کامران پرهوده؛ حمله موشکی یکشنبه شب سپاه پاسداران به مواضع گروه تروریستی داعش در استان دیر الزور سوریه که با شلیک ۶ فروند موشک میان برد زمین به زمین "ذوالفقار" و "قیام" از سایت‌های موشکی شهدای کرمانشاه و سنندج صورت گرفت، پاسخ روشنی از سوی جمهوری اسلامی به اقدامات تروریستی ۱۷ خرداد ماه عناصر تکفیری در تهران بود که منجر به شهادت ۱۸ نفر و جراحت بیش از ۵۰ نفر از هموطنان گردید.
آنچه این اقدام نظامی را بیش از پیش با اهمیت می‌سازد برخی ویژگیهای آنست که در زیر بدان پرداخته می‌شود:
۱ - امنیت یکی از وجوه کارآمدی نظام جمهوری اسلامی بوده که با اهدای خون هزاران شهید و هوشمندی دستگاههای امنیتی و نیروهای نظامی حاصل گردیده است. بر این اساس تداوم ثبات و امنیت ایران در منطقه پرتلاطم خاورمیانه به عنوان کانون و مرکز ثقل ناامنی‌ها در دنیای امروزی، جای هیچ گونه مماشاتی را در مقابله با اقدامات اختلال گرانه تروریستی باقی نمی‌گذارد چرا که تامین و حفظ امنیت - در ابعاد مختلف آن - به هیچ وجه قابل مصالحه و مسامحه نیست. اساسا حملات تروریستی تهران به قصد بر هم زدن این مولفه مهم کارآمدی جمهوری اسلامی و ایجاد فضای رعب و وحشت در قلب ایران به وقوع پیوست؛ بر این مبنا اگر پاسخ ایران به این اقدامات به فوریت، با شدت و در سطحی وسیع‌تر انجام نمی‌شد قطعا تروریست‌ها و حامیان آن‌ها را در تداوم و تشدید اقدامات وحشیانه خود مصمم‌تر می‌ساخت. واکنش موشکی یکشنبه شب سپاه نشان داد بر خلاف پاریس و لندن که در مقابل حملات تروریست‌ها، اراده و یا توان انتقام و اقدام مقابله جویانه را نداشتند، اما تهران هیچ گاه ساکت و منفعل نخواهد ماند.
۲ - این اقدام علاوه بر آنکه پاسخ روشن و قاطعی به تروریست‌ها بود در واقع هشداری به حامیان منطقه‌ای و پیامی به پشتیبانان فرامنطقه‌ای آن‌ها نیز هست تا دست از پشتیبانی آشکار و نهان از اقدامات تروریستی بر علیه جمهوری اسلامی و منافع آن بر دارند. تقریبا جای هیچ شکی نیست که اقدامات تروریستی ۱۷ خرداد تهران با چراغ سبز و حمایت‌های عیان و نهان حامیان آن‌ها بویژه عربستان صورت گرفته است. در این چارچوب، عربستان سعودی و اسرائیل در ابعاد منطقه‌ای و ایالات متحده در ابعاد فرا منطقه‌ای مخاطبین اصلی این پیام بوده اند که البته تا زمان نگارش این مطلب موضع گیری خاصی از سوی آن‌ها صورت نپذیرفته است.
۳ - حملات موشکی سپاه علاوه بر آنکه اقدام تلافی جویانه تهران در قبال اقدامات تروریستی داعش محسوب می‌شود می‌توان آنرا به عنوان پاسخی به مصوبه چند روز پیش سنای آمریکا در خصوص افزایش تحریم‌ها در قبال برنامه موشکی ایران و همچنین فعالیت‌های سپاه پاسداران نیز برشمرد. جمهوری اسلامی با این اقدام عملا با یک تیر چندین نشانه را هدف گرفت که یکی از آن‌ها پاسخگویی عملی به روند تشدید فشار‌ها بر علیه برنامه‌های تسلیحاتی دفاعی ایران بوده است.
