«ترمز ركوردهاي خيرهكننده بهاري بورس تهران كشيده شد». اين مهمترين رخدادي بود كه فعالان بازار سرمايه پس از سپري كردن 10 روز رويايي در معاملات روز يكشنبه با آن مواجه شدند.
معاملهگران بازار سرمايه در دومين روز معاملاتي هفته جاري، عرضههاي بسيار سنگين و پرحجمي را شاهد بودند؛ اتفاقي كه در پي آن صفهاي خريد نمادهاي معاملاتي بزرگ بازار نه تنها از بين رفت، بلكه در برخي از نمادها فروشندگان براي خروج از سهم صفآرايي كردند.
در پس اين عرضههاي سنگين، روز گذشته شاخص بورس تهران تنها يك روز در كانال 26 هزار واحدي دوام آورد و با تجربه افت 220 واحدي در مرز ورود به محدوده 25 هزار واحدي قرار گرفت، به طوري كه دماسنج بازار در پايان معاملات روز يكشنبه با نشان دادن عدد 26 هزار و 2 واحدي كه تنها 3 پله تا محدوده 25 هزار واحدي فاصله دارد، از ورود بازار سرمايه ايران به فاز استراحت پس از سپري كردن روزهاي متوالي و داغ بهاري حكايت ميكرد.
بر اين اساس، با حكمفرمايي شرايط قرمز در بازار يكشنبه، افت يك درصدي بازدهي بازار به ثبت رسيد و بازدهي بورس تهران كه ميرفت با عبور از 6/13 درصد، ركورد جديدي را در بازدهي ماهانه بورس طي 12 سال گذشته به ثبت برساند، با يك درصد افت روي عدد 6/11 درصد ايستاد.
اتفاق ديگر بازار ديروز افت يك ميليارد دلاري ارزش بورس تهران بود، تا جايي كه ارزش بازار از 121 ميليارد دلار روز شنبه به 124 هزار و 700 ميليارد تومان (معادل 120 ميليارد دلار) تنزل كرد.
همچنين ارزش روزانه معاملات هم كه در روز شنبه معادل 303 ميليارد تومان به ثبت رسيده بود، روز گذشته به 191 ميليارد تومان رسيد.
طي معاملات روز يكشنبه، نمادهاي فولاد مباركه اصفهان، ملي مس، سايپا، چادرملو، سرمايهگذاري اميد، ايرانخودرو، بانك ملت و صندوق بازنشستگي نقش اصلي در افت شاخص بورس داشتند و شركتهاي گلگهر و بانك پارسيان هم نقش موثري در رشد شاخص و جلوگيري از نزول آن در كانال 25 هزار واحدي ايفا كردند.
براساس اين گزارش، هر چند شاخص كل بورس با اين افت وارد مرحله استراحت شد، اما آمار معاملات پاياني ديروز بازار سهام نشان ميدهد سرمايهگذاران حقيقي و حقوقي همچنان به دنبال خريد سهام شركتهاي برتر با نرخهاي پايينتر از روزهاي پيش هستند؛ به طوري كه ديروز 485 ميليون سهم عادي و حق تقدم در بيش از 26 هزار دفعه به ارزش 162 ميليارد تومان داد و ستد شد.
بيشترين حجم معاملات سهام شركتها نشان ميدهد، در ادامه واگذاري سهام سرمايهگذاري ملي به سرمايهگذاري اميد، اين شركت با بيش از 9/140 ميليون سهم داراي بيشترين حجم معاملات بود. شركتهاي گسترش سرمايهگذاري ايران خودرو، سايپا، پارس خودرو و سرمايهگذاري سايپا هم با حجم معاملات بيش از 98 ميليون سهمي، 30، 23 و 21 ميليون سهمي هم داراي بالاترين حجم معاملات بودند.
حباب در كل بازار سهام مشاهده ميشود
در همين رابطه يك كارشناس ارشد بازار سرمايه تاكيد كرد: با در نظر گرفتن رشد نسبت P/E بازار سهام به بيش از 8 مرتبه و همچنين سوابق موجود بازار سهام كشور، بورس در شرايط كنوني با وضعيت حباب روبهرو شده است.
