ایرانی ها ماهی دوست ندارند

در حال حاضر سرانه مصرف ماهی در ایران فقط هفت کیلوگرم و در گیلان 13 کیلوگرم است این در حالیکه است که متوسط سرانه مصرف ماهی در جهان 18 کیلوگرم اعلام شده است. 

ب بی شک به دلیل خواص غذایی عالی و سلامتی بخش گوشت مفید ماهی می توان با تولید فرآورده های جدیدی شیلاتی و افزایش سهمیه فرآورده ها در سبد مصرفی خانوارها سرانه مصرف ماهی در ایران را افزایش داد.

گوشت ماهی سرشار از پروتئین با اسیدهای آمینه ضروری، ویتامینهای محلول در آب و چربی و املاح معدنی و دیگر مواد مغذی مورد نیاز بدن است.

پروتئین ماهی به دلیل داشتن اسیدهای آمینه ضروری و عوامل محرک رشد اثر مهمی در ترمیم بافتها و سلامتی و شادابی انسان و به طور کلی رشد بدن داشته و کمبود این پروتئین سبب عدم تعادل دستگاه عصبی گشته و عقب ماندگی فکری و رنجوری و ضعف جسمانی را در انسان پدید می آورد و مقاومت بدن را در برابر بیماریهای عفونی کاهش می دهد.

همچنین افرادی که بیماریهای قلبی دارند طبق توصیه پزشکان باید حداقل دو بار در هفته از فرآورده های آبزیان مصرف کنند که به علت داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع امگا - 3 باعث کاهش کلسترول خون و احتمال ابتلا به سکته های قلبی را کاهش می دهد.

علیرغم اهمیت و تاثیر مصرف ماهی و سایر آبزیان در افزایش ضریب سلامتی افراد جامعه و افزایش طول عمر، مصرف سرانه آبزیان در کشور ما هم اکنون حدود هفت کیلوگرم بوده که در مقایسه با سرانه مصرف جهانی (18کیلوگرم) رقم ناچیزی است.

سرمایه گذاریها در بخش پرورش آبزیان در ایران بسیار توجیه پذیراست
محدودیت ذخائر دریایی از یکسو و افزایش تقاضا برای آبزیان و غذاهای دریایی و همچنین جایگاه و نقش آبزیان در تغذیه جامعه به عنوان "غذای سلامتی" رویکرد به سمت افزایش فعالیتها و سرمایه گذاریها در بخش پرورش آبزیان را توجیه پذیر کرده به نحوی که شتاب فزآینده ای را در سراسر جهان و منجمله ایران نشان می دهد.

از سالها پیش پرورش انواع ماهی در کشور آغاز شده است که علاوه بر تأمین بخشی از پروتئین حیوانی و مرغوب مورد نیاز جامعه، اشتغالزایی خوبی را نیز به دنبال داشته است.

علیرغم ارزش تغذ یه ای فوق العاده بالای این آبزیان متأسفانه به دلیل پاره ای مسائل اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و ویژگیهای مانند، دشواری آماده سازی اولیه ماهی در منازل، داشتن استخوانهای ریز و خطرآفرین بودن مصرف ماهی کامل، عدم وجود تنوع در تولید و مصرف آبزیان، عدم دسترسی به بازار مناسب برای اقشار مختلف مردم برای تهیه ماهی تازه و بهداشتی، فصلی بودن تولید و فروش ماهی، بالا بودن قیمت برخی آبزیان معروف و عامه پسند استقبال عمومی از مصرف آبزیان را با مشکل مواجه ساخته است.

این در حالی است که در سایر کشورهای پیشرفته استفاده کامل از همه گونه های آبزیان و حتی زایدات و اندامهای باقیمانده حاصل از فرآوری با بهره گیری ازتکنولوژیهای نوین و ماشین آلات فرآوری پیشرفته توانسته اند بر این مشکلات فائق آمده و با عرضه محصولات متنوع تولیدی و با کیفیت بالا، ارزش افزوده قابل ملاحظه ای برای آبزیان مشابه ایجاد کرده و به علاوه غذای بسیار مناسبی را از لحاظ قیمت و ارزش تغذیه ای دراختیار گروههای مختلف سنی، اقتصادی و اجتماعی مصرف کنند گان جامعه خود قرار دهند.

