محرک اصلی اردوغان در اخراج سفرای خارجی چیست؟

فرارو- "خبرگزاری رویترز" در گزارشی به اقدام اخیر رئیس جمهور ترکیه "رجب طیب اردوغان" در صدور دستور اخراج سفرای ۱۰ کشور غربی از این کشور پرداخته و سعی کرده محرک‌های اصلی این اقدامِ اردوغان را مورد بررسی و شناسایی قرار دهد.

رویترز در این رابطه می‌نویسد: «مخالفان "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهور ترکیه بر این باورند که اقدام اخیر او در اخراج سفرای خارجی ۱۰ کشور غربی، تلاشی با هدفِ منحرف کردنِ توجهات از مشکلات و بحران‌های اقتصادی ترکیه بوده است. این در حالی است که دیپلمات‌های ترکیه امید دارند که اردوغان از این تصمیمِ خود منصرف شود.

شنبه گذشته، اردوغان سفرای ۱۰ کشور غربی را به عنوان "عناصر نامطلوب" اعلام کرد. وی دلیل اصلی این مساله را نیز اقدام این افراد در طرح درخواست‌های مختلف از دولت ترکیه جهت آزادسازی یک زندانی سیاسی ترکیه به نام "عثمان کاوالا" عنوان کرده است. با این این همه، وزارت خارجه ترکیه تاکنون دستور اردوغان را عملیاتی نکرده است. مساله‌ای که در صورت محقق شدن می‌تواند یکی از عمیق‌ترین شکاف‌ها میان ترکیه و غرب را در دوره ۱۹ ساله حضور اردوغان در قدرت نمایندگی کند.

به گزارش فرارو، این بحران دیپلماتیک در عین حال، با نگرانی‌های روزافزونِ سرمایه گذاران در مورد سقوط تاریخی ارزش لیرِ ترکیه نیز همرا شده است. "کمال قلیچ داراوغلو" رهبر حزب جمهوریخواه خلق ترکیه که اصلی‌ترین حزب مخالف اردوغان است گفته که "اردوغان با سرعتی بالا در حال کشاندن ترکیه به لبه پرتگاه است". وی تاکید کرده که اردوغان با اقداماتی از این نوع سعی دارد تا دلایلی ساختگی برای وضعیت نامساعد اقتصادی ترکیه ایجاد کند و الا، هدفِ وی حراست از منافع ملی ترکیه نیست.

عثمان کاوالا که در شماری از سازمان‌های مردم نهادِ ترکیه عضویت دارد، قریب به چهار سال است که متهم به تامین مالی اعتراضات در ترکیه در سال ۲۰۱۳ و مشارکت در کودتای نافرجام ترکیه در سال ۲۰۱۶ میلادی است. وی قویا این اتهامات را رد کرده با این حال همزمان با برگزاری مراسم محاکمه اش، همچنان در زندان و بازداشت به سر می‌برد.

"یاووز آگیرعلی اوغلو" معاون رهبری "حزب خوبِ" ترکیه می‌گوید: "ما این فیلم را قبلا هم دیده ایم (اشاره به اقدام اخیر اردوغان در اخراج سفرای خارجی از ترکیه). ما باید هر چه سریع‌تر به دستورکار اصلی و همچنین مشکل بنیادین ترکیه یعنی بحران اقتصادی این کشور بازگردیم و راه حلی واقع بینانه را برای آن پیدا کنیم".

اردوغان گفته که سفرای غربی گستاخی کرده اند و نباید درخواست آزادیِ کاوالا را مطرح می‌کردند. وی تاکید کرده که نظام قضایی ترکیه کاملا مستقل است. "سینان اولگِن" از دیپلمات‌های سابق ترکیه می‌گوید که "زمان‌بندی اردوغان در اخراج سفرای کشور‌های غربی از ترکیه چندان مناسب به نظر نمی‌رسد، زیرا ترکیه در مدت اخیر قصد داشته تا تا بار دیگر سیاست خارجی خود را تنظیم کند و از تنش‌های چند سال اخیر نیز تا جای ممکن فاصله بگیرد. تحرک اخیر اردوغان، رهاوردی جز تنش و بحران‌های جدیدتر برای ترکیه ندارد". آلگن تاکید کرده که امید دارد اردوغان از تصمیم اخیر خود منصرف شود.

