نبرد ظریف، لاریجانی و سعید جلیلی

تا چندی پیش اغلب ناظران محور اصلی رقابت جناح‌ها و کاندیدا‌های مورد حمایت‌شان در انتخابات ۱۴۰۰ را ارایه راهکاری برای حل مسائل اقتصادی می‌دانستند، اما حالا انگار با پیروزی بایدن بر ترامپ که وعده داده بود به برجام باز می‌گردد، اوضاع اندکی دگرگون شده است.

اعتماد در ادامه نوشت: حالا سیاسیون دوباره از محور دیپلماسی و مذاکرات هسته‌ای سخن می‌گویند و معتقدند که بعید نیست رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در نخستین سال آینده بار دیگر رقابتی باشد میان چهره‌هایی که برنامه و سابقه‌ای در عرصه دیپلماسی دارند و فوت و فن مذاکره را بلدند.

البته این به‌معنای بی‌توجهی به اقتصاد در این روز‌های سخت اقتصادی ایرانیان نیست و این طیف از ناظران و تحلیلگران سیاسی معتقدند که این تغییر نسبی محور رقابت در انتخابات ازقضا به اقتصاد و اثرگذاری بر وضع نامساعد معیشتی مردم وابسته است و بر این پایه می‌گویند حل مشکلات اقتصادی که شعار کاندیدا‌ها خواهد بود، احتمالا از این پس، دوباره با تاکید بر مسائل حوزه دیپلماسی و مشخصا مذاکره میان ایران و امریکا تبیین خواهد شد.

هرچند از آن‌سو بسیاری معتقدند بخش بزرگی از مشکلات اقتصادی ایران ناشی از مدیریت ناصحیح داخلی است. در عین حال، اما کسی منکر تأثیر منفی تحریم‌های امریکا به‌خصوص در دوره اخیر بر اقتصاد ایران نیست.

در همین باره سیدحسین نقوی حسینی از چهره‌های سیاسی اصولگرا در گفت‌وگویی که اخیر با پایگاه خبری نامه‌نیوز داشت، گفته است: «وقتی دولت بایدن سرکار بیاید و بخواهد به تعهدات برجامی برگردد و پیشنهاد مذاکره بدهد، به نظرم فضای انتخابات ایران حول همین محور مذاکره- مقاومت رقابتی می‌شود.» او اذعان کرده که «بایدن هرچند شاید شرط و شروطی داشته باشد، اما از آنجاکه بعد از روی کارآمدن دوباره به برجام برمی‌گردد وضعیت اصلاح‌طلبان و دولت روحانی بهتر از گذشته می‌شود؛ چون تنها دستاورد آن‌ها برجام بود.» البته نقوی حسینی معتقد است که «جلیلی به عنوان نماد گفتمان مقاومت پیروز می‌شود.»

حالا با تغییر گفتمان انتخابات از اقتصاد به دیپلماسی دوباره نام چهره‌های مهم این عرصه در ایران به میان آمده است. یکی محمد‌جواد ظریف مرد شماره یک دیپلماسی در دولت حسن روحانی است که سابقه به دست آوردن برجام را در کارنامه خود دارد، دیگری همین سعید جلیلی چهره دیپلماتیک مخالفان دولت که نقوی‌حسینی نیز از او نام برده و البته نفر سوم، یعنی علی لاریجانی به عنوان نماینده جریان میانه‌رو و شاید حتی طیفی از اصلاح‌طلبان؛ سیاستمداری کارکشته که به جز سال‌ها ریاست بر مجلس و صداوسیما، روزگاری نیز نماینده ایران در مذاکرات هسته‌ای بوده است.

در این میان البته چهره‌های، چون علی‌اکبر ولایتی نیز مطرح شده‌اند و دیگرانی نیز هستند، اما شاید مثلث اصلی مردان دیپلماسی ۱۴۰۰ همان ۳ گزینه‌ای باشد که اشاره شد. هرچند هنوز هیچ خبر قطعی درباره کاندیداتوری این سه منتشر نشده؛ آن‌هم در حالی که دست‌کم یکی از این ۳ که محمدجواد ظریف باشد، به‌دفعات تأکید کرده که به هیچ‌وجه قصد ندارد به جز از کار دیپلماسی و فعالیت در ردای یک دیپلمات، کار دیگری کند و به‌کرات احتمال کاندیداتوری خود را رد کرده است.

