تیروئید پرکار(علائم، پیشگیری و درمان)

اصطلاح تیروئید پرکار زمانی به کار می‌رود که غده تیروئید بیش‌از حد نرمان هورمون تولید کند. به این وضعیت تیروئید بیش فعال هم می‌گویند. دو مورد از هورمون‌های اصلی که عملکرد بدنتان را تنظیم می‌کنند در غده تیروئید ساخته می‌شوند که نامشان تیروکسین و تری یدوتیرونین است. پرکاری تیروئید باعث افزایش ترشح این هورمون‌ها و بالارفتن سرعت متابولیسم بدن می‌شود. این اتفاق با علائم زیادی مانند کاهش وزن، لرزش دست و ضربان قلب سریع یا نامنظم همراه است. در این مطلب قصد تا شما را با علائم تیروئید پرکار و روش‌های درمانی آن آشنا کنیم.

علائم پرکاری تیروئید چیست؟

از آن‌جایی که هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در بدن ایفا می‌کنند، تغییرات مقدار ترشح آن‌ها هم با علائم زیاد و مشخصی در بدن همراه است. اکثر این علائم هم می‌توانند زندگی شما را مختل کنند و خطرناک به شمار می‌روند. علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:

• عصبی‌بودن، اضطراب یا بدخلقی
• خستگی یا ضعف
• حساسیت به گرما
• متورم‌شدن تیروئید (بیماری گوارتر)
• کاهش وزن ناگهانی و بدون تلاش
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• افزایش حرکات روده
• لرزش دست و انگشتان
• مشکلات خواب
• نازک‌شدن پوست
• موهای ظریف و شکننده
• تغییرات در چرخه قاعدگی

اگر سنتان بالا باشد، به احتمال زیاد علائمی مانند ضربان قلب سریع یا حساس‌بودن به هوای گرم داشته باشید. یا ممکن است بعد از فعالیت‌های روزمره احساس خستگی بیشتری کنید. برخی داروها می‌توانند علائم پرکاری تیروئید را بپوشانند. برای مثال اگر برای درمان فشار خون بالا یا بیماری دیگری از بتابلوکرها استفاده می‌کنید، ممکن است ندانید به تیروئید پرکار مبتلا هستید.

وقتی پرکاری تیروئید شما در مرحله اولش باشد، امکان دارد احساس انرژی بیشتری کنید. دلیل این اتفاق افزایش متابولیسم بدنتان است. اما، با گذشت زمان این افزایش متابولیسم بدنتان را ضعیف می‌کند و احساس خستگی می‌کنید. معمولا پرکاری تیروئید به‌کندی ایجاد می‌شود. اگر در سنین جوانی به آن مبتلا شوید، امکان دارد علائم به‌طور ناگهانی ظاهر شوند.

پیشگیری از تیروئید پرکار

به‌طور کلی پرکاری تیروئید قابل پیش‌گیری نیست. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به یک نوع جدی از این بیماری یا داشتن علائمی که زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد، توجه به علائم آن و انجام مراحل درمانی است. البته تغذیه مناسب و سبک زندگی سالم می‌تواند تاثیر زیادی در روند درمان و کنترل علائم آن دارد.

روش‌های درمان تیروئید بیش فعال

نکته مهمی که درباره درمان تیروئید باید در نظر داشته باشید، این است که درمان قطعی تیروئید پرکار وجود ندارد. برای درمان باید روش‌های مختلفی را که پزشک پیشنهاد می‌دهد، امتحان کنید. فرق تخصص غدد بر اساس سن، وضعیت کلی بدن، نوع پرکاری تیروئید و شدت آن گزینه‌های زیر را برای درمان امتحان می‌کند.

1.      داروهای ضد تیروئید

این داروها از تولید بیش‌از حد هورمون‌ها جلوگیری می‌کنند و معمولا علائم شما را ظرف چند هفته یا چند ماه کاهش می‌دهند. در بیشتر موارد برای جلوگیری از احتمال عودکردن مجدد، باید داروها را تا 18 ماه مصرف کنید. عوارض جانبی این داروها شامل واکنش‌های آلرژیک مانند خارش است.

به‌طور کلی، حدود 3 درصد از مصرف‌کنندگان این داروها با عوارض جانبی روبه‌رو می‌شوند. در بعضی موارد بسیار نادر هم امکان تاثیرگذاری این داروها بر تولید گلبول‌های سفید وجود دارد. همچنین می‌توانند به کبد شما آسیب برسانند. پس، اگر علائمی مانند زردی پوست یا چشم، خستگی، تب یا گلودرد یا درد شکم داشتید، با پزشک تماس بگیرید.

