برزخ همکاری ایران‌خودرو و پژو

آسمان روابط ایران‌خودرو و پژو این روزها ابری است؛ آنقدر که هر آینه امکان قطع ارتباط این دو دوست قدیمی وجود دارد.از یک‌سو پژویی‌ها می‌گویند ایران‌خودرو آنها را در برزخ نگه داشته و تکلیف‌شان را بابت همکاری و شراکت دوباره روشن نمی‌کند و از آن سو ایران‌خودرویی‌ها تاکید دارند که پژو اگر قصد بازگشت به «کیلومتر 14 جاده مخصوص» را دارد، باید شرایط جدید را بپذیرد.

البته ایران‌خودرویی‌ها هیچ‌گاه رسما نگفته‌اند که پژو را نمی‌خواهند، اما به‌شدت بر سر اینکه این شرکت شریک اصلی آنها باشد، به تردید افتاده‌اند. به‌عبارت بهتر، به‌نظر می‌رسد ایران‌خودرو قصد دارد خودروسازی غیر از پژو را به‌عنوان شریک اصلی اش انتخاب کند و این وسط از فولکس واگن آلمان و فیات ایتالیا، به‌عنوان گزینه‌های اصلی نام برده می‌شود.

در این شرایط اما کارشناسان دو‌سناریو را برای آینده روابط ایران‌خودرو و پژو متصور هستند؛ اولین سناریو این است که شاخه و شانه کشیدن این روزهای ایران‌خودرو و پژو برای یکدیگر، به‌منظور امتیاز گرفتن است و در نهایت قرارداد میان آنها امضا و همکاری دوباره‌شان تا چندی دیگر آغاز خواهد شد. سناریو دوم نیز این است که راه این دو دوست قدیمی از یکدیگر جدا و ایران‌خودرو شرکتی دیگر را جایگزین پژو می‌کند و پژویی‌ها نیز یا از ایران می‌روند یابه‌صورت مستقل و حتی با خودروساز دیگری غیر از آبی‌های جاده مخصوص، شراکت خواهند کرد.

توافق در دقیقه 90
اما ببینیم اگر سناریوی اول رخ بدهد، ایران‌خودرو و پژو چه آینده‌ای با یکدیگر خواهند داشت و از چه مزایایی بهره مند خواهند شد. طبق سناریوی اول، هدف ایران‌خودرو و پژو از هشدارهایی که این روزها به هم می‌دهند، گرفتن امتیازات بیشتر از یکدیگر است، بنابراین، این دو تا جایی که بتوانند به روند فعلی ادامه خواهند داد، ولی ارتباط‌شان قطع نخواهد شد. اما امتیازهایی که این وسط می‌توانند میان ایران‌خودرو و پژو رد و بدل شود چیست؟ بدون شک برای پژو بیشترین امتیاز این است که با حداقل سرمایه‌گذاری در ایران، حداکثر فروش ممکن را داشته باشد، درست مانند روشی که در شراکت قبلی خود با ایران‌خودرو پیش گرفت و 24 سال تمام محصولات بعضا قدیمی خود را به مشتریان ایرانی فروخت.

هرچند با توجه به مواضع سرسختانه وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایران‌خودرو، تکرار تجربه شیرین قبلی برای پژو، بسیار بعید به‌نظر می‌رسد، اما این خودروساز فرانسوی هرچقدر هم بتواند سرمایه‌گذاری کمتری انجام داده و در عین حال فروش بیشتری داشته باشد، باز هم برنده خواهد بود. این در حالی است که ایران‌خودرویی‌ها اعلام کرده‌اند به هیچ وجه مانند گذشته با پژو کار نخواهند کرد و شرایط جدیدی پیش پای این خودروساز گذاشته‌اند. آن طور که هاشم یکه زارع، مدیرعامل ایران‌خودرو بارها اعلام کرده، پژو با رعایت چند شرط می‌تواند به «کیلومتر 14 جاده مخصوص» برگردد؛ اول اینکه باید یک شرکت مشترک (به‌صورت 50-50) میان آنها تشکیل شود تا همکاری‌شان در قالب جوئینت‌ونچر پیش برود.

