بیست و چهارمین نمایشگاه بینالمللی صنایع دستی تهران یک روز دیگر به کارش پایان میدهد.
نمایشگاهی که هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع دستی کشور را در ۴۵۰ غرفه گرد هم آورده است. از چاقوی زنجان گرفته تا سفال، شیشه و گلیم و انواع لباسهای سنتی و زیورآلات دستساز. این نمایشگاه تا ۲۵ خرداد در محل برگزاری نمایشگاههای بینالمللی تهران دایر است.
یک هفتهای هست که در نمایشگاه بینالمللی تهران سیاهچادرهای عشایری برپا شده و حوالی سالنهای ۶ و ۷ و ۸ صدای دف و تار و سنتور میآید. مردم این سرزمین از شهرهای دور آمده و در محوطه باز نمایشگاه انواع غذاها، نانها و شیرینیهای محلی را میپزند و همانطور داغ و تازه به دست بازدیدکنندگانی میدهند که آمدهاند از نمایشگاه صنایع دستی تهران دیدن کنند.
از سهسال پیش نمایشگاه صنایع دستی تهران بینالمللی هم شد، امسال هم سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد که تعدادی از کشورهای خارجی در این نمایشگاه حضور خواهند داشت اما حضور آنها حالا آنقدر کمرنگ است که اگر کسی به بیلبوردها و تبلیغات سازمان میراث فرهنگی توجه نکند به احتمال زیاد متوجه جنبه بینالمللی بودن این نمایشگاه نمیشود. از ۴۵۰ غرفه این نمایشگاه تنها ۷ غرفه در اختیار کشورهای خارجی است. هیچ کشور اروپایی در نمایشگاه صنایع دستی تهران شرکت نکرده و معدود غرفههای غیرایرانی هم عمدتا در اختیار بخش فرهنگی سفارتهاست.
جدا از حضور کمرنگ سایر کشورها در این نمایشگاه، بازار خرید و فروش در غرفهها هم چندان پررونق نبوده است، هر چند فضای عمومی برگزاری نمایشگاه صنایع دستی، شاد، متنوع و زنده است اما آنطور که غرفهداران و شرکتکنندگان در نمایشگاه میگویند در روزهایی که از نمایشگاه گذشته فروش چندانی نداشتهاند.
بازدیدکنندگانی که خرید نمیکنند
یکی از غرفهداران که کیف و محصولات چرمی میفروشد از فروشش در نمایشگاه رضایت ندارد و میگوید: «من سالهای قبل هم شرکت کرده بودم. نسبت به سالهای قبل فروش خیلی کمتر شده است. تعداد بازدید کنندگان کم نبوده، متقاضی زیاد آمده اما فروش نسبت به سالهای گذشته پایین است.»
«ایوب شهبازی» از استان فارس هم میگوید بازدیدکنندگان بیشتر برای تماشا میآیند، نه برای خرید: «امسال اولین سالی است که ما در این نمایشگاه شرکت کردیم. میزان فروشی که در سه روز اول داشتیم نسبت به آنچه انتظار داشتیم خیلی پایینتر بوده است. البته میگویند در روزهای آخر نمایشگاه وضع بهتر میشود اما بهطورکلی این مشکلی است که مردم بیشتر دوست دارند صنایع دستی را ببینند یا کادو بگیرند اما خودشان حاضر نیستند پول بدهند و صنایع دستی بخرند.»
از نگاه «حسین فرزان»، هنرمندی که روی چوب قلمزنی میکند استقبال مردم از نمایشگاه صنایع دستی در روزهای پایانی هفته یعنی پنجشنبه و جمعهای که گذشت بهتر بوده است. او معتقد است بازه زمانی یکهفتهای برای برگزاری این نمایشگاه کم است، علاوه بر این ساعات کاری نمایشگاه هم به اعتقاد فرزان میتوانست با توجه به روزهای تعطیل بهطور انعطافپذیرتری تنظیم شود. او میگوید: «ساعات برگزاری نمایشگاه را از ۳ بعدازظهر تا ۹ شب اعلام کردهاند. البته این زمان برای روزهای عادی خوب است چون در روزهای کاری هفته نمایشگاه عملا صبح کار نمیکند و بازدیدکنندگان بیشتر ظهر میآیند اما برای روزهای پنجشنبه و جمعه خیلی بهتر بود اگر زمان بازدید از نمایشگاه را در دو نوبت صبح و بعدازظهر تعیین میکردند.»