2.      مسدودکننده‌های بتا

این داروها سطح هورمون شما را کنترل نمی‌کنند اما، علائمی مانند اضطراب، لرزش یا ضربان قلب بالا را کنترل می‌کنند. بتا بلوکرها بر نحوه عملکرد هورمون تیروئید روی بدنتان تاثیر می‌گذارند. آن‌ها اغلب برای درمان فشار خون بالا توسط پزشک تجویز می‌شوند. عوارض جانبی این داروها می‌تواند شامل سردرد، سرگیجه و مشکلات گوارشی باشد.

3.      ید رادیواکتیو

مقدار کمی ید رادیواکتیو را می‌بلعید. سلول‌های تیروئید پرکار آن‌ها را جذب می‌کنند و از بین می‌برند. این اتفاق باعث کوچک‌شدن تیروئید شما می‌شود و سطح هورمونتان را کاهش می‌دهد. گاهی لازم است تا بیش‌از یک بار این کار را انجام دهید. در بعضی موارد این روش درمانی باعث کم‌کاری تیروئید شما می‌شود که درمان آن بسیار راحت‌تر از درمان تیروئید پرکار است. بیش‌از 60 سال است که پزشکان از این روش استفاده می‌کنند. ید رادیواکتیو هیچ خطری ندارد و در 70 درصد مواقع باعث درمان کامل تیروئید می‌شود.

4.      عمل جراحی

اگر داروها برای شما گزینه مناسبی نباشند، پزشک ممکن است در یک جراحی، تمام یا بخشی از تیروئید شما را بردارد. شاید لازم باشد پیش‌از عمل جراحی، داروهای ضد تیروئید را مصرف کنید. امکان دارد پس‌از جراحی کم‌کاری تیروئید داشته باشید به مصرف مکمل‌های هورمونی نیاز پیدا کنید. اگر پزشک غدد پاراتیروئید شما را هم بردارد، ممکن است برای حفظ سطح کلسیم بدنتان به مصرف دارو نیاز پیدا کنید. جراحی تیروئید با خطراتی همچون آسیب‌رسیدن به تارهای صوتی و غدد پاراتیروئید همراه است.

درمان خانگی تیروئید پرکار

یکی از راه‌های کنترل پرکاری تیروئید، داشتن یک رژیم غذایی سالم است. اگر پرکاری تیروئید دارید، ممکن است پزشک قبل از شروع درمان دارویی یک رژیم غذایی کم‌ید را تجویز کند. این کار باعث اثربخشی بیشتر درمان می‌شود. طبق این رژیم، غذاهای ممنوع در پرکاری تیروئید شامل موارد زیر می‌شود.

• نمک یددار
• غذاهای دریایی
• محصولات لبنی
• مصرف مقدار زیاد گوشت سفید و قرمز
• مقدار زیاد غلت مانند
• زرده تخم مرغ

علاوه بر این موارد باید از فرآورده‌های سوبا مانند توفو، شیر سویا، سس سویا و دانه‌های آن دوری کنید؛ چراکه طبق تحقیقات انجام‌شده، سویا در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد می‌کند.

دیگر مواد غذایی مفید برای تیروئید پرکار

علاوه بر مواردی که در بالا گفتیم، تاثیر مثبت مواد غذایی زیر بر پرکاری تیروئید ثابت شده است. شما می‌توانید با مصرف آن‌ها، روند درمان تیروئید پرکار را سریع‌تر کنید.

• ال کارنتین: از ورود هورمون تیروئید به بعضی سلول‌ها جلوگیری می‌کند و برخی علائم پرکاری تیروئید را کاهش می‌دهد
• ویتامین ب 12 و ب کمپلکس: اگر تیروئیدتان پرکار است، احتمالا دچار کمبود ویتامین ب هم باشید. مصرف ویتامین ب 12 و ب کمپلکس می‌تواند برخی علائم این بیماری را کنترل کند اما درمان خود بیماری نیست
• سلنیوم: مثل ب 12 برخی علائم بیماری را کنترل می‌کند اما روش درمانی نیست. برای مصرف سلنیوم باید با پزشک مشورت کنید.

جمع بندی

به‌طور کلی تیروئید پرکار نیاز به درمان و نظارت پزشک دارد؛ چراکه ترشح بیش‌از اندازه هورمون تیروئید می‌تواند زندگی فرد مبتلا را مختل کند. به همین دلیل، لازم است تا علائم پرکاری تیروئید را بشناسید و آن‌ها را جدی بگیرید. اگر در مراحل اولیه بیماری متوجه آن شوید، درمانتان بسیار راحت‌تر پیش می‌رود و احتمال نیاز به عمل جراحی کم می‌شود. درمان‌های خانگی و غذاهای مفید برای این بیماری را جدی بگیرید؛ چراکه در کنترل علائم بیماری و سریع‌شدن روند درمان بسیار کمک می‌کنند.