در این زمینه ره یک کارشناس شیلاتی معتقد است: در گروههای سنی مختلف مثل کودکان و نوجوانان به دلیل مشکلاتی که مصرف مستقیم ماهی مثل داشتن استخوان، تیغ و همچنین شکل نامناسبی که برخی از آبزیان دارند گرایش آنهابه سمت مصرف ماهی بسیارپائین است.

علی حسینی افزود: آشنایی با خواص و ویژگیهای ماهی، دسترسی بیشتر به ماهی در استانهای شمالی، تمکن مالی بالای برخی افراد و... باعث توزیع نامناسب مصرف آبزیان در کشور شده است.

وی ادامه داد: صنایع تبدیلی می تواند این توزیع نا مناسب را با تبدیل به فرآورده های مثل پفک ماهی، بستنی ماهی، فرآورده های خمیری که طیف گسترده ای از فرآورده ها مثل انواع فیش برگر، کباب لقمه ماهی و ... می تواند مصرف کنندگان مختلف را تحت پوشش قرار دهد.

این کارشناس یاد آورشد: این فرآورده های مختلف می تواند درآمد زایی و ارزش افزوده بالایی داشته و در عین حال سرانه مصرف را بهبود می بخشند یا به عبارتی تولید بهترو متنوع تر براساس ذائقه مصرف کنند گان می تواند مردم را بیشتر به مصرف ماهی راغب کند.

بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط (FAO) پرورش ماهیان آب شیرین و دریایی تنها راه افزایش تولید و عرضه آبزیان است.

تئوریهای اکولوژیک بیان می دارند که برای اغلب جمعیتهای وحشی موجود در منابع آبی راندمان برداشت به حداکثر ممکن رسیده است. برآورد شده که تعادل فعلی موجود بین عرضه و تقاضا طی سالهای نه چندان دور آینده از دست رفته و تا سال 2015 میزان تقاضا 30 میلیون تن و در 15 سال پس از آن بیش از 90 میلیون تن از عرضه بیشتر خواهد بود.

ایران از کشورهای توانمند دنیا از لحاظ تولید آبزیان است
کشور ما با داشتن منابع غنی آبی در شمال و جنوب، منابع آبی پشت سدها، رودخانه ها، دریاچه های داخلی و مزارع بزرگ پرورش آبزیان یکی از کشورهای توانمند دنیا از لحاظ تولید آبزیان به شمار می آید.

منابع آبی گسترده کشور و شرایط بومی و اقلیمی متنوع، تنوع آبزیان در شمال، جنوب و سایر مناطق پرآب کشور را به ارمغان آورده ولی همواره مصرف آبزیان بر طبق شریعت و اعتقادات مذهبی استفاده از ماهیان فلس دار بوده است.

الگوی مصرف در گذشته به دلیل عدم وجود سیستمهای برودتی مناسب برای ماهی به صورت تازه خوری، نمک سود شده، خشک، دودی و یا ماریناد بوده است و در ایران مصرف ماهی به صورت شور و دودی رایجتر بوده است.

در گذشته نه چندان دور مصرف گوشت ماهی فقط ویژه ساکنان حاشیه دریاها و اقیانوسها بود که به سهولت در دسترسشان قرار می گرفت. مردمی که دور از دریا بودند و با آن فاصله داشتند در اعیاد و یا در مراسم جشنها و مهمانی به صورت گهگاهی به مصرف ماهی می پرداختند و ماهی نیز فقط به صورت دودی و یا شور قابل ارسال به آن مناطق دور بود.

به تدریج با پیشرفت تکنولوژی صید، حمل ونقل، فرآوری و توزیع، ماهی و فرآورده های آن به نقاط دور از ساحل نیز برده شد و مردم بیشتری به خوردن ماهی عادت کردند.

هنوز درصد بالای ازمردم ایران رغبت چندانی به خوردن ماهی و سایر آبزیان دریایی نشان نمی دهند

مصرف ماهی در ایران حتی در مقایسه با جوامع و کشورهای که به دریاها و اقیانوسها هم دسترسی ندارند کمتر و ناچیز است و هنوز درصد بالای از مردم کشورمان رغبت چندانی به خوردن ماهی و سایر آبزیان دریایی نشان نمی دهند.

این بی توجهی ها و بی علاقه گی ها را می توان به دشواری پاک کردن ماهی کامل، فساد پذیری بالا، بوی مخصوص و استخوانهای ریز ماهی نسبت داد، اما علت اصلی بها ندادن به آبزیان و فرآورده های حاصل از آنها عدم شناخت کافی از ارزشهای غذایی، دارویی و درمانی گوشت ماهی و سایر آبزیان است.