تولیدکنندگان و هنرمندان فعال در عرصه صنایع دستی اغلب از شرایط عمومی برگزاری بیست و چهارمین نمایشگاه صنایع دستی رضایت دارند و میگویند سازمان میراث فرهنگی در طول مدت برگزاری نمایشگاه چه در غرفهبندیها و چه پشتیبانی و خدمات رفاهی عملکرد رضایتبخشی داشته است با وجود این قریب به اتفاق غرفهداران و هنرمندان معتقدند که برای این نمایشگاه تبلیغات و اطلاعرسانی خوبی انجام نشده و بسیاری خبر ندارند که اصلا این نمایشگاه درحال برگزاری است. انتقادی که البته با گشت و گذاری در نمایشگاه چندان بیراه هم به نظر نمیرسد.
سازمان میراث فرهنگی بهعنوان مجری و برگزارکننده این نمایشگاه تقریبا هیچ پیشبینی حتی برای اطلاعرسانی به بازدیدکنندگان حاضر در نمایشگاه هم نکردهاند و در هیچ یک از سالنهای ورودی نمایشگاه نقشه راهنما یا دفترچهای برای اطلاع از وضع غرفهها و جانمایی آنها در سالنها پیشبینی نشده است. تنها اقدامی که برای اطلاعرسانی انجام شده انتشار ویژهنامهای به نام «فیروزه هنر» است که در نمایشگاه توزیع میشود؛ ویژهنامهای که روی آن نوشتهاند دو زبانه اما در عمل دوزبانه بودن آن تنها به انتشار ترجمهای از شعر حافظ در یک باکس کوچک خلاصه شده است!
مردم: نمایشگاه شاد، متنوع و ارزان است
افرادی که از بیست و چهارمین نمایشگاه صنایع دستی دیدن کردهاند اغلب در سخنانشان آن را نمایشگاهی شاد و متنوع توصیف میکنند. به گفته «مینو محمدی»، که همراه فرزندان و همسرش به نمایشگاه آمده، یکی از بخشهای جالب این نمایشگاه عرضه مواد غذایی و غذای سنتی در بخش جانبی و محوطه باز نمایشگاه است.
او میگوید: «نمایشگاه متنوع و قیمتها ارزان است و اگر کسی بخواهند صنایع دستی بخرد خرید از نمایشگاه برایش به صرفه است.»، «حمیده اسکندری» از دیگر بازدیدکنندگان نمایشگاه اما میگوید، انتظار داشته که نمایشگاه با تنوع بیشتری برگزار شود: «قیمتها خیلی ارزانتر از بازار بود و از این نظر خرید از نمایشگاه به صرفه است اما در مورد تنوع در غرفهها فکر میکردم که در نمایشگاه مجموعه متنوعی از صنایع دستی همه استانها و نقاط مختلف ایران ارایه میشود اما عملا من حضور استانها را به معنایی که انتظار داشتم کمرنگ دیدم. در سفرهایی که به شهرهای مختلف داشتهام صنایع دستی محلی را به مراتب متنوعتر دیده بودم و با در نظر گرفتن مجموع آنچه در این نمایشگاه ارایه شده، فکر میکنم بسیاری از دستاندرکاران تولید صنایع دستی به دلایلی که نمیدانم چیست نتوانستهاند در این نمایشگاه شرکت کنند.»
از نگاه «علی ذوالفقاری»، کارشناس ارشد رشته پژوهشگری که برای تهیه پایان نامهاش به نمایشگاه آمده و درحال پر کردن پرسشنامههایی برای است، نمایشگاه صنایعدستی در این دوره در بخش داخلی خوب برگزار شده اما در بخش بینالمللی به گفته او «این نمایشگاه حرفی برای گفتن ندارد.»، این دانشجوی کارشناسی ارشد میگوید: « نمایشگاه در بخش بینالمللی در این دوره تقریبا توفیقی به دست نیاورده است چرا که تعداد بسیار محدودی از کشورها در این نمایشگاه حضور داشتند که غرفههای بسیاری از آنها را هم انجمنهای دوستی بین دو کشور راه اندازی کرده بودند و عملا در این غرفهها محصولی برای ارایه پیشبینی نشده یا اگر هم شده خیلی محدود است که نشان میدهد یا این کشورها نمایشگاه صنایع دستی تهران را جدی ندیدند یا اینکه سازمان میراث فرهنگی بهعنوان برگزارکننده در جذب کشورهای خارجی موفق نبوده است.»
منبع: روزنامه شهروند