کشف آثار یک دین مرموز باستانی در عربستان

باستان شناسان به سفارش کمیسیون سلطنتی AlUla کشف کرده اند که مستطیل‌ها بیش از آنچه قبلاً تصور می‌شد پیچیده و قدیمی هستند و قدمت آن‌ها به ۷۰۰۰ سال قبل می‌رسد.

به گزارش راهنماتو؛ یک قرن پیش یک خلبان نیروی هوایی سلطنتی انگلستان که بر فراز خاورمیانه پرواز می‌کرد، سازه‌های باستانی وسیعی را از هوا مشاهده کرد: دیوار‌های سنگی که کیلومتر‌ها کشیده شده بودند و محوطه‌هایی را ایجاد می‌کردند. آن‌ها به دلیل شکل‌هایی که خلبان از هوا مشاهده می‌کرد به "بادبادک ها" معروف شدند. پس از تحقیقات و بحث‌های فراوان در مورد هدف از ساخت این مستطیل ها، در سال‌های اخیر اتفاق نظر حاصل شده است که بادبادک‌ها تله‌های بزرگی برای حیوانات وحشی هستند نه برای دستگیری و اهلی کردن، بلکه برای کشتن آنها. یعنی کشتن گله‌های بزرگ در یک لحظه.

در ابتدا بادبادک‌ها در عربستان سعودی به عنوان گروهی از اشکال مستطیلی به نام موستاتیل (در عربی به معنای "مستطیل") قرار می‌گیرفتند. در ماه مارس، گزارشی در مورد حفاری یک موستاتیل، IDIHA-۰۰۰۸۲۲۲، توسط ملیسا کندی از دانشگاه استرالیای غربی و همکارانش در PLOS One منتشر شد که می‌گفت: یافته‌های آن‌ها این نظریه را تقویت می‌کند که مستطیل‌ها مکان‌های آیینی یک فرقه در دوران نوسنگی بودند.

اهلی کردن گاو‌ها در هلال حاصلخیز حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش آغاز شد، سپس به شام گسترش یافت، از آنجا نیز تقریباً در اواخر هزاره هفتم یا اوایل هزاره ششم قبل از میلاد به عربستان رسید و در حالی که اولین بادبادک‌ها به بیش از ۱۰۰۰۰ سال قبل باز می‌گردند، تاریخ موستاتیل تقریباً به دوره ورود گاو به عربستان می‌رسد. مطالعه جدید نشان می‌دهد که خشکسالی شدید به سقوط پادشاهی یهود در عربستان و ظهور اسلام کمک کرده است.

کندی از طریق ایمیل به هاآرتص گفت: «موستاتیل‌ها زیرمجموعه‌ای از بادبادک‌ها نیستند. آن‌ها تله‌های شکار نیستند، بلکه سازه‌های آیینی تاریخی هستند. بنابراین، آن‌ها یک نوع ساختار جداگانه هستند. تفاوت اصلی بین [بادبادک و موستاتیل]این است که بادبادک برای شکار استفاده می‌شد، در حالی که موستاتیل کانون فعالیت‌های آیینی بود، بنابراین کارکرد‌ها و اهداف بسیار متفاوتی دارند."

بادبادک‌ها و مستطیل‌ها هر دو محوطه‌های ماقبل تاریخ هستند که با دیوار‌های سنگی خام و کم ارتفاع احاطه شده اند، از این رو سردرگمی اولیه باستان شناسان طبیعی است. اما بادبادک‌ها شکل‌های مختلفی دارند و دارای «گودال‌های کشنده» هستند. ساخت آن‌ها در اوایل دوران نوسنگی آغاز شد و هزاران سال ادامه یافت و طولانی‌ترین آن‌ها ۶ کیلومتر طول دارد.

