پنج خطر جدی ژئوپلتیک جهان در سال 2016

به گزارش فرادید به نقل از تایم، اما گروه اوراسیا، که یک موسسۀ مشاورۀ ریسک سیاسی است، معتقد است که مهمترین خطری که جهان را در سال 2016 تهدید می‌کند، مخدوش شدن رابطه‌ای است که برای چند دهه سنگ بنای ثبات جهانی بوده است.
 
اتحاد پوچ 
شراکت قدرتهای دو سوی اقیانوس اطلس، مهمترین اتحاد جهان برای نزدیک به 70 سال بوده است. اما اکنون این اتحاد از هر زمان دیگری ضعیف‌تر و کم‌تاثیرتر است. ایالات متحده دیگر نقشی مهم در هیچ یک از اولویتهای اصلی اروپا ایفا نمی‌کند. ادامۀ مداخلۀ روسیه در اوکراین و مناقشه در سوریه، اختلافات میان آمریکا و اروپا را آشکار خواهد کرد. در حالی که مسیر اروپا و آمریکا از هم جدا می‌شود، کسی نخواهد بود که بتواند نقش آتش‌نشان را بازی کند و در چنین شرایطی، درگیری‌های بین‌المللی به خصوص در خاورمیانه، بدون مانع تشدید خواهند شد.
 
یک اروپای بسته 
در سال 2016، یک تضاد اساسی میان اروپای باز و اروپای بسته، ظهور خواهد کرد و ترکیبی از نابرابری، پناهجویان، تروریسم و سیاستهای فرقه‌ای، چالشی بی‌سابقه‌ را پیش روی اصولی که اتحادیۀ اروپایی بر مبنایشان بنا شده، قرار خواهد داد. سیاست مرزهای باز اروپا به خصوص متحمل فشار شدید خواهد شد و در این میان این خطر هم وجود دارد که بریتانیا تصمیم به ترک اتحادیۀ اروپا بگیرید. اقتصاد اروپا در سال 2016 خود را حفظ خواهد کرد، اما معنای گسترده‌تر و بافت اجتماعی این قاره، نه.
 
جای پای چین 
هرگز کشوری با توسعۀ سیاسی و اقتصادی متوسطی در حدواندازه‌های چین، نتواسته به اندازۀ این کشور جای پایی به این عظمت از خود به جای بگذارید. امروزه، چین تنها کشوری در این حد و اندازه است که یک استراتژی اقتصادی جهانی دارد. امسال، درک این موضوع که چین مهمترین و در عین حال نامطمئن‌ترین محرک مجموعه‌ای از تحولات جهانی است، به صورت فزاینده ذهن دیگر بازیگران بین‌المللی را که خود را برای این موضوع آماده نکرده بودند، مشوش خواهد کرد. آنها نمی‌توانند اولویتهای چین را درک کنند یا با آنها کنار بیایند و از این رو نمی‌دانند که بایستی چه واکنشی نشان دهند.
 
داعش و "دوستان" 
داعش قدرتمندترین سازمان تروریستی جهان است که از نیجریه گرفته تا فیلیپین، برای خود پیروان و مقلدانی دارد. اما واکنش بین‌المللی به ظهور آن ناکافی، نامناسب و دچار تضاد اهداف بوده است. در سال 2016، مشخص خواهد شد که این مشکل حل نشدنی است و داعش و دیگر سازمانهای تروریستی علاقمند به اهداف آن، از این امر به نفع خود سود خواهند جست. آسیب‌پذیرترین کشورها در مقابل داعش، اولاً کشورهایی هستند که این گروه دلایل روشنی برای هدف قرار دادنشان دارد (نظیر فرانسه، روسیه، ترکیه، عربستان سعودی و ایالات متحده) و ثانیاً کشورهایی که بخش بزرگی از مسلمانان سنی‌شان با جمعیت کشور عجین نشده‌اند (نظیر عراق و لبنان).
 
درگیری‌های عربستان سعودی 
شاهنشاهی عربستان سعودی امسال با خطر فزایندۀ بی‌ثباتی دست به گریبان خواهد بود و انزوای فزایندۀ ژئوپلتیک آن باعث خواهد شد که در سراسر خاورمیانه پرخاشجویانه‌تر رفتار کند؛ نمونۀ این موضوع را در همین ماه اول سال 2016 شاهد بود. تهدید ناشی از اختلاف در داخل خانوادۀ سلطنتی سعودی رو به فزونی است و سناریوی یک مناقشۀ درونی علنی، که پیش از به سلطنت رسیدن سلطان سلمان غیرقابل تصور می‌نمود، امروز از هر روزی به واقعیت نزدیکتر است. منبع اصلی اضطراب خارجی سعودی‌ها، ایران، رقیب منطقه‌ای اوست که زودی از شر تحریم‌ها خلاص خواهد شد. حال که ایران آشکارا واکنشی خصمانه نسبت به اعدام روحانی سرسناش شیعه توسط عربستان نشان داده، انتظار می‌رود که جنگ نیابتی میان این دو در سوریه، یمن و سایر نقاط منطقه تشدید شود.

*یان برمر، موسس و رییس گروه مشاورۀ اوراسیا است