گذار دموکراتیک مصر، مستلزم یک انقلاب دوم؟

فرارو- کریستین ساینس مانیتور طی گزارشی در مورد شرایط امروز مصر که بار دیگر با اعتراضات گسترده به آشوب کشیده شده، به مرسی هشدار می دهد که «کلی نگر باش، در غیراین صورت ممکن است با انقلاب دوم مصر روبرو شوی.»

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از کریستین ساینس مانیتور، آیا مصر برای تکمیل دوره گذار دموکراتیک خود باید یک انقلاب دوم را تجربه کند؟ معترضان ضددولتی قصد دارند روز یکشنبه تظاهرات گسترده ای را به راه اندازند. محمد مرسی، رئیس جمهور این کشور باید به درخواست ها در خصوص مشارکت بیشتر گوش فرا دهد. درغیراین صورت ممکن است مانند مبارک سرنگون شود.

آیا مصر برای تکمیل دوره گذار دموکراتیک خود که بیش از دو سال پیش آغاز شد، باید یک انقلاب دوم را تجربه کند؟ بسیاری از مصری ها اینطور فکر می کنند و تظاهرات گسترده ای را برای روز یکشنبه برنامه ریزی کرده اند و هدف شان برکنار کردن محمد مرسی است.

مرسی، یک اسلام گرای وابسته به اخوان المسلمین سال گذشته به عنوان رئیس جمهور مصر انتخاب شد. روز یکشنبه سالگرد تحلیف وی است و حامیانش قصد دارند جریان ضداعتراضی را به راه اندازند. مرسی مدعی است که مراجعه ب صندوق آرا، راه تغییر رهبران است و وی در شرایطی حق دارد که انتخابات در جریان یک دموکراسی برگزار شود.

اما مصر امروز تحت کنترل سیاسی شدید ارتش و مرسی و متحدان اسلام گرای وی است. این کشور از یک پارلمان قانون مدار بی بهره است و قانون اساسی آن بدون مداخله دموکرات های سکولار تنظیم شد. و این در حالی است که فعالان اپوزیسیون در مصر بازداشت هستند.

بسیاری از معترضانی که در سال 2011 تظاهرات میدان تحریر قاهره را برای دستیابی به آزادی و حق شان آغاز کردند، حال می گویند انقلاب آنها ربوده شده، و آنها حق دارند. رژیم مصر که روز به روز ضددموکراتیک تر می شود، زمانی حقیرتر شد که طی ماه جاری چندین و چند تن از کارمندان مصری و غربی طرفدار دموکراسی خود را به دلیل انجام امور مربوط به آموزش رای دهندگان محکوم کرد و این محکومیت ها از یک تا پنج سال زندان بوده است.

یک ماه پیش از آن نیز مقامات مصری، احمد ماهر، یکی از بنیانگذاران جنبش جوانان شش آوریل را دستگیر کرد. ارتباطات گسترده و جسارت وی به معترضان دموکراسی خواه کمک کرد تا میدان تحریر را تسخیر و حفظ کنند و در نهایت حسنی مبارک را سرنگون کنند.

اما پس از سرنگونی مبارک که یک ژنرال نیروی هوایی بود، ارتش از طریق دسته ای از دیگر ژنرال ها در قدرت ابقا شد. این ژنرال ها، پلیس های امنیتی وحشت زده مبارک و اتکای آنها به شکنجه را حفظ کردند. این ژنرال ها، وبلاگ نویسان و دیگر فعالان را با استناد به مخالفت های بدون خشونت از جمله اهانت به رژیم دستگیر کردند و آنها را در دادگاه های نظامی ساختگی به زندان محکوم کردند.

این در حالی است که ارتش سرکوب ها را در اغلب موارد به طور کلی متوجه دموکرات های سکولار کرد: ارتش اسلام گرایان را از زندان آزاد کرده و اجازه فعالیت آزادانه را به آنها داد. اخوان المسلمین نیز در مقابل به انتقاد از ارتش پایان داد و مخالفت خود با مسئول دانستن ارتش در زیرپا گذاشتن حقوق بشر را رد کرد.