شاهين شايان آراني در گفتوگو با فارس، در رابطه با تحليل شرايط كنوني بازار سهام و رشد و ركورد شكنيهاي پي در پي شاخص بورس اظهار داشت: با نگاهي به روند چندين ساله نسبت P/E بازار (نسبت قيمت به درآمد هر سهم شركتها) مشخص ميشود، بهترين اعداد اين متغير با اهميت بين 4 تا 6 مرتبه بوده و هر گاه اين نسبت به بيش از 7 تا 10 مرتبه رسيده،بازار با وضعيت حبابي روبهرو شده است.
وي با بيان اينكه در نتيجه رشد قيمت سهام، اكثر شركتها در روزهاي اخير، نسبت ميانگين P/E بازار سهام از 8 مرتبه هم عبور كرد، ادامه داد: بهترين دليل براي رشد اين نسبت، افزايش سودآوري شركتها است، اما در طول سال گذشته و خصوصا هفتههاي اول سال جديد چه اتفاقي در سودآوري شركتها رخ داده كه قيمت سهام آنها روز به روز بدون پشتوانه افزايش مييابد؟
اين كارشناس ارشد بازارهاي مالي جهاني تاكيد كرد: در حالي نسبت P/E بازار سهام كشور هيچ گاه از 10 مرتبه بالاتر نرفته كه هر گاه اين نسبت از 6 مرتبه بالاتر رفته به سمت فضاي لغزنده و خطرناك حركت كرده مگر اينكه درآمد واقعي شركتها و سودآوري هر سهم شركتها (EPS) افزايش يافته باشد.
شايان آراني با اشاره به اينكه حباب در كل بازار سهام ديده ميشود و در برخي شركتها خطرناك است، در برابر اين سؤال كه چه استدلال و مدركي براي اين نظر خود دارد؟ پاسخ داد: حرف من زماني اثبات ميشود كه سقوطي در كار نباشد؛ اما اگر اين روند ادامه يابد خواهيد ديد كه چه اتفاق ناخوشايندي به وقوع ميپيوندد.
وي تاكيد كرد: مگر چه اتفاقي در اقتصاد كشور رخ داده و چه شركتهاي جديدي وارد بازار سهام شدهاند يا چه دروازههاي جديدي باز شده كه بورس با رونق ويژهاي روبهرو شده است؟
شايان آراني در واكنش به اين نكته كه رشد سال گذشته و سال جاري بازار ناشي از عواملي چون تشديد ركود بازار مسكن و رشد قيمتهاي جهاني محصولات و كاهش نرخ سود بانكي و ديگر عوامل بوده و با ورود نقدينگي جديد به بورس، رونق بازار افزايش يافته؟ پاسخ داد: اتفاقا به علت همين عوامل است كه به محض باز شدن ديگر بازارها و تغيير شرايط، بلافاصله نقدينگي قابل توجهي از بورس خارج خواهد شد؛ چرا كه تقاضاهاي خريد كنوني خارج از حد عادي و متعارف بوده و در نتيجه هجوم سرمايههاي جديد است و قيمت سهام اغلب شركتها بدون رشد سودآوري افزايش يافته است.
اين كارشناس ارشد خاطر نشان كرد: بنابراين در اين شرايط مسوولان بازار سرمايه كشور بايد از طريق عرضه سهام شركتهاي جديد و افزايش درصد سهام شناور آزاد با تقاضاهاي كاذب خريد و فروش برخورد كرده و نسبت به متعادل كردن بازار سهام اقدام كنند. وي خاطرنشان كرد: با اين همه هر چند نقطه شكست و زمان تركيدن حباب را نميدانم، اما ميدانم كه حركت بازار به سمت نسبتهاي P/E بيش از 7 تا 8 مرتبه خطرناك بوده و به شرايط حبابي بازار خواهد انجاميد.
شرايط جديد با نوسان و اصلاح قيمتها
در همين حال مدیرعامل کارگزاری امین سهم در گفتوگو با مهر در مورد رشد شاخص بورس تهران گفت: تا زمانی که تقاضا در بازار سرمایه وجود دارد، نمیتوان گفت که رشد شاخص بورس حبابی است. شرایط بازار سرمایه در سالجاری به نحوی رقم زده شده که سرمایههای مناسبی به بازار وارد شده که البته این سرمایهها نیاز به مراقبت دارد.