مستطیل نسبتا کوچکتر است: طولانی‌ترین بادبادک ۶ کیلومتر طول و طولانی‌ترین مستطیل ۶۰۰ متر است. بادبادک‌ها به بیش از ۱۰۰۰۰ سال قبل باز می‌گردند و برای هزاران سال تداوم داشته اند. مستطیل در زمان، محدود به ۸۰۰۰ تا ۷۰۰۰ سال پیش، یعنی دوران نوسنگی پسین است.

بادبادک‌ها دارای دیوار‌هایی هستند که به تدریج به هم نزدیک می‌شوند و مناطقی که اکنون تصور می‌شود "گودال‌های کشنده" هستند معمولاً دارای سکو‌هایی در هر دو انتها است که "سر" و "پایه" نامیده می‌شوند که ممکن است به اتاقک تقسیم شوند؛ و آن‌ها تمایل دارند که سنگ‌های ایستاده را به نمایش بگذارند، که به طور گسترده اعتقاد بر این است که نشانه دین باستانی است.

بادبادک‌ها در مناطق خشک عملاً در سراسر جهان شناسایی شده اند. عمدتاً در خاور نزدیک، از جمله در نقب اسرائیل و همچنین در اوراسیا، آفریقا و قاره آمریکا. مستطیل محدود به عربستان است، اما ممکن است در سراسر شبه جزیره بوده باشد. این تیم به کار در شیب خشیای یمن اشاره می‌کند که در آن باستان شناسان حلقه‌ای متشکل از ۴۲ جمجمه گاو، رو به پایین بینی و همگی رو به جمجمه‌ای در مرکز، نزدیک دو سنگ ایستاده (که مربوط به حلقه جمجمه‌ها هستند) تقریباً در همان زمان پیدا کردند. حدس زده می‌شود این یافته‌ها به عنوان "یادبودی برای افزایش قلمروگرایی" در عصر جدید دامپروری در نظر گرفته شود که جایگزین شکار شده است.

نویسندگان می‌گویند که در واقع تا کنون بیش از ۱۶۰۰ مستطیل در عربستان شناسایی شده است که از ۲۰ متر (۶۶ فوت) طول تا ۶۰۰ متر طول دارد. دیواره‌ها با سنگ‌های محلی مانند ماسه سنگ یا بازالت ساخته شده است. تمایز بین مستطیل (که به صورت مفرد و جمع است) و بادبادک‌ها در سال ۲۰۱۷ توسط دیوید کندی توصیف شد که مستطیل را "دروازه" نامید و به حضور متراکم مستطیل‌ها در صحرای هارت خیبر در غرب مرکزی عربستان سعودی اشاره کرد. اما او نتوانست هدف مستطیل را بفهمد. پس از بررسی‌ها، حفاری یک مستطیل در سال ۲۰۱۸ توسط وائل ابوعزیزه و همکارانش و اکنون حفاری IDIHA-۰۰۰۸۲۲۲ که در ۵۵ کیلومتری شرق شهر AlUla در صحرای عربستان سعودی قرار دارد، ملیسا کندی و تیم او برخی از شکاف‌های اطلاعاتی را پر کرد. این منطقه در دره‌ای باریک در میان دره‌های ماسه سنگی قرار دارد. این منطقه، منطقه‌ای نسبتا کوچک است و ۱۴۰ متر طول دارد و دیوار‌های آن از ماسه سنگ محلی ساخته شده است.

باستان شناسان در بررسی‌های خود بقایای جالبی پیدا کردند. جمجمه، دندان و شاخ. عمدتاً از گاو، تعداد زیادی بز و یک انسان. به نظر می‌رسد دفن انسان مربوط به مردی میانسال بوده است، اما باستان شناسان پیشنهاد می‌کنند که ممکن است با فعالیت‌های آیینی مرتبط نبوده باشد.

اهمیت سنگ‌های ایستاده در گذر زمان از بین رفته است و ما نباید تصور کنیم که همه یک معنی دارند. بازنمایی یک خدا؟ پانتئون؟ اجداد؟ علامت گذاری محل تجمع؟ چیزی که ما نمی‌توانیم تصور کنیم؟ در مورد سنگ‌های جدا شده، سنگ‌های متعدد، دایره‌های سنگی چطور؟ همه این‌ها حدس و گمان است.