البته در روز‌های اخیر دوباره زمزمه احتمال حضور ظریف در انتخابات آینده منتشر شده است. با این همه، اما در واکنش به این اخبار، غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی رییس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس دهم در سال پایانی و از چهره‌های نزدیک به علی لاریجانی به‌تازگی گفته: «شخصا معتقدم ارزش خدمات ظریف به کشور ۱۰۰ سال دیگر مشخص می‌شود.»

او به نامه‌نیوز گفته که به ظریف ارادت دارد و قدردان زحماتش هست، اما در عین حال اضافه کرده است: «به او توصیه می‌کنم که نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری نشود؛ چون ظریف را با خاک یکسان می‌کنند، همان کاری که با روحانی انجام دادند.»

جعفرزاده در عین حال به ورود سعید جلیلی به انتخابات و پیروزی او نیز واکنش نشان داده و گفته که «به نظر این تیپ سیاسی اگر دولت را به دست بگیرد، همه کاری انجام می‌دهد. آن‌ها فقط می‌خواهند موفقیت‌ها به نام خودشان ثبت شود. قول می‌دهم جلیلی بیاید با امریکا صلح می‌کند. همه مسائل‌مان هم تمام می‌شود، اما اگر ظریف بیاید مجبور است ۸۰ درصد انرژی‌اش را صرف داخل کند.» با این حال، اما شاید دقیق‌تر آن است که به‌جای خواندن سطور گفته‌های جعفرزاده ایمن‌آبادی درباره ظریف و جلیلی، بین سطور گفته‌هایش را بخوانیم که سکوتی است معنادار درباره لاریجانی! همزمان با شدت‌گرفتن این گمانه‌زنی‌ها، اما نکته جالب‌توجه افزایش فعالیت‌های سعید جلیلی است.

او در توییتر خود سعی می‌کند یک خط فکری را دنبال کند و نشان دهد که مذاکرات هسته‌ای و برجام نه‌تن‌ها در دولت حسن روحانی توفیقی نداشته، بلکه موجب شده تا مشکلات ایران بیشتر شود. او نوشته: «عده‌ای می‌گویند برویم دوباره مذاکره کنیم! اقدامات دولت اوباما و سناتور‌ها پس از امضای برجام: تمدید ده‌ساله تحریم‌های ایران موسوم به ‫#آیسا‌‬ (امضای قانون ‫#ویزا ‬) تصویب قانون تجمیع و توسعه تحریم‌های ایران موسوم به ‫#کاتسا‬ با اجماع حداکثری جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها.»

جلیلی همچنین در توییت دیگری تأکید کرده: «چرا رهبری گفتند برجام خسارت محض بود؟ تعهدات یک‌طرفه و تحریم بیشتر؛ ماحصل برجام بودتوافقی نوشته شد. آن‌ها آن‌چه را که بیشتر بود گرفتند، حداقل را هم ندادند. حالا باز دوباره تعهدات بیشتری می‌خواهند؟» شاید توییت‌های جلیلی عمدتا در مخالفت با مذاکره باشد، اما همزمان احتمال کاندیداتوری‌اش را تقویت کرده است. برخی می‌گویند که جلیلی از همین حالا در حال زمینه‌چینی برای شرکت در انتخابات ۱۴۰۰ است و احتمالا هم یکی از محور‌های مهم دولت احتمالی‌اش، رسیدگی به موضوع مذاکرات هسته‌ای باشد.

آن‌چه با این مقدمه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگویی است با علی صوفی، از جمله اعضای کابینه دولت اصلاحات که حالا در مقام دبیرکل حزب پیشروی اصلاحات فعالیت می‌کند و معتقد است پیروزی بایدن باعث شده تا محور رقابت در انتخابات ۱۴۰۰ از مسائل اقتصادی به مساله دیپلماسی تغییر کند و ازقضا این تغییر وضعیت، به نفع اصلاح‌طلبان است؛ البته به شرطی که بتوانند با معرفی یک اصلاح‌طلب تمام‌عیار و دارای برنامه مدون دیپلماسی، زمینه‌ساز حل مشکلات اقتصادی شود.