دیدار روز گذشته اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری با «نهاد زیبکچی» وزیر اقتصاد ترکیه دیداری صریح بود. اگرچه یک اقتصاددان در مقابل جهانگیری نشسته بود، اما معاون اول رئیس‌جمهوری فرصت را مغتنم شمرد و سخنان صریح سیاسی در انتقاد از برخی مواضع اخیر ترکیه در منطقه بر زبان آورد.
جهانگیری ضمن تأکید بر «علاقه ایران به افزایش روابط خود با ترکیه بدون در نظر گرفتن هرگونه محدودیت»، گلایه از برخی مواضع اخیر ترکیه در منطقه را نیز چاشنی کلام خود کرد و گفت: «ایران علاقه ندارد ترکیه نسبت به بغداد، شیعیان و ایران در همان مواضعی باشد که ریاض در آن مواضع است. ریاض از تروریست‌ها و داعش حمایت میکند و ما تاکنون بین مواضع آنکارا و ریاض تفاوت قایل بوده‌ایم».
البته این نخستین اعتراض ایران به مواضع ترکیه در قبال عراق نیست. کمتر از ١٠ روز پیش نیز ایران اعلام کرد ترکیه نباید به گونه‌ای رفتار کند که شائبه نقض حق حاکمیت عراق به میان آید.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امورخارجه اخیرا در سخنانی گفت: «به هیچ عنوان قابل قبول نیست که کشوری، تحت پوشش مبارزه با تروریسم، تلاش کند تا به حاکمیت کشوری دیگر تعرض نماید».
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران نیز در آخرین گفت‌وگوي تلویزیونی خود از دخالت نظامی ترکیه در عراق انتقاد کرده بود. روحانی گفته بود: «من دخالت نظامی کشورهای خارجی در عراق و سوریه را تحت پوشش مبارزه با تروریسم آن هم بدون اجازه کشور میزبان، بسیار خطرناک می‌دانم؛ حال می‌خواهد پیاده نظام باشد یا نیروی هوایی یا نیروی زرهی».
این بار اما جهانگیری اشاره صریح‌تری به مواضع اخیر رجب طیب اردوغان و برخی دیگر از دولتمردان ترکیه در خصوص مسائل مربوط به شرکت در عملیات آزادسازی موصل و ممانعت ترکیه از خارج کردن نظامیان خود از خاک عراق کرده است.
تنش میان عراق و ترکیه بر سر اصرار ترکیه درخصوص حضور در عملیات آزادسازی موصل، طی روزهای اخیر بسیار بالا گرفت. البته چنین تنشی مسأله جدیدی نیست. اگر به بیش از یک سال قبل برگردیم، دو کشور تنش مشابهی داشتند. در آن زمان ترکیه ٥٠٠ نیروی نظامی خود را در بعشیقه عراق مستقر کرد.
ترکیه اعلام کرده بود که این نیروها را به منظور فراهم آوردن پشتیبانی‌های لازم برای نیروهای سنی و ترکمنی که علیه داعش می‌جنگند، در بعشیقه مستقر کرده است. عراق بارها به این اقدام ترکیه اعتراض کرد اما ترکیه هرگز به خواسته‌های عراق توجه نکرد.
این موضوع برای بازه‌ای زمانی به حاشیه رفت تا اینکه اخیرا در آستانه آماده‌شدن نیروهای عراقی برای حمله به موصل، بار دیگر مسأله‌ساز شد؛ در هفته‌های اخیر دولت عراق ترکیه را متهم کرده است که سعی دارد حمله علیه داعش در موصل را با اخلال مواجه کند. حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق گفته است که ترکیه باید از ایجاد شرایطی که نیروهای عراقی را مجبور به آتش گشودن به روی نیروهای ترک کند، خودداری کند؛ چراکه این مسأله ممکن است جنگی منطقه‌ای را دامن بزند.
البته العبادی این سخنان را در پاسخ به اقدام پارلمان ترکیه مبنی بر تمدید مدت زمان استقرار نیروهای ترکیه در شمال عراق به مدت یک سال دیگر، ایراد کرد. رجب طیب اردوغان نیز با سخنان بسیار تندی به استقبال سخنان العبادی رفت. اردوغان خطاب به العبادی گفت: «تو طرف صحبت من نیستی! تو در سطح من نیستی! تو اصلا هم‌سطح من نیستی. فریاد و جیغ و داد تو در عراق هیچ اهمیتی برای ما ندارد. تو باید بدانی که ما هر کاری دلمان بخواهد می‌کنیم».
هر چند اکثر تحلیلگران بر این عقیده‌اند که حضور نظامیان ترک در عراق بخشی از راهبرد درازمدت ترکیه برای گسترش حوزه نفوذ خود در منطقه و کشورهای همسایه است، اما مسأله این است که هرگونه فعالیت سیاسی و یا نظامی ترکیه در دو کشور عراق و سوریه با دقت تمام از سوی ایران رصد می‌شود. نزدیک به ٢٠ روز پیش، «بینالی ییلدریم»، نخست‌وزیر ترکیه در برنامه‌ای تلویزیونی اعلام کرده بود که «ترکیه به‌طور مداوم در حال تلاش برای یافتن راه‌حلی مشترک با ایران درباره بحران عراق و سوریه است».