شرط دوم اما تبدیل ایران به مرکز صادرات پژو به کشورهای منطقه است، به نحوی که خودروساز فرانسوی باید محصولات تولیدی در ایران‌خودرو را به بازارهای منطقه‌ای خود صادر کند. این شرط را البته وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز مدنظر قرار داده و تاکید کرده که خودروسازان خارجی در صورت حضور در ایران، باید حداقل 30 درصد محصولات تولیدی‌شان (در ایران) را صادر کنند. اما ایران‌خودرو شرط‌های دیگری را نیز پیش پای پژو گذاشته است، که با نگاهی به مجموع این شروط، مشخص می‌شود این شرکت قصد دارد نهایت امتیاز را از دوست قدیمی اش بگیرد.

این وسط البته یک نکته دیگر نیز وجود دارد و آن فشارهای داخلی بر ایران‌خودرو بابت تنبیه پژو (به دلیل مشارکت در تحریم‌ها علیه ایران و قطع ارتباط یک طرفه با ایران‌خودرو) است؛ بر این اساس، برخی منتقدان پژو به خصوص نمایندگان مجلس شورای اسلامی، معتقدند این خودروساز باید تاوان رفتار گذشته اش را پس بدهد و خسارت‌های مادی و معنوی که به خودروسازی ایران وارد کرده را جبران کند. البته ایران‌خودرویی‌ها بابت این موضوع از پژو درخواست غرامت کرده‌اند، که باید دید خودروساز فرانسوی حاضر به پرداخت آن خواهد شد یا دست ایران‌خودرویی‌ها از این بابت به جایی نمی‌رسد. هرچه هست، اگر سناریوی اول اتفاق بیفتد، ایران‌خودرو و پژو در دقیقه 90 و پس از آنکه بابت کسب امتیازات لازم از یکدیگر مطمئن شدند، قرارداد دوجانبه را امضا و پیوند دوباره‌شان را آغاز خواهند کرد. در این شرایط، هم پژو می‌تواند سهم قابل توجهی از بازار خودرو ایران داشته باشد و هم ایران‌خودرو که سیستم و خطوط تولیدش به نوعی پژویی است، می‌تواند شراکتی جدید و متفاوت از گذشته را با شیرهای صنعت خودرو فرانسه آغاز کند.

جدایی ایران‌خودرو و پژو
سناریوی دوم اما می‌گوید ایران‌خودرو و پژو پس از این همه مذاکره و آمد و رفت، راه‌شان از یکدیگر جدا خواهد شد و این در حالی است که این اتفاق زیان‌هایی را متوجه دو طرف خواهد کرد. اگر ایران‌خودرو و پژو نخواهند با یکدیگر کار کنند، شاید شرکتی که بیشترین ضرر را خواهد کرد، پژو است، زیرا بازار بزرگی را از دست خواهد داد. هرچند برخی معتقدند پژو می‌تواند به‌صورت مستقل یا با مشارکت خودروسازان خصوصی، در ایران فعالیت کند، اما در آن صورت سهم چندانی از بازار خودرو کشور نخواهد داشت؛ زیرا شرایط خاص خودروسازی ایران اجازه رشد این شرکت را نخواهد داد. از آن سو اما ایران‌خودرو نیز از نیامدن پژو ضرر خواهد کرد، چه آنکه باید دردسر تغییر سیستم‌ها و خطوط تولید را به جان بخرد. البته آمدن پژو منافاتی با شراکت ایران‌خودرو با سایر خودروسازان دنیا ندارد، اما نکته اینجاست که آبی‌های جاده مخصوص می‌توانند ضمن حفظ این شرکت، با سایر گزینه‌ها از جمله فولکس واگن آلمان و فیات ایتالیا (دو شرکتی که احتمال آمدن آنها به خودروسازی ایران زیاد است) مذاکره و همکاری کنند.