سال ۲۰۱۸، اردوغان گفت که ترکیه کالا‌های الکترونیکی آمریکا را تحریم خواهد کرد. با این حال، ترکیه همچنان به خرید کالا‌های مذکور ادامه می‌داد. سال گذشته نیز اردوغان دستور داد که تا کالا‌های فرانسوی از سوی ترکیه تحریم شوند (در واکنش به آنچه دستورکار ضداسلامی امانوئل مکرون رئیس جمهور فراسنه عنوان شد)، با این حال در این مورد هم دولت اردوغان چندان پیگیرِ آنچه گفته بود نشد. از این رو، برخی امید دارند که اردوغان پیگیرِ مساله اخراج سفرای خارجی از ترکیه نیز نشود.

اردوغان قریب به دو دهه است که بر عرصه سیاسی ترکیه حکومت می‌کند. با این حال در آستانه انتخابات سال ۲۰۲۳ ترکیه، میزان محبوبیت مردمیِ ائتلاف حاکم در ترکیه به رهری اردوغان، به نحو قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته که دلیل اصلی آن نیز بالارفتنِ قابل توجه هزینه‌های زندگی در ترکیه است. در شرایطی که صندوق بین‌المللی پول رشد ۹ درصدی را برای ترکیه در سال جاری پیش بینی می‌کند، نرخ تورم بیش از دو برابرِ این میزان است و ارزش لیر ترکیه نیز تا ۵۰ درصد در برابر دلار آمریکا از زمان آخرین پیروزی انتخاباتی اردوغان در ترکیه در سال ۲۰۱۸ میلادی، سقوط کرده است.

"امره پِکر" از "گروه مشاوره اراسیا" که در لندن مستقر است می‌گوید: "اقدام اردوغان در صدور دستور اخراج سفرای کشور‌های غربی آن هم در شرایطی که وضعیت اقتصادی ترکیه مساعد نیست، به معنای واقعی کلمه اقدامی بی ملاحظه بود و در نوع خود حرکتی ناشیانه با هدف ارتقا وضعیت محبوبیت مردمی اردوغان نیز است". بدون تردید اگر ترکیه سفرای غربی را اخراج کند، آن‌ها (کشور‌های غربی) نیز مقابله به مثل می‌کنند و در این چهارچوب، روابط ترکیه با آمریکا و اتحادیه اروپا به شدت تیره می‌شود. امری که به هیچ روی در راستای منافع ترکیه قرار ندارد.

در تاریخ ۱۸ اکتبر سال جاری میلادی، سفرای کانادا، دانمارک، فرانسه، آلمان، هلند، نروژ، سوئد، فنلاند، نیوزیلند و آمریکا، در بیانیه مشترکی خواستار روشن شدن وضعیتِ عثمان کاوالا شدند و آزادی فوری وی را از دولت ترکیه طلب کردند. متعاقبا همگی آن‌ها از سوی وزارت خارجه ترکیه احضار شدند. ترکیه اقدام آن‌ها را کاملا غیرمسوولانه ارزیابی کرده است.

"دادگاه اروپایی حقوق بشر" نیز دو سال قبل، خواستار آزادی فوری عثمان کاوالا شده است و تاکید کرده که هیچ دلیل و سندی وجود ندارد که نشان دهد وی اقدامی مجرمانه را انجام داده است. "سونِر کاگاپتای" از "انیسیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک" می‌گوید: "کشور‌هایی که اخیرا هدفِ تهاجم اردوغان قرار گرفته اند نیمی از ۱۰ شریک تجاری اول این کشور را شامل می‌شوند. امری که می‌تواند تلاش‌های فراوان اردوغان جهت بهبود وضعیت اقتصادی ترکیه قبل از انتخابات سال ۲۰۲۳ ترکیه را با مشکلات و چالش‌های فراوانی رو به رو سازد".

وی در پیامی توئیتری می‌نویسد: "اردوغان معتقد است که می‌تواند انتخابات آتی ترکیه را با سرزنش کردن غرب به دلیل آنچه حملات آن علیه ترکیه عنوان می‌شود (بدون توجه به وضعیت اسفبار اقتصادِ ترکیه)، پیروز شود».