تحلیلگران برجسته جهان در مورد آینده روابط ایران و آمریکا چه می‌گویند؟

 

فرارو- سال گذشته وقتی ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد گفت به دنبال یک توافق بزرگتر و بهتر است. توافقی که باید در زمینه برنامه هسته‌ای و موشکی و سیاست‌های ایران در منطقه تغییراتی ایجاد کند. اما این طرح بلند پروازانه ترامپ تا چه حد قابل اجراست؟

به گزارش فرارو، به نقل از فارین افرز، موسسه چتم هاوس، که از آن به عنوان مهمترین اندیشکده غیر آمریکایی جهان یاد می‌شود، برای پاسخ به این پرسش از ۷۵ تحلیلگر و سیاست‌گذار در آمریکا، ایران، بریتانیا، فرانسه، آلمان، اسراییل، روسیه، چین، امارات و عربستان سعودی نظرسنجی کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی احتمال اینکه آمریکا هنوز بتواند یک معامله بزرگ با ایران انجام دهد را ارزیابی کردند. آن‌ها همچنین به پرسش‌هایی در مورد مسائل مورد بحث در زمینه هسته‌ای، منطقه‌ای و موشک‌های بالستیک ایران پاسخ داده اند.

با بررسی این پیمایش می‌توان فهمید کسانی که از مساله ایران و آمریکا بیشترین اطلاعات را دارند و ممکن است در گفتگو‌های آینده مشارکت داشته باشند، سیاست ترامپ در مقابل ایران و چشم‌انداز  موفقیت آن را چطور ارزیابی می‌کنند.

شرکت کنندگان در نظرسنجی عمدتا مردد بودند و بسیاری از آن‌ها به نواقص مشترکی در سیاست آمریکا اشاره کردند. دولت ایالات متحده آمریکا معامله‌ای می‌خواهد که به دیپلماسی نیاز دارد، اما پیوسته از ابزار‌های قهرآمیز استفاده می‌کند. علاوه بر این، واشنگتن چشم انداز معامله با ایران را با عدم موفقیت در همراه کردن اروپایی‌ها و همچنین عدم ارائه پیشنهاد شرایط مطلوب برای حضور ایران در گفتگو‌ها خراب کرده است. ایران به تازگی اعلام کرده بخشی از تعهداتش در برجام را محدود می‌کند و این نشان می‌دهد که رویکرد ترامپ برای معامله با ایران تاکنون موفق نبوده است.

رویکرد " بازی با حاصل‌جمع صفر"
اکثر افرادی که در این نظرسنجی شرکت کردند احساس می‌کنند سیاست "فشار حداکثری" به ایران، با هدف بازگرداندن ایران به میز مذاکره، موفق نبوده است. کم‌تر از ۲۰ درصد پاسخگویان فکر می‌کنند معامله بزرگ با ایران قابل دستیابی است. سایر پاسخگویان نظرات متفاوتی دارند. برخی احتمال اصلاح برجام تا جای ممکن را می‌دهند، عده‌ای دیگر معتقدند مذاکرات دیگری که موضوعات مختلف را جداگانه بررسی کند پتانسیل بیشتری دارد،  برخی هم معتقدند اصلا معامله‌ای در کار نخواهد بود.

نیمی از پاسخ‌دهندگان، علت عدم موفقیت سیاست ترامپ تا به امروز را اختلاف و رقابت بین اعضای دولت او دانستند. در حالی که ترامپ به وضوح از تمایلش برای معامله با ایران خبر داده است، برخی اعضای دولت او پیام‌های متناقضی داده اند. جان بولتون، مشاور امنیت ملی و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه، از انگیزه‌های ایدئولوژیک و "اهداف بی ثبات کننده" صحبت می‌کنند که برخلاف رویکرد اقتصادی رییس جمهور است.

 

تعدادی از شرکت کنندگان در نظرسنجی، از جمله سیاستمداران آمریکایی از هر دو جناح دموکرات و جمهوری خواه، در مورد اینکه بولتون و پمپئو سعی می‌کنند هر موفقیتی در بحث با ایران را تخریب کنند، هشدار دادند. اشخاص ایرانی شرکت کننده در این نظر سنجی اعلام کردند تمایلی ندارند با دولتی مذاکره کنند که احساس می‌کنند چنددسته و سازمان نیافته است.