۴ - شکل و نحوه حمله موشکی به مواضع تروریستهای تکفیری در ورای مرزهای ایران نشانگر توان موشکی جمهوری اسلامی بوده است. مقصد عملیات یعنی شهر المیادین در استان دیر الزور سوریه در فاصله ۶۵۰ کیلومتری از محل پرتاب موشک در استانهای کرمانشاه و کردستان قرار داشته و موفقیت این عملیات می‌تواند دال بر توانمندی برنامه موشکی بومی ایران باشد بویژه آنکه ایران دارای توان و ذخائر عظیم موشکی با برد بلند نیز می‌باشد که برد آن‌ها تا ۲۲۰۰ کیلومتر یعنی بیش از ۳ برابر برد موشکهای حمله دیشب است. اما آنچه که این اقدام نظامی را بیش از پیش شایان توجه می‌سازد شلیک موشک‌ها به مقصد کشوری در غیر همسایگی ایران و عبور از فراز کشوری ثانوی است که در دهه‌های اخیر فقط آمریکا و روسیه بدین شکل دست به حملات موشکی زده اند.
۵ - نکته مهم دیگر در خصوص اقدام ضد تروریستی ایران به محل شلیک موشک‌ها بر می‌گردد. به نظر می‌رسد تصمیم گیرندگان در این فرآیند علاوه بر در نظر گرفتن موضوع مسافت جغرافیایی و برد موشک‌ها، هوشمندانه و تعمدا استانهایی را به عنوان پایگاههای شلیک موشک برگزیده اند که عوامل حادثه ۱۷ خرداد تهران اصالتا از آنجا بوده اند. این انتخاب در واقع پیام قاطع و روشنی از سوی جمهوری اسلامی برای گروههای تروریستی تکفیری است که در تلاش برای جذب نیرو از استانهای مرزی ایران بوده و می‌کوشند تا با اقدامات خرابکارانه و تفرقه افکنانه خود، این مناطق را بواسطه سکونت اقلیت‌های قومی و مذهبی نا امن سازند.
۶ - شاید برای برخی این ذهنیت ایجاد شود که حمله موشکی ایران بر خلاف موازین بین المللی بوده و می‌تواند برای جمهوری اسلامی تبعاتی به دنبال داشته باشد و یا اینکه از آن به عنوان اقدامی در راستای جنگ افروزی تلقی شود. واقعیت آنست که این اقدام به خودی خود ناقض هیچ اصلی در قوانین بین المللی نمی‌باشد؛ چرا که اولا ایران در مقام دفاع مشروع از خود و در پاسخ به حملات تروریست‌ها دست به این اقدام زده و ثانیا این اقدام نظامی با هماهنگی دولت‌های سوریه و عراق صورت پذیرفته که یکی از آن‌ها محل فرود موشک‌ها و دیگری کشور واسط در این رخداد بوده است.
۷ - نکته مهم دیگر در خصوص حمله موشکی سپاه، اهمیت راهبردی استان دیر الزور سوریه در شرایط کنونی است. این استان عملا و پس از شکست‌های ادامه دار داعش در ماههای اخیر و در آستانه سقوط شهر رقه مرکز حکومت خودخوانده و نامشروع تروریست‌ها، به پایتخت جدید آنان تبدیل شده و از سوی دیگر همزمان با خروج قریب الوقوع داعش از شهر موصل در عراق به عنوان محل تجمع فرماندهان و سران تروریست‌ها مبدل گشته است.
۸ - در خصوص موضع گیری و واکنش طرفهای خارجی در قبال این قضیه، به احتمال بسیار زیاد آمریکا و هم پیمانان منطقه‌ای آن تلاش خواهند نمود تا با اتهام زنی به جمهوری اسلامی به بهانه حمله به کشوری دیگر، مستمسک لازم را برای تحت فشار قرار دادن ایران فراهم نموده و از این طریق بر ادعاهای خود حول برنامه موشکی ایران و نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی دامن بزنند که البته این امر با توجه به سطح مخاصمه فی مابین، چندان غیر طبیعی نمی‌نماید.
با این حال به نظر می‌رسد عبور جمهوری اسلامی از نقش مستشاری به ورود مستقیم در عرصه بحران سوریه و همچنین غیر منتظره و غیر قابل پیش بینی بودن این حملات عملا سبب بهت و حیرت طرفهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دخیل در این موضوع شده و همین امر نحوه واکنش آن‌ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد. از سوی دیگر با پیام روشنی که به تروریست‌ها داده شد بسیار بعید است که آن‌ها جرات تکرار حملات تروریستی را در داخل مرزهای ایران داشته باشند چرا که در این صورت پاسخ ایران بسیار وسیع‌تر، کوبنده‌تر و شدیدتر خواهد بود.
*دانشجوی دکترای علوم سیاسی