با این اظهارات کاملا واضح به نظر می‌رسد که ترک‌ها ایران را تنها کشوری می‌بینند که درخصوص عراق باید با آن مذاکره کنند. البته ایران نیز در مقابل سیگنال‌های مثبتی به ترکیه فرستاد. حتی در مقطعی علی‌اکبر ولایتی، مشاور سیاست خارجی مقام معظم رهبری اعلام کرد که ایران آماده میانجيگری بین ترکیه و عراق درخصوص اختلافات اخیر است؛ اما سخنان روز گذشته اسحاق جهانگیری خطاب به وزیر اقتصاد ترکیه نشان داد که ایران در مقطع کنونی مواضع فعلی دولتمردان ترک را غیر واقع‌بینانه و خلاف منافع ملی خود می‌بیند. واقعیت این است که اهداف ترکیه و ایران در منطقه، حداقل در مقطع کنونی، در بسیاری از موارد با هم منطبق نیست؛ اما کاملا واضح است كه ترکیه علاقه بیشتری برای ایفای نقشی پررنگ‌تر در عراق و سوریه دارد. اما هم در عراق و هم در سوریه نفوذ منطقه‌ای ایران را در مقابل خود می‌بیند.
نفوذ منطقه‌ای ایران بود که چندی پیش نعمان قورتولموش، معاون نخست‌وزیر ترکیه را واداشت با حالتی عصبانی بگوید: «ترکیه چشم طمع به خاک عراق ندوخته است و ما هیچ طرح و برنامه‌ای برای الحاق کرکوک یا موصل به خاک ترکیه نداریم. ایران عامل مشکلات عراق است نه ترکیه! ما با همه گروه‌های شیعی عراق روابط خوبی داریم و رابطه ما با شیعیان عراق هیچ‌گاه آسیب ندیده است» و در پی این اظهارات بود که بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امورخارجه از احضار سفیر ترکیه در ایران به وزارت خارجه خبر داد. وی در پاسخ به سخنان معاون نخست‌وزیر ترکیه گفت: «نفوذ معنوی جمهوری اسلامی ایران برآمده از حسن‌نیت توأم با احترام به حفظ استقلال و تمامیت ارضی همسایگان است که درک آن نباید برای برخی ناظران سخت باشد.»
در خصوص سوریه نیز ایران از سال ١٣٥٨، روابط حسنه‌ای با این کشور دارد. ناگفته پیداست که بعد از حمله آمریکا به عراق، نفوذ ایران و نزدیکی بغداد به تهران بیشتر و بیشتر شد. به دیگر سخن می‌توان گفت که ترکیه در مقایسه با ایران، وقتی موضوع ایفای نقش منطقه در میان است، یک بازیگر تازه وارد است.
از سوی دیگر ترک‌ها به نوعی سردرگمی در سیاست منطقه‌ای‌شان نیز دچار هستند. ترک‌ها یک روز با مهم‌ترین متحد منطقه‌ای ایران یعنی عراق سرشاخ می‌شوند و در سوی دیگر ماجرا وزیر خارجه‌شان را به نشست شورای همکاری خلیج‌فارس می‌فرستند تا پای بیانیه‌ای را امضا کند که در آن جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس را از آن امارات متحده عربی دانسته و ایران را اشغالگر معرفی میکند.
اقدامی به نظر غیرضروری که موجب می‌شود تهران سفیر ترکیه را به وزارت خارجه احضار کند. روز گذشته نیز اسحاق جهانگیری در دیدار با وزیر اقتصاد ترکیه با تأکید بر اینکه بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج‌فارس و ترکیه که در آن از جزایر سه‌گانه ایرانی به‌عنوان محل مناقشه یاد شده آشکارا پیامی ضد ایرانی دارد، گفت: «ما از هیچ‌کس نمی‌پذیریم که راجع به تمامیت ارضی ایران مطالب نادرستی عنوان کند.»
البته وزیر اقتصاد ترکیه درخصوص بیانیه نشست شورای همکاری خلیج‌فارس با بیان اینکه ترکیه در این شورا عضویت ندارد و تنها به‌عنوان مدعو در این نشست حضور داشت، گفت: «وزیر خارجه ترکیه در این نشست هیچ عبارتی برخلاف منافع ایران درخصوص جزایر سه‌گانه عنوان نکرد چرا که این موضوع از حساسیت فراوانی برای ما برخوردار است». اما واقعیت امر این است که رفتار و گفتار ترک‌ها با هم همخوانی ندارد.
چگونه اقتدار کلیسای کاتولیک و نفوذ روحانیت در فرانسه از بین رفت؟
پاپ و موسولینی: اتحاد نامقدس مخفی؛ چگونه کلیسای کاتولیک با موسولینی همبستر شد؟
آیا صدام حسین واقعا «دیوانه خاورمیانه» بود؟
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعهبارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
بسیار سخن سنجیده و با ارزشی بود.
کیف کردم.
در پاسخ ترکیه ای ها باید اینطور سخن گفت.....
اصلا سخن گفتن در مجامع بین المللی خود یک تخصص است که ایرانیها به آن شهره اند.
احسنت.