خطای پزشکی در ایران و آمریکا چگونه است؟

فرارو- یک جای کار می‌لنگد. پزشکان و بیماران به یکدیگر بدبین شده‌اند و این می‌توان تهدیدی برای نظام سلامت کشورمان باشد و ما را از مسیر پیشرفت و توسعه دور کند در میانه این بدبینی‌ها ماجرایی مانند مرگ کیارستمی مزید بر علت می‌شود و بار دیگر نگاه‌ها را بر پزشکان متمرکز می‌کند. نظام پزشکی توپ را در زمین بیماران می‌اندازد و معتقد است بیماران نمی‌دانند چرا از پزشک خود شکایت کرده‌اند. بیماران نیز خود را در میان هزاران اصطلاح پزشکی سردرگم می‌بینند و ناچار به عقب نشینی می‌شوند. از سوی دیگر بیماران معتقدند پزشکان وقت کافی به تشریح ابعاد بیماری خود یا بستگانشان اختصاص نمی‌دهند و...

بیماران نمی‌دانند چرا از پزشکشان شکایت کرده‌اند
رییس هیات بدوی و عضو هیات مدیره نظام پزشکی تهران، ایرج خسرونیا ماجراهای شکایات بیماران از پزشکان را از زاویه دیگری می‌بینید. وی در این باره می‌گوید «در مواردی شخص شاکی نمی‌داند چرا از پزشک شکایت کرده و تنها با تصور اینکه پزشک اشتباهی را مرتکب شده، از پزشک خود شکایت کرده و در پایان نیز رای به برائت پزشک داده می‌شود»

 ایرج خسرونیا با اشاره به اینکه حدود 45 تا 47 درصد پرونده ها به تبرئه پزشک می انجامد، در همین باره اضافه می‌کند: «گاهی اوقات در دادسرا و یا دادگستری مشکلات با حضور پزشک، شاکی و شاهدان مطرح می شود و با انجام بررسی‌ای متعدد مشخص می‌شود عارضه اتفاق افتاده طبیعی بوده و پزشک تبرئه می شود البته گاهی بیمار قانع و پرونده مختومه می‌شود و گاهی نیز قانع نشده و پرونده با کارشناسی به هیات بدوی می‌رود. »

رابطه نابرابر پزشک و بیمار عامل بی اطلاعی آنهاست
بیماران در برابر پزشک خود یا در بیمارستان و کلینیک‌ها احساس غریبگی می‌کنند و  به محض آنکه به پزشکی مراجعه می‌کنند با اصطلاحات عجیب و غریبی روبرو می‌شوند که به هیچ عنوان متوجه مفهوم آن نمی‌شوند. بیماران ناچارند گفته پزشکشان را بپذیرند و با دکتر خود بحث و مجادله یا تبادل نظر نداشته باشند. حتی نمی‌توانند با طرح سوالات بیشتر جزئیات بیشتری درباره مرضشان بدانند. آنها ناچارند دربرابر پزشک خود سکوت کنند.

 وقتی کار به دادگاه‌ها کشیده می‌شود علاوه بر بیمار، وکیل و قاضی نیز مرعوب اصطلاحات پزشک می‌گردند و قاضی منتظر نظر هیئت کارشناسی می‌ماند. آرش دولت شاهی، حقوقدان در همین باره به فرارو می‌گوید: «یکی از مشکلات در روند رسیدگی به پرونده‌های پزشکی این است که پرونده به کمیسیون‌های تخصصی ارجاع داده می‌شود. کمیسیون‌هایی که در غیاب طرفین دعوا و در برخی موارد با حضور پزشک مورد شکایت برگزار می‌شود و از بیمار و وکیل او دعوت نمی‌شود و اظهارات وی شنیده نمی‌شود» 

آرش دولت شاهی راهکار برون رفت از این مشکل را، حضور هیات کارشناسی بازنشسته و مستقل به عنوان مشاور برای ارائه خدمات مشورتی تخصصی به وکلا و بیماران شاکی می‌داند. وی در گفتگو با فرارو نبود مشاورین در کنار وکلا و بیماران را خلایی جدی در رسیدگی به این قبیل پرونده‌ها دانست.

ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران باور دارد: «تا 50 سال گذشته جامعه احترام بسیاری را برای پزشکان قائل بود، در آن زمان مادیات مطرح نبوده و حتی بسیاری از استادان بدون دریافت حقوق از دانشگاه، با مطب و راه های دیگر گذران زندگی می کردند.»

وی ادامه می‌دهد: «متاسفانه با بروز مسائل مالی و چشم و هم چشمی ها، رابطه بین بیماران و پزشکان دچار خدشه شده و به مجرد اینکه جراح راجع به عمل جراحی با بیمار صحبت کند، اولین مسئله طرح مبلغ پرداختی است در حالی که پرداخت چنین مبالغی باید بر عهده سازمان های بیمه گر باشد».

مشکلات رابطه پزشک و بیمار به پول تقلیل داده می‌شود
اما بیماران حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و معتقدند مشکلات آنها از سوی برخی از رسانه با مسانل مالی تقلیل داده می‌شود. به گفته مردم پزشکان برای بیماران وقت نمی‌گذارند و تنها می‌خواهند معاینه کلی داشته باشند. به عقیده این افراد رسانه‌ها با برجسته کردن مسائل مالی تنها شرکت‌های بیمه‌گر مقصر دانسته می‌شوند در حالیکه مسئله اخلاق حرفه‌ای پزشکان است.