دموکرات های سکولار که بسیاری از سازمان دهندگان شان در زندان بودند، در طول برگزاری نخستین انتخابات ریاست جمهوری پس از مبارک، آمادگی رقابت را نیافتند. مرسی انتخاب شد زیرا رای دهندگان مصر وی را به یک ژنرال نیروی هوایی دیگر ترجیح می دادند. اما این ژنرال ها جایگزین های قابل قبول رای دهندگان برای ارتش یا نقش اسلام گرایان را رد کردند.

با وجود آنکه اخوان المسلمین در روزهای پایانی انقلاب مصر فعال شد، مرسی پس از روی کار آمدن می توانست با شرایط هماهنگ شده و به تمام مصریان را به سمت یک آینده دموکراتیک هدایت کند. وی در عوض قدرت اخوان المسلمین را تثبیت کرده و اتحاد نوپای خود را به ارتش پیوند زد.

وی با اعطای اختیارات ویژه به خود، ماموریت نوشتن قانون اساسی جدید را با همراهی اسلام گرایان به عهده گرفت. علیرغم فقدان یک پارلمان که به صورت دموکراتیک انتخاب شده باشد، وی فشار بسیاری را برای تصویب قوانینی جهت محدود کردن سازمان های غیردولتی اعمال کرد و کنترل خود بر قوه قضاییه را گسترش داد.

دوایت آیزنهاور به خوبی نسبت به خطر درهم تنیده شدن ارتش- صنعت هشدار داده بود. مصر امروز در بحبوحه یک پیچیدگی ارتش- اسلام گرایی قرار گرفته است. اسلاگرایان مصر که ظاهرا از مشروعیت دموکراتیک برخوردار است، ارتش را در برابر پاسخگویی به مسئله فساد و نقش خشونت بار حقوق بشر محافظت کرده است. ارتش و پلیس امنیتی نیز در مقابل تلاش کرده که این رژیم جدید را در قدرت نگه دارد.

تهدید جدی که هر دو مرکز قدرت را هدف قرار می دهد، دموکرات های سکولار هسند و اسلام گرایان و نیروهای امنیتی متحد شده اند تا با بی رحمی روز افزون آنها را سرکوب کنند. بر اساس الگویی که به جای مانده از بدترین روزهای کشمکش های این کشور بر سر حقوق مدنی از نیم قرن پیش است، معترضان بدون خشونت امروز، اول مورد حمله مسلحانه قرار می گیرند و بعد دستگیر می شوند.

راهی که مردم مصر پیموده اند، آنقدر طولانی بوده که دیگر امکان بازگشت وجود ندارد. انقلاب مصر ریشه در فعالیت های بخش گسترده ای از جامعه داشته و مسیحیان قبطی و مسلمانان در میدان تحریر از یکدیگر دفاع می کردند.

ضدیت با متمردان اغلب در سیاست های پس از انقلاب دیده می شود و با توجه به این امر، دموکرات های سکولار اتحاد گسترده ای را شکل داده اند تا خواستار یک انتخابات جدید و شفاف شوند و در رسیدن به این خواسته خود به شکل صبورانه ای از خشونت دوری کرده اند.

همانطور که اروپائیان پس از سقوط کمونیست آموختند، سرنگون کردن یک حاکم مستبد گام نخست در مسیر رسیدن به دموکراسی است. برخی کشورهای سابق بلوک شرق توانستند از استبداد کمونیستی به طور مستقیم به دموکراسی های چند حزبی برسندو اما دیگر کشورها، دیکتاتورهای جدید اعتدالگراتر را جایگزین رهبران سابق خود کردند تا چند سال بعد محتاج یک انقلاب دوم شوند. و برخی از این کشورها هنوز هم در انتظار شکل گیری این انقلاب هستند.

مرسی آنقدر عاقل است که به مطالبات اپوزیسیون مبنی بر ارائه یک نقشه راه برای رسیدن به آشتی ملی و یک رویکرد حاکمیتی کلی نگرتر که بتواند آغازگر عبور از مشکلات اقتصادی کشور باشد، اهمیت دهد. در غیراین صورت ممکن است خود را در جایگاه مبارک و سرنگون شده بیابد.