دولت ترامپ خود را در وضعیتی قرار داده است که به نظر بسیاری از پاسخگویان یک رویکرد "با حاصل‌جمع صفر" در مقابل ایران است. پمپئو ۱۲ شرط برای مذاکره با ایران مطرح کرده است. پاسخگویان به نظر سنجی این شروط را حائز اهمیت می‌دانند، اما پافشاری زیاد بر آن‌ها و فشار آوردن به ایران موجب شده است هیچ دری برای مذاکره باز نشود.

شرکت کنندگان در این نظرسنجی معتقدند اگر آمریکا فرض کند تهران زیر این فشار‌ها تسلیم خواهد شد، مقاومت ایران را دست کم گرفته و ارزیابی امنیتی و جهان بینی آن‌ را اشتباه تفسیر خواهد کرد.

به اعتقادان کارشناسانی که در این نظرسنجی شرکت کردند، ترامپ در محاسبه درخواست‌های احتمالی ایران شکست خورده است. برداشتن تحریم‌ها، تضمین امنیتی، عقب کشیدن نیرو‌های آمریکا از خاورمیانه و مواردی ازین دست، خواسته‌های ایران است. پاسخگویان می‌گویند دولت ترامپ به جای اینکه این درخواست‌ها و خطوط قرمز ایران را در نظر بگیرد، فرض می‌کند که تهران به دنبال برقرای رابطه کامل دیپلماتیک با واشنگتن است. این در حالی است که ایران، آمریکا را دشمن ذاتی خود می‌داند.

بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند دولت ترامپ نمی‌تواند بدون پذیرفتن حقوق ایران به مذاکره برگردد. در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ موضع آمریکا از عدم حق غنی سازی، که الان دولت ترامپ مطرح کرده است، به غنی سازیِ محدود تغییر پیدا کرد و برجام حق غنی سازی ۳/۶۷  درصد را به مدت ۱۵ سال به رسمیت شناخت.

در بین شرکت کنندگان در نظر سنجی، عده کمی بودند که فکر می‌کردند هنوز امکان انجام یک معامله بزرگ وجود دارد. بدون استثنا این افراد ایرانی یا آمریکایی بودند (آمریکایی‌ها که در برجام حضور داشتند در این مورد صحبت نکردند). کسانی که معتقدند یک معامله جدید امکان پذیر است می‌گویند برجام مسائلی را حل نشده باقی گذاشته است که می‌تواند با یک معامله جدید بین تهران و واشنگتن برطرف شود.

این کارشناسان استدلال می‌کنند آمریکا تنها با تضمین امنیتی و رفع تحریم‌های جامع، که برای یک معامله مورد پذیرش، ضروری است می‌تواند ایران را مجاب کند. آمریکا باید اسراییل و عربستان را هم راضی کند، اما این مصاحبه‌ها اروپا را طرف حساب هیچ کدام از دو طرف نمی‌دانند. هنوز اکثریت عمده کارشناسان در سراسر دنیا تردید دارند که دولت ترامپ بتواند اجرای یک معامله بزرگ را تسهیل کند.

پاسخ دهندگان عربستانی و اماراتی حتی تصور نمی‌کنند که کشورشان از گفتگو‌های جدید ایران و امریکا حمایت کند و کارشناسان چینی و روس ارزیابی کرده اند که کشورهایشان نمی‌خواهند فراتر از تلاش‌های محدودی که قبلا برای حفظ برجام انجام داده اند، کاری بکنند.

اگر رییس جمهور آمریکا واقعا به دنبال یک معامله بزرگتر و بهتر است، دولت او باید استراتژی‌اش در برابر ایران را دوباره ارزیابی کند. به جای تشدید تحریم‌های یک جانبه که هنوز نتیجه معناداری نداشته است، دولت آمریکا باید به دنبال راهی برای بازگرداندن اروپایی‌ها و تدارک مشوق‌هایی  باشد که در گذشته ایران را پای میز مذاکره آورده است.