اینک، زمان بهبود روابط ایران و اروپا

انتشار این خبر می تواند گامی مقدماتی در واقع گرایی فرانسویان تلقی شود و نشانی باشد از اینکه پاریس متعاقب چندین سال گریز از واقعیات پس از توافق هسته ای ژنو دریافته باشد که اهمیت روابط با ایران بیش از آنست که دولت های گذشته و حال فرانسه صرف دنباله روی از امریکا و بعضی لابی های شناخته شده بتوانند آن را نادیده بگیرند.

هر چند ذکر این نکته ضروریست که نگاه وزارت خارجه فرانسه با واقع گرایی صاحبان صنایع و تجار فرانسوی  نسبت به ایران حتی در آستانه سفر هیات مزبور، هم جهت  نمی باشد. به عبارت دیگر در حالی که جناح های خاصی در اطراف آقای رولاند فابیوس با اما و  اگر در مسیر  گسترش روابط با ایران ایجاد مانع می کنند، سرمایه گزاران و صنعتگران فرانسوی با لحاظ اقبال رقبای اروپایی خود به توسعه رابطه با ایران و با اطلاع از جذابیت های بازار مصرف وسیع ایران هر گونه تاخیری در بهبود روابط با ایران را به زیان اقتصاد فرانسه می دانند.

جک استرا وزیر خارجه پیشین انگلیس  در مقاله روز جمعه خود در روزنامه ایندیپندنت می نویسد هواپیمای لوفت هانزا که او را از تهران به لندن بر می گرداند پر از تجار آلمانی بود. ایتالیائی ها نیز در تلاش برای بازگشت به ایران دست کمی از آلمانها ندارند. بنا بر این دلیلی وجود ندارد که فرانسویان از همسایگان اروپائی خود بی تحرک تر باشند بخصوص که وضع اقتصادی این کشور، این روزها با وخامتی که دارد قطعا به بازار ایران نیازمند است.

البته باید توجه داشت که بازی برد برد تنها  به مذاکرات هسته ای ژنو محدود نمی شود و در دنیای تجارت و صنعت نیز منطق برد برد دو طرف صادق است زیرا همان گونه که طرف های تجاری اروپایی ایران از توانائی ها و امکانات بازار مصرفی کشور ما بهره مند می گردند، ایران نیز با اقبالی که اروپائی ها به همکاری نشان می دهند خواهد توانست خود را از انحصار تحمیلی کالاهای بی کیفیت چینی خلاص کند و در عرصه رقابتی که ایجاد می شود می تواند با پولی که می پردازد، کالاهای با کیفیت تری ابتیاع نماید.

مورد دیگر، بازار انرژی ایران است که فرانسویان و آلمانها در آن سابقه طولانی دارند و از نیروگاه های سوخت فصیلی گرفته تا ساخت راکتور اتمی اروپا می تواند در کنا روسیه رقابت کند. البته نمی توان همت مسکو را در اتمام واحد شماره یک نیروگاه بوشهر تحسین نکرد لیکن اگر قرار باشد راکتورهای جدیدی در ایران ساخته شود دلیلی ندارد که فرانسویان و آلمانها نتوانند در کنار روسیه رقابت کنند. به هر حال ایران مستقل از نظر سیاسی باید در عرصه رفع نیازهای اقتصادی خود هم مستقل باشد و انتخاب کالای بهتر در رقابت بازار، یک بعد استقلال اقتصادی است.

البته در این خصوص ذکر چند نکته لازم است که باستناد تجربیات گذشته یاد آوری می گردد:

الف- هر چند با وجود تحریم ها نمی توان انتظار داشت که طرف های اروپائی در هر زمینه با سرعت به عقد قرارداد اقدام کنند؛ با این حال، وزارت خانه های در گیر ما نباید با کندکاری وضعی را ایجاد کنند که پای واسطه ها به میان کشیده شود و رانت خواری و واسطه گری رونق مجدد پیدا کند. در این میان نقش وزارت خانه های صنایع، نفت، اقتصاد، نیرو، مخابرات و مسکن و شهرسازی بارز است ضمن اینکه وزارت خانه های دیگر نیز دارای نقش در حوزه تخصصی خود می باشند. اگر دستگاه های در گیر با سرعت و در محدوده مقررات بتوانند پاسخگوی طرف های خود باشند دلیلی ندارد که پای واسطه ها به بهانه تسریع و تسهیل کارها به میان کشیده شود. البته چشم بیدار رسانه ها در این مورد می تواند نقش نظارتی ایفا کند.

ب- وزارت امور خارجه و دیگر ارگان ها باید در جهت تسهیل و تسریع روابط در اعطای روادید، بی جهت مانع تراشی نکنند و در این خصوص کمک بهبود روابط تجاری گردند و سفارت خانه های ما نیز باید اطلاعات لازم را در خارج در اختیار تجار و صنعت گران قرار دهند.

ج- وزارت صنایع و اتاق بازرگانی در این میان دارای نقشی پر اهمیت اند و ضمن استقبال از سرمایه گزاران اروپائیان باید مدافع صنایع داخلی باشند. بلاخره همگان به این واقعیت معترف اند که کشور در دوره تحریم ها در زمینه های زیادی کسب نسبی خود کفائی کرده است که گشایش بازار اروپا نباید ادامه حصول خود کفائی را ناکام کند.

د- در دنیای امروز هیچ کشوری نمی تواند هر کالائی را به هر قیمتی در داخل تولید نماید و بجز حفظ خود کفائی راهبردی در اموری که به حفظ استقلال مربوط می شود در دیگر زمینه ها از منطق انتخاب بهترین ها با قیمت رقابتی پیروی می کند. اگر دعوت وزیر نفت ما از شرکت های انگلیسی صحت داشته باشد باید اقدام مهندس زنگنه را در محدوده این منطق ارزیابی کرد.

ه- وزارت امور خارجه نیز با حفظ و بهبود روابط با کشورهائی که در زمان تحریم یار شاطر ما بوده اند باید با حفظ استقلال در همه زمینه ها تلاش کند امور به گونه ای جریان پیدا نکند که این دوستان زمان غربت بار خاطر زمان گشایش گردند.

نکته پایانی اینکه هم آهنگی و همکاری بین وزارت خانه ها باید به گونه ای باشد که در عقد قراردادها چانه زنی های تخصصی فراموش نگردد و از دست و دلبازی در عقد قراردادها پرهیز شود و نباید این مهم نادیده گرفته شود که ممالک صنعتی اروپا ضمن هم آهنگی های پشت پرده ای که دارند برای کسب بازار و عقب زدن رقبای هم قاره ای خود با چانه زنی های کارشناسانه تن به تخفیف های بزرگ می دهند.