامپ دقیقا این جمله و نحوه ادای آن را تدارک دیده بودند. در مقابل این حرکت، ترامپ بلافاصله و منفعلانه بایدن را با اسم کوچک او «جو» خطاب کرد. تاثر بینندگان از این مغلوب شدن ترامپ و دریافت موضوع قابل پیش‌بینی است. نکته مهم این بود که بایدن ترامپ را رییس‌جمهور خطاب نمی‌کرد و فقط از ضمیر «او» و «تو» استفاده می‌کرد.

حتی وقتی روی صحبتش با ترامپ بود به دوربین نگاه و جزء به جزء کار‌های ترامپ را در هر موضوعی با استفاده از حرکات دو دست ترسیم می‌کرد. اما ترامپ به دلیل باز بودن دکمه کت خود از انجام این مهم عاجز بود و برای به هم نخوردن نظم کت وشلوار، مجبور بود تنها از یک دست استفاده کند. برای نمونه در قسمت موضوع سرکوب اعتراضات در امریکا، بایدن با قدرت هر چه تمام ظاهر شد و با استفاده از حرکات صورت بسیار دقیق و دست‌ها و چشم در چشم مردم امریکا با احساس و تردید معنی‌دار در لحن و صدا پرسید که «این مرد، این مرد قرار است ناجی امریکایی‌های آفریقایی‌تبار باشد؟ این مرد اصلا اهمیت می‌دهد؟»

زبان بدن بایدن هنگام دفاع از پسرش در برابر اتهامات ترامپ با میزانی کنترل شده از غرور و تعصب نسبت به پسرش همراه بود و جملات پراکنده ترامپ را چنان با قدرت کلام و زبان بدن پاسخ داد که کمتر بیننده‌ای می‌توانست تحت تاثیر این سکانس قرار نگیرد. در مقابل، زمانی که ترامپ از سوی بایدن و با اشاره دست با عنوان «عروسک خیمه‌شب‌بازی پوتین» مورد خطاب قرار گرفت هیچ پاسخ قاطع و در حد انتظار طرفداران ترامپ مشاهده نشد، نه در کلام و نه در زبان بدن.

آخرین قدرت‌نمایی بایدن در قاب دوربین تشویق مردم به رای‌دهی و اعلام قبول نتیجه انتخابات در هر صورت برد یا باخت بود. این بار نیز بایدن بسیار تاثیرگذار عمل کرد؛ با گفتن اینکه «رای دهید، رای دهید» و اشاره دست به ترامپ که با این کار او دیگر نمی‌تواند در قدرت بماند و خواهد رفت و نیز با مشت کردن دست خود به بینندگان گفت که سرنوشت کشور دست شماست. زمانی که دوربین در این صحنه بلافاصله از مدیوم کلوزآپ بایدن به لانگ‌شات تغییر کرد، مشخص بود که حتی کریس والاس مجری مناظره نیز که پشت به دوربین بود، بی‌حرکت ایستاده و تحت تاثیر حرکات و سخنان بایدن قرار گرفته است.

به نظر می‌رسد که اردوگاه دموکرات این نکته را به درستی دریافته که رمز چیره شدن بر منش عوام‌فریبانه و آشوب‌طلبانه ترامپ بی‌توجهی به حضورش در مناظره، زیر سوال بردن سیاست‌هایش بدون درگیری لفظی با او، تاکید و تکیه بالا بر واقعیات (Facts) و اعداد و در نهایت به عنوان برآیند این تاکتیک‌ها، خارج کردن ترامپ از ریل تعریف شده ستاد جمهوری‌خواه برای پیشبرد مناظره از سوی اوست. در واقع بایدن راهبرد خود را نه مناظره و بده‌بستان کلامی با ترامپ بلکه متاثرسازی مردم امریکا با ترکیبی از کلام و زبان بدن و تحقیر دونالد ترامپ قرار داده است.