زرگانينژاد با تاکید بر اینکه افرادی که در بازار سرمایه و شرایط فعلی خرید و فروش میکنند باید نسبت به مسائل بازار و موقعیت سهامی که روی آن معاملات را انجام میدهند، آگاه باشند، تصریح کرد: برخی از سهام و شرکتها هستند که از موقعیت خوبی برخوردارند و میتوانند رشد قیمت را تجربه کنند و نسبت قیمت درآمدهایشان در بازار رشد کند. این موارد تنها محدود به سهام شرکتها نیست و حرکتی است که بورس را به سمت افزایش نسبت درآمدها سوق میدهد.
زرگانی نژاد به کسانیکه در بورس معامله میکنند، توصیه کرد که مراقب باشند که سهام چه شرکتهایی را خریداری میکنند و وضعیت سودآوری، آینده و وضعیت بودجه آنها به چه نحوی است.
مدیرعامل کارگزاری امین سهم با بیان اینکه به پایان دوره مالی حدود 70 درصد از شرکتهای بورسی نزدیک میشویم و مجامع آنها در تیرماه برگزار خواهد شد، عنوان کرد: این در حالی است که نرخهای سود در بسته پیشنهادی بانک مرکزی برای سیستم بانکی کاهش یافته و منابع جدیدی به سمت بازار سرمایه در جریان است.
زرگانی نژاد در مورد ادامه، کند شدن یا توقف روند رشد شاخص بورس گفت: با شرایطی که پیش میرود سرمایهها نقاط مطمئنی را شناسايي و به سمت آنها حرکت میکند. در این شرایط شاخص رو به رشد حرکت میکند، اما در برخی از موارد با نوسان و در جا زدن مواجه خواهد شد و با یک اصلاح قیمتی شرایط بعدی خود را پیدا میکند.
رشد شاخص نگرانکننده نیست
از سوي ديگر مدیرعامل کارگزاری سهام پژوهان شایان در گفتوگو با سنا با بيان اينكه رشد شاخص بورس اوراق بهادار تهران نگرانکننده نیست، افزود: هماکنون سهام شرکتها به قیمتهای ذاتی خود نزدیک شده اند که این امر نمیتواند حبابی را در بازار ایجاد کند.
محمد ابراهيم قرباني فريد ادامه داد: زمانی حباب در بورس به وجود میآید که نسبت قیمت به در آمد (P/E) چند شرکت خاص بالای 15 مرتبه باشد، اما چنین وضعیتی در بورس تهران دیده نمیشود.
وي در مورد دلایل رشد بازار سرمایه گفت: موارد مختلفی در این زمینه تاثیرگذار بوده، اما نگاه مثبت مقامات کشور به بازار از مهمترین این عوامل است.
از طرفي اطمینان مردم به بازار سرمایه در سالهای اخیر افزایش یافته است.
کارشناس ارشد بازار سرمایه به بسته سیاستی – نظارتی بانک مرکزی اشاره کرد و گفت: سود سپردههای بانکی کاهش یافته که این امر باعث شده است تا بخشی از سرمایهها روانه بازار سرمایه شود.
بر اساس این بسته، تسهیلات ویژهای در اختیار شرکتهای بورسی قرار خواهد گرفت که این امر میتواند تاثیر بسزایی در ورود شرکتها به بورس ایفا کند.
وی به قانون پنجم توسعه اشاره کرد و افزود: باید دو هزار شرکت نزد سازمان بورس به ثبت برسند که پیشبینی میشود حداقل 400 شرکت برای استفاده از مزیتهای بازار سرمایه، وارد بورس شوند که این امر میتواند نقش بسزایی در روند رو به رشد آن ایفا کند.
قربانی فرید رکود بازارهای رقیب، بازدهی مناسب بورس در سالهای اخیر، افزایش قیمتهای جهانی نفت و فلزات اساسی و نزدیکی به فصل مجامع را از دیگر دلایل رشد بورس تهران در هفتههای اخیر اعلام کرد.
وی در عین حال از سهامداران و سرمایهگذاران خواست دیدگاهی واقع بینانه و بلندمدت به بازار سرمایه داشته باشند و از انجام رفتارهای شتاب زده و هيجانی خودداری کنند