آیا چین می‌تواند در رقابت تسلیحاتی برنده شود؟

چین با سرعت زیادی در حال توسعه و گسترش نیرو‌های نظامی‌اش است. پیشرفت‌هایش در فناوری موشکی، تسلیحات هسته‌ای و هوش مصنوعی باعث نگرانی جدی آن دسته از ناظران غربی شده است که عقیده دارند توازن قدرت نظامی در جهان در حال تغییر است.

به گزارش بی بی سی، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، به نیرو‌های مسلح دستور داده است که خود را تا سال ۲۰۳۵ به‌روز کنند. او می‌گوید آن‌ها باید تا سال ۲۰۴۹ به یک قدرت نظامی "بی‌همتا در جهان" تبدیل شوند که می‌تواند "وارد نبرد شود و به پیروزی برسد".

چنین کاری اصلا ساده نیست، اما این کشور تا اینجا بر اساس اهدافش پیش رفته است.

هزینه‌های گزاف

برخی از کارشناسان بین‌المللی از چین بابت "شفافیت نداشتن" درباره بودجه نظامی و "اعلام ارقام متناقض" انتقاد کرده‌اند. البته چین اطلاعات مربوط به هزینه‌هایش را رسما منتشر می‌کند، اما تخمین غربی‌ها از میزان حمایتی که چین از نیرو‌های مسلح خود می‌کند غالبا به میزان قابل توجهی بیشتر است. خیلی‌ها عقیده دارند که بودجه نظامی چین در حال حاضر از هر کشوری جز ایالات متحده بیشتر است.

هزینه نظامی چین چگونه افزایش یافته است

به گزارش مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی در واشنگتن، افزایش بودجه نظامی چین در حداقل یک دهه گذشته بیشتر از رشد اقتصادی این کشور بوده است.

توسعه زرادخانه هسته‌ای

در ماه نوامبر، وزارت دفاع آمریکا پیش‌بینی کرد که چین تا پایان دهه فعلی تعداد کلاهک‌های هسته‌ای خود را چهار برابر خواهد کرد و گفت که چین "احتمالا قصد دارد که تا سال ۲۰۳۰ حداقل هزار کلاهک داشته باشد".

رسانه‌های حکومتی چین این ادعا را "گمانه‌زنی دیوانه‌وار و جانبدارانه" خواندند، و اضافه کردند که توان هسته‌ای این کشور "در سطحی حداقلی" نگهداری می‌شود.

اما کارشناسان موسسه پژوهش‌های صلح بین‌المللی استکهلم که هر سال گزارشی درباره زرادخانه‌های هسته‌ای در جهان منتشر می‌کند می‌گویند چین در سال‌های اخیر در حال افزایش کلاهک‌هایش بوده است.

چین هنوز فاصله زیادی با زرادخانه ۵۵۵۰ کلاهکی ایالات متحده دارد، اما افزایش توان هسته‌ای این کشور یکی از بزرگترین تهدید‌ها برای برتری نظامی غرب محسوب می‌شود.

ویرلی نووِنز، عضو موسسه سلطنتی خدمات متحد در لندن، می‌گوید "تسلیحات هسته‌ای چین مهمترین مساله است. حس بی‌اعتمادی هنگفتی بین دو طرف وجود دارد، و سطح گفتگو‌ها اصلا در سطحی که باید باشد نیست. تهدیدات بزرگی وجود دارد و به این سادگی‌ها هم نمی‌توان راهی برای خنثی کردن این تهدید‌ها یافت. "

آینده هایپرسونیک

موشک‌های هایپرسونیک با سرعتی بیش از پنج برابر سرعت صوت حرکت می‌کنند. هر چند که سرعت این موشک‌ها کمتر از موشک‌های قاره‌پیما است، اما تشخیص آن‌ها هنگام پرواز چنان مشکل است که شاید باعث بی‌مصرف شدن برخی از سامانه‌های دفاع هوایی شوند.

دکتر زنو لئونی، استاد دانشگاه کینگز لندن، می‌گوید "چینی‌ها می‌دانند که در حال حاضر بسیار عقبند، برای همین دارند تلاش می‌کنند تا با پیشرفت‌های بزرگ از قدرت‌های دیگر جلو بزنند. توسعه موشک‌های هایپرسونیک یکی از راه‌هایی است که دارند امتحان می‌کنند. "

البته چین آزمایش چنین موشک‌هایی را تکذیب کرده است، اما کارشناسان غربی عقیده دارند که پرتاب دو موشک در تابستان گذشته نشان می‌دهد که نیرو‌های مسلح این کشور فاصله چندانی تا ساخت چنین موشک‌هایی ندارند. فعلا مشخص نیست که چین در حال توسعه چه سامانه‌ای است.

دو نوع اصلی وجود دارد:

- موشک‌های هدایت‌پذیر برین‌صوتی در داخل جو زمین باقی می‌مانند

- سامانه‌های بمباران مداری جزئی در مدار پایین حرکت می‌کنند و سپس به طرف هدف سرعت می‌گیرند

ممکن است که چین موفق شده باشد این دو نوع سامانه را با یکدیگر ترکیب کند - پرتاب یک موشک برین‌صوتی از سفینه‌ای هدایت‌پذیر که در مدار پایین حرکت می‌کند.

