"راديكاليزه نشدن اخوان در گرو مشارکت در قدرت است"

روزنامه قانون نوشت:

اخوان‎المسلمین بیش از هشت دهه است که در مصر و برخی دیگر از کشورها فعالیت می‎کند اما این جنبش در 85 سال فعالیت خود به عنوان اپوزیسیون در مصر همواره فعالیت‏های زیرزمینی و مخفیانه را در پیش گرفته بود تا این‌که تحولات اخیر در مصر به وقوع پیوست و فرصتی پدید آمد تا اخوان نیز در کنار مخالفان حسنی مبارک قرار گیرد.

در نهایت نیز کاندیدای این حزب یعنی محمد مرسی به عنوان رئیس‎جمهور منتخب مصر برگزیده شد؛ اما این اقبال خیلی دوام نیاورد و در یک سالگی به قدرت رسیدن مرسی، وی توسط ارتش از قدرت برکنار و تحت بازداشت خانگی قرار گرفت. پس از آن دیگر رهبران اخوان هم بازداشت شدند. همچنین دفتر دادستان عمومی مصر اعلام کرد در حال بررسی شکایات مطرح شده عليه مرسي و رهبران اخوان مبني بر جاسوسي و همدستي در كشتار معترضان است.

در همین راستا گفت‎و‎‌گویی با حسین سلیمی، کارشناس مسائل خاورمیانه و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، انجام دادیم و نظر وی را درباره آینده اخوان و احتمال بازگشت آنان به سمت رادیکالیسم جویا شدیم.

به نظر شما با تحولات اخیر مصر ممکن است اخوان‏المسلمین دوباره به عرصه قدرت بازگردد؟
در شرایط فعلی خیلی دشوار است پیش‎بینی کنیم اخوان‎المسلمین دوباره قدرت را در اختیار می‏گیرد. یعنی این مسئله که مرسی مجددا قدرت را کامل در دست گیرد و شبکه اخوان‎المسلمین، دولت مصر را تشکیل دهد، فرض بعیدی تلقی می‎شود. اما چه نتایج انتخابات گذشته و چه شیوه قدرت‎نمایی خیابانی اخوان، به گونه‎ای است که به نظر می‎رسد این گروه را در آینده سیاسی مصر نمی‎توان نادیده گرفت. لذا برای تشکیل دولت آینده اگر دولتمردان مصر می‏خواهند به ثبات جدی برسند باید راهی و فرمولی پیدا کنند که اخوان را به نوعی در قدرت مشارکت دهند.

تاکنون نیز چند پیشنهاد رسمی به اخوان شده است اما آن‎ها این مسئله را نخواهند پذیرفت زیرا معتقدند که با فرآیند قانونی به قدرت رسیده بودند اما به صورت غیرقانونی و با کودتا از قدرت برکنار شدند. به هر حال یکی از چالش‎های جدی در نظام سیاسی آینده مصر این است که چطور می‎توان یک نیروی قدرتمند و سازمانی مانند اخوان را که در گذشته اشتباهاتی در زمامداری‎اش داشته در قدرت مشارکت داد تا این گروه دوباره به شیوه‎های خصمانه مبارزه سیاسی روی نیاورد.

یعنی این امر محتمل است با شرایطی که برای اخوان‏المسلمین پیش آمده، این جریان به سمت رادیکالیسم پیش رود؟
طبیعتا جناح‎هایی از اخوان به این سمت گرایش خواهند داشت حتی اخباری که منتشر می‎شود، این امر را نشان می‎دهد. چرا که در برخی از دفاتر حزب عدالت و آزادی یا منازل و مخفیگاه‎های برخی از دستگیرشدگان اخوان اسلحه پیدا شده و این مسائل نشان می‎دهد گرایش‏‎هایی در این جهت داخل اخوان وجود دارد. حتی همین حضور خیابانی و عدم سازش برای پذیرش مشارکت در دولت انتقالی و آینده مصر بیانگر این است که نشانه‌هایی از رادیکالیسم در بخش‎هایی از اخوان وجود دارد. اما باید توجه داشت اخوان‌المسلمین در کل مشی رادیکال را کنار گذاشته است و حتی اگر نخواهد در دولت آینده مشارکت کند به لایه‌های زیرین جامعه خواهد رفت و به گونه مسالمت‎آمیزی مبارزه خودش را ادامه خواهد داد. ولی احتمال بروز جریان‌ها و انشعاب‌های رادیکال از درون اخوان نیز پایین نیست.

در حال حاضر با توجه به این که آمریکا و آلمان از ارتش درخواست کرده‎اند مرسی را آزاد کند، احتمال عقب‎نشینی ارتش چقدر است؟
احتمال این که محمد مرسی محاکمه نشود و به یک فعال سیاسی بدل شود، وجود دارد. ولی در حال حاضر نمی‎توان ارتش مصر را یک بازیگر کاملا تابع ایالات متحده تلقی کرد. به نظر می‎رسد حتی ارتشی‎ها می‏خواهند از برخی احساسات ضدآمریکایی که در بین افکار عمومی مردم مصر وجود دارد، استفاده کنند تا نشان دهند فعالیت‎شان علیه اخوان خلاف نظر آمریکاست؛ این مسئله یک نوع کنش ضدآمریکا هم محسوب می‎شود. درنهایت ارتش از خواست قدرت‏های غربی تبعیت نخواهد کرد ولی این فشارها ممکن است منجر به این شود که برخوردهای شدیدی با مرسی و دیگر رهبران اخوان که در بازداشت هستند، صورت نگیرد.