حتی گفته می‌شود برخی از پزشکان چندین بیمار را همزمان در اتاق معاینه ویزیت می‌کنند و از بیمار در برابر افراد دیگر شرح حال می‌گیرند. به گفته این بیماران به خبرنگار فرارو، شاید برای پزشکی مانند چشم پزشکی این مسئله قابل تحمل باشد اما اصرار بر گرفتن شرح حال درباره بیماری‌های که به مسائل شخصی مربوط می‌شود و یا بیان آنها از لحاظ اجتماعی با شرم و خجالت همراه است در برابر چند نفر دیگر غیرقابل تحمل و دردآور است.

هر یک ساعت ویزیت 4 بیمار مجاز است
چندی پیش معاون وزیر بهداشت، محمد آقاجانی درباره استانداردهای ویزیت و میزان زمانی که طبق قانون گفته بود: «بر اساس استانداردهای ویزیتی که در مصوبه هیات وزیران آمده است، در بخش خصوصی، موسسات غیر دولتی و دولتی که وابسته به وزارت بهداشت نیستند، مدت زمان ویزیت یک پزشک عمومی ۱۵ دقیقه، پزشک متخصص ۲۰ دقیقه، پزشک فوق تخصص ۲۵ دقیقه و ویزیت روانپزشک ۳۰ دقیقه است.»

اما به گواه مردم امروز پزشکان بسیار بیشتر از این تعداد را در ساعت ویزیت می‌کنند.

در همین رابطه آقاجانی با بیان اینکه در بخش دولتی هم استانداردهایی تعریف شده که در این قالب فعالیت می‌کنند، گفت: «البته در موسسات دولتی وابسته به وزارت بهداشت، برنامه ارتقای کیفیت ویزیت داریم، که بر اساس آن پزشکان باید در یک ساعت، هشت بیمار و روانپزشکان باید شش بیمار را در مدت یک ساعت ویزیت کنند.»

از هر 100 عمل جراحی شاید 2 تا 3 مورد با مشکل مواجه شود
ایرج خسرو نیا، رییس هیات بدوی و عضو هیات مدیره نظام پزشکی تهران می‌گوید: «در تمام دنیا از هر 100 عمل جراحی شاید 2 تا 3 مورد با مشکل مواجه شود، افزود: حتی از هر 100 نسخه پزشکی نوشته شده نیز ممکن است 1 تا 2 مورد به عللی چون بدخطی، حساسیت و دیگر عوارض بیمار را دچار عارضه کرده و با مشکل مواجه کند.»

به گفته وی: «آمارها در ایران حاکی از آن است که شکایت ها بسیار کم و حدود پنج هزار شکایت در پزشکی قانونی و 10 تا 15 هزار مورد شکایت نیز در نظام پزشکی وجود دارد که این مهم نشان از رضایت مردم از پزشکان نسبت به سایر کشورها و خوی و انسانیت باقیمانده از گذشته است.

خطاهای پزشکی سومین علت مرگ و میر در آمریکا
تحقیقات محققان دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا نشان می دهد در سال ۲۰۱۳ حداقل ۲۵۰ هزار نفر به دلیل اشتباهات قابل پیشگیری پزشکی فوت کرده اند و این تعداد مرگ و میر بیشتر از مرگ ناشی از تلفیق موارد مرگ ناشی از سکته و آلزایمر است و در رتبه سوم بعد از بیماری قلبی و سرطان که ادعا می شود سالانه ۶۰۰ هزار نفر به این خاطر می میرند قرار دارد.

همچنین محققان دریافتند نرخ مرگ و میر ناشی از خطاهای پزشکی در صورت در نظرگرفتن موارد پیش آمده در خانه سالمندان حتی به مراتب بیشتر خواهد بود. مارتین ماکاری، سرپرست تیم تحقیق می‌گوید: «در مجموع مشخص می شود که اشتباهات پزشکی سومین عامل مرگ در آمریکا است.»

برخلاف مطالعات و آمارهای جدی درباره عملکرد ضعیف نظام سلامت آمریکا در کشور ما هنوز امار رسمی ودقیقی درباره میزان مرگ و میر ناشی از خطاهای پزشکی منتشر نشده است.

در همین رابطه در مطالعه اخیری که در آمریکا انجام شده است، نرخ مرگ و میر بین ۲۵۰ هزار تا ۴۴۰ هزار در سال برآورد شده است. به گفته این محققان، تعداد دقیق افرادی که به دلیل جراحی‌های غیرحرفه‌ای، تجویز اشتباه دارو، یا صرفا یک اشتباه کوچک در اطلاعات کامپیوتری درگذشته اند مشخص نیست توصیه سازمان بهداشت جهانی در آمریکا از سیستم جمع آوری آمار سلامت ملی استفاده می شود که البته در این آمارها خطاهای پزشکی پیگیری و ثبت نمی شود. طبق آمار اعلام شده از سوی مرکز ملی سلامت، سایر علل اصلی مرگ در آمریکا در سال ۲۰۱۳ عبارت بودند از تصادف (۱۳۳,۰۰۰)، دیابت (۷۶,۵۰۰)، آنفلوانزا یا ذات الریه (۵۵,۰۰۰) و خودکشی (۴۳,۰۰۰).