دکتر لئونی می‌گوید با این که موشک‌های هایپرسونیک شاید - به تنهایی - معادله‌ها را به هم نزنند، قطعا میزان آسیب‌پذیری برخی از اهداف را نسبت به حمله شدیدا افزایش خواهند داد. به گفته وی "موشک‌های هایپرسونیک به طور خاص دفاع از ناو‌های هواپیمابر را بسیار سخت‌تر می‌کنند."

با این حال، او معتقد است که خطر موشک‌های هایپرسونیک چین شاید توسط برخی از مقامات غربی بزرگ شده باشد، کسانی که دوست دارند دلایل و توجیهات بیشتری برای اختصاص بودجه به فناوری نظامی فضایی ارائه کنند. "شکی در واقعی بودن تهدید نیست. اما امکان هم دارد که در آن اغراق بشود. "

هوش مصنوعی و حمله‌های سایبری

وزارت دفاع ایالات متحده می‌گوید که چین در حال حاضر به توسعه تسلیحات "هوشمند"، یا شیوه‌های نظامی وابسته به فناوری‌های اختلال‌آفرین در آینده تعهد کامل دارد. به دانشگاه علوم نظامی چین اختیار تام داده شده است که این خواسته را از طریق "در هم آمیختن نظامی و غیرنظامی" عملی کند، یعنی شرکت‌های فناوری در بخش خصوصی چین را به صنایع دفاعی این کشور وصل کند.

گزارش‌ها حاکی از این است که چین شاید همین حالا نیز در حال استفاده از هوش مصنوعی در ربات‌های نظامی و سامانه‌های هدایت موشکی، و همچنین هواپیما‌ها و شناور‌های هدایت‌پذیر بدون سرنشین باشد. بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که چین شاید عملیات‌های سایبری بزرگی نیز در خارج از کشور انجام داده باشد.

بریتانیا، ایالات متحده و اتحادیه اروپا در ماه ژوئیه چین را متهم کردند که در یک حمله سایبری عظیم به زیرساخت‌های مایکروسافت اکسچنج حمله کرده است.

تصور می‌شود که این حمله فعالیت‌های حداقل ۳۰٫۰۰۰ سازمان را در جهان مختل کرده باشد و هدفش جاسوسی در مقیاسی عظیم، از جمله دسترسی به اطلاعات شخصی و اموال معنوی، بوده است.

بزرگترین، اما نه قویترین، ناوگان دنیا

ناوگان دریایی چین با پیشی گرفتن از ایالات متحده به بزرگترین ناوگان دنیا تبدیل شده است -، اما کارشناسان می‌گویند که مقایسه صرف تعداد شناور‌ها خیلی از عوامل تعیین‌کننده توانایی یک ناوگان را نادیده می‌گیرد.

اما عقیده دارند که بررسی تحولات می‌تواند مفید باشد.

ایالات متحده فعلا در بسیاری از توانایی‌های دریایی برتری دارد؛ ۱۱ ناو هواپیمابر در برابر ۲ ناو هواپیمابر چین، و البته زیردریایی‌های اتمی، ناو‌ها و ناوشکن‌های بیشتر، و همچنین شناور‌های قدرتمندتر. اما انتظار می‌رود که توسعه ناوگان چین همچنان ادامه داشته باشد.

ژو بو، سرهنگ سابق ارتش آزدی‌بخش خلق که حالا در دانشگاه چینهوا مشغول است، می‌گوید به نظرش تقویت ناوگان به منظور مقابله با تهدیدات دریایی برای چین "اهمیت حیاتی" دارد. او می‌گوید "برجسته‌ترین مشکلی که داریم اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا در آب‌های چین است. "

نیروی دریایی ایالات متحده پیش‌بینی می‌کند که تعداد شناور‌های نیروی دریایی چین بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۴۰ رشدی ۴۰ درصدی خواهد داشت.

آینده نامعلوم

آیا چین دارد سیاست عدم مواجهه را کنار می‌گذارد و موضعی خصمانه تری می‌گیرد؟

دکتر لئونی می‌گوید رفتار چین هنوز بر اساس "پیروزی بدون درگیری" تنظیم می‌شود، اما اضافه می‌کند که این رویه شاید در آینده تغییر کند. "تبدیل شدن به یک قدرت دریایی پیشرفته و به‌روز شاید نقطه عطف باشد. "

اما سرهنگ ژو تاکید دارد که نگرانی‌های غرب بی‌پایه است. او می‌گوید "چین، بر خلاف ایالات متحده، هیچ علاقه‌ای به ایفای نقش به عنوان پلیس دنیا ندارد. حتی اگر چین روزی بسیار قدرتمندتر شود هم سیاست‌های بنیادین خود را حفظ خواهد کرد."

چین از سال ۱۹۷۹ به بعد در هیچ جنگی شرکت نداشته است، برای همین بسیاری از توانایی‌های نظامی این کشور به هیچ عنوان آزمایش نشده‌اند. امید خیلی‌ها در غرب و چین به این است که این رویه ادامه پیدا کند.