داوری اردکانی: اکنون نه می‌توانم بخوانم و نه می‌‌توانم بنویسم

دکتر داوری اردکانی در آیین رونمایی از کتاب «ما و تاریخ فلسفه اسلامی» گفت: در چهار سال اخیر بیش از دو هزار صفحه نوشته‌ام و اکنون نه می‌توانم بخوانم و نه می‌‌توانم بنویسم. البته مقصودم آن خواندنی است که از یک دانشگاهی برمی‌آید.

به گزارش ایبنا، آیین رونمایی از کتاب «ما و تاریخ فلسفه اسلامی» نوشته دکتر رضا داوری اردکانی عصر دیروز (دوشنبه، 5 اردیبهشت) در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. این اثر به تازگی از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. در این نشست، دکتر داوری اردکانی، حمیدرضا آیت‌الله رییس پژوهشگاه علوم انسامی و مطالعات فرهنگی، حجت‌الاسلام علی اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دکتر غلامرضا اعوانی رییس موسسه حکمت و فلسفه ایران سخنرانی کردند.

داوری اردکانی در ابتدای سخنش، توجه استادان بزرگ فلسفه ایران به این کتاب را مایه مباهات خود برشمرد و گفت: باور دارم که اگر فردی حتی ذره‌ای به تفکر رو کند و در راه علم گام بردارد، قدرش شناخته خواهد شد و مورد اکرام قرار خواهد گرفت.

وی افزود: شاید تعجب کنید اگر بگویم این کتاب را در مدت شش ماه نوشتم. کتاب «فلسفه، سیاست و خشونت» را نیز طی یک ماه نوشتم. البته نباید تصور کرد که پیش از نوشتن این کتاب‌ها به موضوع آنها فکر نمی‌کردم. بیش از چهل سال است که مساله ما و تاریخ فلسفه اسلامی، موضوع تفکراتم شده است. این فکر به‌ویژه پس از سخنرانی دکتر هانری کربن درباره جایگاه فلسفه اسلامی در دوره معاصر شدت گرفت.

این استاد دانشگاه در تبیین چرایی نوشتن کتاب‌هایش در مدتی اندک مثالی ذکر کرد و گفت: من مثل دونده‌ای‌ام که وقتی به پایان راه نزدیک می‌شود بر سرعتش می‌افزاید. در چهار سال اخیر بیش از دو هزار صفحه نوشته‌ام و اکنون نه می‌توانم بخوانم و نه می‌‌توانم بنویسم. البته مقصودم آن خواندنی است که از یک دانشگاهی برمی‌آید. خدا را شکر می‌کنم که این کتاب را نوشتم و مورد توجه اهالی نظر قرار گرفت.

وی به انگیزه‌هایش در نوشتن این اثر اشاره کرد و گفت: دکتر عابدالجابری، صاحب‌نظر دنیای غرب اسلام، کتابی با عنوان «نحن و تراث» نوشت که من نیز بخش‌هایی از آن را مطالعه کردم و برداشت‌هایی داشتم. نخستین برداشتم این بود که عابدالجابری فیلسوف نیست، زیرا متوجه اثرات سخنش نیست.

داوری اردکانی با بیان این که «من عصبیت و اعتقاد را چیز خوبی می‌دانم، اما اهل تعصب نیستم» عنوان کرد: در این کتاب با تعصب از فلسفه اسلامی و ابن‌سینا دفاع نکرده‌ام. اگر تراث را در کتاب عابدالجابری به معنای فلسفه بدانیم، او درباره میراث‌داران فلسفه اسلامی گفته است که تمامی آنها درد قومیت داشتند و فلسفه را با قومیت ایرانی تفسیر و منحرف کردند. او یک ابن‌رشدی است که بر مذاق ایدئولوژی معاصر سخن می‌گوید.

وی افزود: در جواب او باید گفت که اگر این فلاسفه، تراث تو هستند، چرا آنان را منحرف می‌خوانی و اگر آنها را عرب می‌پنداری، چرا آنان را دارای قومیت ایرانی می‌دانی؟

داوری اردکانی تاکید کرد: من در این کتاب از حقیقت فلسفه اسلامی دفاع کرده‌ام. به گفته عده‌ای، تنها سی صفحه از این کتاب به ابن‌سینا اختصاص دارد، اما واقعیت این است که تمامی این اثر درباره ابن‌سیناست. عابدالجابری معتقد بود ابن‌سینا به دلیل داشتن رویکرد دینی به فلسفه نمی‌تواند چندان مورد بحث قرار گیرد. من در این کتاب به او جواب داده‌ام که به طریق دیگری نیز می‌توان فلسفه اسلامی را بررسی کرد. اگر ابن‌سینا رویکرد دینی به فلسفه دارد، باید همان‌گونه او را پذیرفت و به بحث درباره نظراتش پرداخت. شیوه‌ای که عابدالجابری در کتابش پیش گرفت، در واقع پایمال کردن فلسفه اسلامی است.

وی افزود: آن‌گونه که از تاریخ برمی‌آید، اکثر قریب به اتفاق فلاسفه اسلامی ایرانی بودند. البته مفهوم ایرانی که اکنون در ذهن داریم، با مفهوم ایرانی در آن دوران متفاوت است.

استاد فلسفه تاکید کرد: من خطی را در فلسفه اسلامی دیدم که با خط پیوند فلسفه یونانی متفاوت است. در واقع، ما ایرانیان وارثان فلسفه اسلامی هستیم. در این کتاب دفاعی صمیمانه از فسلفه اسلامی انجام دادم، نه متعصبانه و مایلم اگر نکته‌ای مورد بحث در این کتاب وجود دارد، از سوی کارشناسان انتقال داده شود تا در چاپ‌های بعدی آن را اصلاح یا حذف کنم.