چرا هاشمی‌رفسنجانی به جای "حزب" گفت "جبهه"؟

فرارو- یک کارشناس مسائل سیاسی گفت: در شرایطی که فعالیت های احزاب در کشور تهدید محسوب می شود بهترین شکل فعالیت سیاسی فعالیت جبهه ای است.

صادق زیباکلام، با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو درباره سخنان اخیر هاشمی رفسنجانی در جمع اعضای حزب اعتماد ملی مبنی بر اینکه اگر شرایط برای تشکیل احزاب بزرگ فراهم نیست، احزاب کوچک همسو و هم‌فکرمی‌توانند با تشکیل جبهه در جهت نهادینه شدن دموکراسی تلاش کنند گفت: من درک می کنم که چرا آیت الله هاشمی رفسنجانی پیشنهاد تشکیل جبهه به جای حزب را می دهد این سخنان آقای هاشمی ریشه در تاریخ تحزب در ایران دارد.

وی افزود: در دانشگاه های ما همواره این سوال مطرح بوده است که چرا احزاب در ایران هیچگاه پا نمی گیرد. در همین دفتر من در دانشگاه تهران، دو جین رساله وجود دارد که علل ناکارآمدی احزاب در ایران مورد بررسی قرار گرفته است و از آن به عنوان یکی از معضلات فکری و سیاسی در ایران نام برده شده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: همیشه این سوال مطرح بوده است که چرا احزاب نیرومند و تاثیرگذار همانند کشورهای توسعه یافته در ایران تشکیل نمی شود و اساسا فعالیت حزبی در کشورمان نهادینه نشده است.

وی تصریح کرد: شخصا معتقدم که یکی از دلایل اصلی اینکه احزاب در ایران پا نگرفته و تحزب در کشور نهادینه نشده است مخالفت حکومت ها بوده است. حکومت ها در ایران همواره در برش های مختلف تاریخی، احزاب را به نوعی یک رقیب خود دانسته اند. بنابراین در اولین فرصتی که نسبت به احزاب احساس خطر کرده اند یا احزاب غیر قانونی شده اند یا فعالیتشان با مشکل روبرو شده است.

این کارشناس مسائل سیاسی افزود: بر پایه همین دلیل تاریخی است که آقای هاشمی معتقد است که در غیاب احزاب باید جبهه های سیاسی فعالیت کنند و به نوعی جور احزاب را بکشند.

وی ادامه داد: او که معتقد است که در این دوره تاریخی هم نمی شود احزاب بزرگ تشکیل داد و فعالیت حزبی در کشور را نهادینه کرد. پس بیاید کنار یکدیگر در قالب یک جبهه سیاسی فعالیت سیاسی مشخص داشته باشیم.

زیباکلام تاکید کرد: جبهه سیاسی می توانند به غیر از احزاب و گروه های اصلاح طلب و میانه روی اصولگرا که به تنهایی نمی توانند تاثیر چندانی داشته باشند، با حضور شخصیت های همچون آقایان سید محمد خاتمی، علی اکبر ناطق نوری، سید حسن خمینی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، محمد رضاعارف و سایر شخصیت های اصلاح طلب و اصولگرای میانه تشکیل شود.

وی ادامه داد: این جبهه می تواند خواست های کوتاه مدتی داشته باشد و برای آن احزاب و گروه هایی که گردهم آمده اند فعالیت کنند از جمله برای پیروزی در انتخابات، یا می خواهند در موضوع خاصی تاثیرگذاری داشته باشند.

زیباکلام گفت: چون امکان تشکیل حزب در ایران وجود ندارد و چون فعالیت های فردی هم نمی تواند منتج به نتیجه شود و به نوعی این فعالیت ها ابتر می مانند، بهتر است که بر اساس آنچه که آیت الله هاشمی رفسنجانی گفته اند جبهه تشکیل شود تا مثلا در انتخابات افراد با نظرات متفاوت گردهم جمع شوند و منشا اثر خیر در جامعه شوند.

وی با تاکید بر وجود اختلاف نظر میان شخصت های احتمالی تشکیل دهنده جبهه مورد نظر هاشمی رفسنجانی گفت: به هر حال افرادی که می توانند در کنار هم اقدام به تشکیل جبهه مورد نظر کنند در بسیاری از موضوعات با یکدیگر اختلاف نظر دارند.

این استاد دانشگاه افزود: مطمئنا آقای ناطق نوری با آقای خاتمی و یا آقای حسن خمینی با آقای عارف در موضوعات زیادی بایکدیگر اختلاف نظر دارند اما برای تحقق هدفی والا تر یعنی ایجاد تغییر و اثرگذاری مثبت در جامعه با کنار گذاشتن همه اختلاف نظرات روی برخی موضوعات با یکدیگر به اشتراک نظر می رسند و روی ان تکیه می کنند.

وی درباره اینکه آیا سخنان هاشمی نشان نمی دهد که دولت یازدهم در تحقق وعده ها و شعارها برای نهادینه کردن فعالیت حزبی ناکام بوده است گفت: دولت به تنهایی نمی تواند فعالیت های احزاب را در کشور نهادینه کند. همه چیز دست دولتمردان به خصوص دولت آقای روحانی نیست.

زیباکلام افزود: هنوز مراکز قدرت و نهادهای اصلی تصمیم گیری به مرحله ای نرسیده اند که احزاب بتوانند آزادانه و بر اساس قانون اساسی کشور به فعالیت های سیاسی و اجتماعی خود بپردازند بدون آنکه نسبت به آنها ترس و واهمی وجود داشته باشد بنابراین هنوز فضا برای فعالیت احزاب در کشور مهیا نیست.

وی ادامه داد: در طول تاریخ هم همین مراکز قدرت بوده اند که به مانعی در برابر فعالیت های احزاب تبدیل شد اند و اگر هم دولت روحانی به تنهایی بخواهد در این باره تصمیمی بگیرد و یا در راستای نهادینه کردن فعالیت های احزاب گام هایی بردارد یقینا شش ماه بعد یا یک سال بعد فعالیت این احزاب غیرقانونی و یا منحل اعلام می شود.

زیباکلام در خاتمه گفت: بر این اساس در شرایطی که فعالیت های احزاب تهدید محسوب می شود بهترین شکل فعالیت سیاسی فعالیت جبهه ای است که چرا که برخورد با حزب امکان پذیر است اما برخورد با افراد و گروه های مختلف در درون یک جبهه تقریبا غیر ممکن است.