بدیهی است که در چنین شرایطی رسانه ها، شرکتهای خصوصی تولید کننده فرآورده های گوناگون آبزیان و... وظیفه معرفی گونه های متنوع آبزیان و خواص منحصربفرد آنها را برعهده دارند. مطالعات نشان داده است که گوشت ماهی و میگو به طور اعم در جوامع شهری 24 استان کشور و در جوامع روستایی 22 استان کشور مصرف می شود.

در ارتباط با پراکندگی مقادیر مصرف باید گفت برای کل گوشت ماهی و میگو دامنه مصرف در جوامع شهری از 0.2 تا 20.4 کیلوگرم (متوسط سرانه مصرف در سال) و برای جوامع روستایی از0.089 تا 9.88 کیلوگرم می باشد که نشان دهنده تفاوت عمیق بین جوامع شهری و روستایی و نیز فاصله بسیار زیاد حداقل و حداکثر مصرف و نهایتاً نا برابری در توزیع مصرف آبزیان است.

در هر حال آمارها گویای این واقعیت هستند که تفاوت بین مصرف آبزیان اولاً بین جوامع شهری و روستایی بسیار قابل توجه است و ثانیاً بین جوامع استانهای ساحلی با استانهای غیر ساحلی نیز تفاوتهای قابل توجهی وجود دارد. وضعیت موجود شرایطی است که بخش صنایع شیلاتی در صید دریایی با میانگین ضایعات (به صورت افت کیفی و غیرقابل مصرف شدن) حدود 20درصد (به ویژه در روشها و شناورهای سنتی صیادی) مواجه است. به علاوه تمامی تولیدات کشور نیز با کیفیت قابل قبول به مصرف نمی رسند.

گرایش عامه مردم هنوز تازه خوری ماهی است
همچنین مدیر کل شیلات استان گیلان به توضیح جایگاه مصرف ماهی در بین مردم پرداخت و گفت: عامه مردم یک باوری از محصولات شیلاتی و نیروهای متخصص باور دیگری دارند.

هادی رفیعی افزود: با همکاری رسانه ها محصولاتی با منشاء ماهی مانند فیش برگر، بستنی ماهی و... تا حدودی در جامعه تبلیغ شده ولی گرایش عامه مردم هنوز تازه خوری ماهی است.

وی اظهار داشت: ماهی غذای سلامتی است، وقتی برای مصرف ماهی مقدار زیادی روغن به کار می رود خصوصیات مثبت مصرف آن کاهش می یابد که باید به مردم نشان داد که چگونه از خصوصیات خوب ماهی درست استفاده کنند.

مدیر کل شیلات گیلان در رابطه با الگوی مصرف آبزیان روشهای متداول در کشور محدود به چند شیوه و اغلب به صورت سرخ کرده است که در وعده غذایی اصلی (ناهار و شام) به مصرف می رسد، افزود: این در حالیکه در کشورهای توسعه یافته، ماهی به اشکال بسیار متنوع و در وعده های مختلف غذایی (صبحانه، ناهار، شام و میان وعده ها) در گروههای مختلف تغذیه ای از جهت اقتصادی، اجتماعی و سنین مختلف مورد مصرف قرار می گیرند.

وی ادامه داد: تولید فرآورده های خمیری (گوشت چرخ کرده ماهی و سوریمی) از جمله راه حلهای کاربردی ارائه شده در بسیاری از کشورهای پیشرفته برای بکارگیری انواع ضایعات آبزیان، افزایش راندمان و ارزش افزوده، تنوع بخشی به فرآورده های شیلاتی و ... است که در حال حاضر به صورت عملی در تمامی کشورهای توسعه یافته و یا حتی در حال توسعه بکار گرفته و در حال گسترش روزافزون نیز است.

به هر حال با بهره گیری از تمامی پتانسیلهای موجود در کشور و با برخورداری از کادر علمی و تحقیقاتی توانمند و امکانات و تجهیزات منحصربفرد در بخشهای مختلف تولید، صنعت و فناوری با اجرای پروژه های تحقیقاتی کاربردی و تأکید برتنوع بخشی به روشهای مصرف فرآورده های مختلف آبزیان گامهای را به منظور بهره وری بیشتر و اصلاح الگوی مصرف در بین گروههای مختلف تغذیه ای جامعه برداشته شود.