کارشناسان بر این باورند که این تشکیلات متشکل از یک بنای هرم مانند روی هم است و در کنار سازه‌هایی شبیه به بقایای قلعه، معابد، طاق و استادیوم قرار دارند و به نظر می‌رسد که همه این بنا‌ها توسط جاده‌هایی به هم متصل بوده‌اند.
به گزارش خبرآنلاین، ماساکی کیمورا، زیست‌شناس دریایی در سال ۲۰۰۷، در گفتگو با نشنال جئوگرافیک گفت: «بزرگترین سازه موجود در این منطقه، شبیه به یک هرم پیچیده، یکپارچه و پلکانی است که از عمق ۲۵ متری دریا بیرون آمده است.»
در آن زمان کیمورا بیش از ۱۵ سال مشغول ترسیم نقشه سازه‌های عجیب و غریبی بود و هر بار که برای دیدن آن‌ها به داخل دریا شیرجه می‌رفت، بیشتر متقاعد می‌شد که این سازه‌ها بخشی از یک شهر باستانی هستند.
طبق گزارش بی‌بی‌سی، او و دیگران احتمال می‌دهند که این شهر باستانی توسط مردم این کشور در دوره تاریخی جومون که شکارچیانی بودند که حدود ۱۲هزار سال قبل از میلاد مسیح در این منطقه سکونت داشتند ساخته شده بود. البته همه کارشناسان با ایده آتلانتیس ژاپنی قانع نمی‌شوند.
روبرت شوچ، استاد دانشگاه بوستون که شخصا در این مکان به کاوش پرداخته، معتقد است که بنای یادبود یوناگونی، ساخته دست بشر نیست. او با اشاره به سکو‌ها و تراس‌های این بنا به نشنال جئوگرافیک گفته: «زمین‌شناسی پایه و کلاسیک، برای ماسه سنگ‌هاست که تمایل دارند تا در امتداد صفحات شکسته شوند و این لبه‌های بسیار تیزی را به ویژه در منطقه‌ای با گسل و فعالیت‌های تکتونیکی زیاد ایجاد می‌کند.»
حالا بیش از ۱۶ سال از زمانی که آن‌ها با مجله گفتگو کردند، سپری شده و ۳۷ سال از زمانی که این بنای تاریخی کشف شده گذشته است و هنوز حقیقت منشا آن یک راز بزرگ است.
برای اولین بار در سال ۱۹۸۶ بود که یک غواص محلی در هنگام غواصی با پله‌های این هرم شگفت‌آور مواجه شد. از آن زمان به بعد، تئوری‌های متعددی درباره این بنا مطرح شده است. برخی افراد از جمله کیمورا بر این باورند که این بنا روزگاری بخشی از قاره افسانه‌ای مو در اقیانوس آرام بوده و طبق افسانه‌ها، در یک فاجعه بزرگ، در زیر امواج غرق شده است.
اما توجیه و دلایل آن‌ها برای چنین نتیجه‌گیری‌ای، دوگانه است. او در ابتدا ادعا کرد که نشانه‌هایی را برروی سنگ‌ها مشاهده کرده و صخره‌هایی را پیدا کرده که شبیه به مجسمه‌هایی از حیوانات هستند. او یکی از نمونه‌هایی که مشاهده کرده را مثل ابوالهول زیر آب توصیف کرده است و آن را شبیه به یک پادشاه چینی یا باستانی اوکیناوا عنوان کرده است.
دوما، او به این نکته اشاره کرد که این منطقه در حلقه اقیانوس آرام، به دلیل وقوع رخداد‌های لرزه‌ای شدید خود مشهور است. کیمورا یادآوری کرد که در سال ۱۷۷۱، یک سونامی که امواج آن در حدود ۴۰ متر ارتفاع داشته به جزیره یوناگونی و مناطق اطراف آن آسیب‌های زیادی را وارد کرده بود. طبق گزارش منتشره در روزنامه یومیوری شیمبون، این فاجعه، دوازده هزار کشته یا مفقود به جای گذاشته و تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه توکیو حکایت از آن دارد که هر ۱۵۰ تا ۴۰۰ سال یکبار، این منطقه توسط یک سونامی مشابه آسیب می‌بیند.
به بیانی دیگر، ممکن است یک سانحه یا فاجعه مشابه، باعث غرق شدن بنای یادبود یوناگونی شده باشد.
تورو اوچی، دانشیار زلزله‌شناسی در دانشگاه کوبه، در گفتگو با نشنال جئوگرافیک به این نکته اشاره کرد که با نظریه ارائه شده توسط کیمورا موافق است و تاکید کرد که این ساختار‌ها توسط تکتونیک صفحه‌ای ایجاد نشده‌اند. او در این رابطه گفت: «من به این بخش از زیر دریا شیرجه زده‌ام و این هرم را از نزدیک دیده‌ام. صحبت‌های پروفسور کیمورا اصلا اغراق‌آمیز نیست. ساده است بگوئیم که این آثار توسط زلزله ایجاد نشده‌اند.»
البته این صحبت‌ها از نظر پروفسور شوچ و دیگران حیرت‌انگیز نیست.
او ادامه داد: «اولین باری که من به زیر آب شیرجه زدم، متوجه شدم که این بنا مصنوعی نیست. همانطور که بسیاری از افراد ادعا می‌کنند، منظم نیست و زوایای درست و متقارن در بسیاری از بخش‌های آن به هم نمی‌رسند.»
از سوی دیگر استاد دانشگاه بوستون هم تاکید دارد که سوراخ‌ها و آثار قابل رویت بر روی صخره‌ها، احتمالا توسط گردآب‌های زیر آب و یا موجودات دریایی ایجاد شده‌اند.
او در ادامه گفت: «پروفسور کیمورا می‌گوید که او نوعی نوشته یا تصویر را دیده، ولی این‌ها احتمالا تنها خراش‌هایی برروی صخره بودند که کاملا طبیعی هستند. او این‌ها را به‌عنوان آثار و نشانه‌های ایجاد شده توسط بشر تعبیر می‌کند؛ اما من نمی‌دانم که واقعیت چیست.»
در نهایت، دیدگاه هر یک از طرفین درباره این موضوع آنقدر متقاعد کننده است که تا به حال، هیچ کسی نتوانسته به شکل قاطع به ابهامات موجود درباره این ماجرای رازآلود پایان دهد.
اما طبیعتا واقعیت در جای دیگری نهفته و در کف دریا در انتظار کشف شدن است.