در هر صورت سنگ‌های ایستاده IDIHA در ارتباط با رسوب جمجمه گاو و بز، دندان‌ها و شاخ‌ها و نشانه‌های آتش یافت شد؛ بنابراین گاو‌ها و بز‌ها در ایران، ترکیه و آن منطقه اهلی شدند و در هزاره هشتم یا هفتم پیش از میلاد به جنوب شام و از آنجا به عربستان گسترش یافتند.

پروفسور Huw Groucutt از مؤسسه ماکس پلانک در این مقاله نقشی نداشت، اما به طور گسترده در مورد پدیده بادبادک/موستاتیل تحقیق کرده است و به هاآرتص می‌گوید که با کندی و تیم او موافق است. او می‌گوید: "مستاطیل‌ها سازه‌های مستطیلی هستند، اساساً دو ناحیه مانند سکو در هر کدام، که توسط یک دیوار بلند به هم متصل شده اند. به نظر می‌رسد که آن‌ها در مورد رفتار‌های آیینی هستند."

زائران دوران نوسنگی

پس ما چه داریم؟ احتمالاً یک دین نوسنگی شامل قربانی کردن حیوانات در مجاورت بتیل ها، به ویژه پیشکش گاو و همچنین برخی بزها. ایده شوکه کننده‌ای نیست و این تنها فرقه گاو در دنیای نوسنگی نبوده است. کمی دیرتر از پدیده مستطیل در عربستان، آیین گاو در صحرای شمالی و مرکزی نیز به وجود آمد. باستان شناسان در سال ۲۰۰۶ در مورد گاو‌های دفن شده در سازه‌های سنگی مگالیتیک در حدود ۶۴۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش گزارش دادند که به عنوان شاهدی از یک آیین جمعی در جوامع شبانی اولیه صحرا و توصیه‌ای به خدایان در مواجهه با بد آب و هوا مانند خشکسالی تفسیر شد. حدود ۵۰۰۰ سال پیش، با خشک شدن آب و هوا، چنین بنا‌هایی به تدفین انسان اختصاص یافتند.

کندی و گروهش می‌گویند، اما IDIHO Mustatil یکی از اولین شواهد برای قربانی کردن گاو به نام خدا در عربستان است؛ و آن‌ها معتقدند که حداقل سه تا چهار مرحله از هدایا را در این مکان شناسایی کرده اند، که به نظر آن‌ها ممکن است گواهی بر زیارت باشد. این تیم اضافه می‌کند که اگر چنین است، این یکی از اولین نمونه‌های چنین رفتاری در عربستان (یا احتمالاً در هر کجا) خواهد بود.

تاریخ‌گذاری از طریق رادیوکربن نشان می‌دهد که IDIHO فقط در طول یک یا دو نسل، یعنی چند دهه استفاده شده است. حال در نظر بگیرید که ساختن این مستاتیل‌ها در بیابان تا چه اندازه باید پر زحمت بوده باشد و چیزی جز ابزار‌های سنگی (که تعدادی از آن‌ها در حفاری یافت شد) استفاده نشده باشد. کندی و تیم او می‌نویسند، مستطیل‌ها نقش مهمی در جوامع اولیه گله داری ایفا کرده است. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که «بازدید و زیارت این سازه‌ها، مانند ضیافت، ممکن است برای حفظ پیوند‌های اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی بین خانواده‌ها و گروه‌های اجتماعی گسترده‌تر، که توسط این فعالیت آیینی گرد هم آمده‌اند، حیاتی باشد». احتمال دیگری هم وجود دارد: جمعیت عربستان نوسنگی بسیار بیشتر از آن چیزی بوده است که عموم مردم تصور می‌کنند.