تجارت نفت بین ایران و چین به‌دلیل وقفه در ارسال برخی محموله‌های نفت سبک و اصرار تهران بر افزایش قیمت‌ها در مسیر کاهشی افتاد. این افت صادرات حدود ۱۰ درصد از واردات نفت‌خام چین از ایران را تحت تاثیر قرار داده است؛ به‌طوری‌که کاهش عرضه نفت ایران می‌تواند تاثیراتی بر قیمت جهانی نفت داشته باشد و سود پالایشگاه‌های چینی را تحت‌الشعاع قرار دهد.
به گزارش دنیای اقتصاد، این تصمیم غیرمنتظره، از نگاه پالایشگران مستقل چین به‌عنوان عهدشکنی تلقی شده و ممکن است با عواقب معافیت ایالات متحده از تحریم‌های نفتی ونزوئلا در اکتبر مرتبط باشد که در نتیجه محموله‌ها تغییر مسیر داد و بهای نفت صادر شده به چین تحت تاثیر قرار گرفت. فروشندگان ایرانی اخیرا به خریداران چینی از کاهش تخفیف‌ها اطلاع دادند و این موضوع کام خریداران چینی را تلخ کرده است. میزان کاهش تخفیف‌های ایران به گفته رویترز تنها به حدود ۴ دلار در هر بشکه رسیده، اما برخی خریداران در چین این قیمت‌های بالاتر را پذیرفته‌اند.
برخی برآورد‌ها از کاهش عرضه نفت ایران به چین حکایت دارد که متعاقب آن پیشنهاد کاهش محسوس تخفیف نفتی ایران به چین را مطرح کرده است. با توجه به افت بهای نفت‌خام در بازار‌های جهانی به موازات جرقه‌های رشد نرخ، همچنین افزایش قیمت‌های پیشنهادی برخی کشور‌ها به موازات مدیریت عرضه اوپک‌پلاس، به‌نظر می‌رسد این اقدام گامی در جهت حفظ منافع نفتی ایران بوده و به اذعان رویترز برخی پالایشگاه‌های چینی، این افت شدید تخفیف نفت سبک را پذیرفته‌اند. در صورت استمرار روند رشد قیمت‌ها، بازگشت مشتریان چینی ایران نه‌تن‌ها دور از ذهن نیست، بلکه پیش‌بینی رشد قیمت‌ها به‌معنای آن است که ایران رویکردی هوشمندانه را در فروش نفت خود به چین برگزیده؛ گویی مشتریان چینی خود را خوب شناخته است.
به ادعای رویترز تجارت نفت بین چین و ایران در ماه‌های اخیر با روند نزولی مواجه‌شده، زیرا تهران ارسال محموله‌های نفت خود را به پالایشگاه‌های مستقل چین، یعنی مشتری اصلی خود، به‌طور موقت متوقف کرده است. فروشندگان نفت ایران تخفیف محموله‌ها را کاهش داده‌اند که این اقدام می‌تواند نتیجه معافیت ایالات‌متحده از تحریم‌های نفت ونزوئلا در اکتبر و هدایت مجدد محموله‌ها به ایالات‌متحده و هند و تاثیر بر عرضه نفت به چین باشد. فروشندگان ایرانی از تخفیف‌های محدودتر به خریداران چینی برای تحویل محمو له‌ها در دسامبر و ژانویه اطلاع دادند که این سیاست قیمت‌گذاری روند نزولی تجارت نفت بین دو کشور را در پی داشت؛ زیرا خریداران چینی را مجبور کرد تا با قیمت‌های بالاتر دست‌وپنجه نرم کنند. پالایشگاه‌های مستقل چین، موسوم به «Tea pot»، مشتریان اصلی نفت ایران هستند و جایگزین پالایشگاه‌های دولتی شده‌اند که به دلیل تحریم‌های آمریکا معامله با ایران را فعلا متوقف کرده‌اند.
کاهش تخفیف‌ها از سوی ایران منجر به کاهش واردات نفت چین از ایران شده و این احتمال وجود دارد که بر قیمت جهانی نفت تاثیر بگذارد و سود پالایشگاه‌های چینی را کاهش دهد. میزان کاهش تخفیف نفت ایران نامشخص است، اما این وضعیت نشان‌دهنده چالش‌های جاری در بازار جهانی نفت تحت‌تاثیر عوامل ژئوپلیتیک و تحریم‌ها است. منابع پالایشگاهی و تجاری گفتند؛ تجارت نفت سبک دو کشور تحت‌الشعاع افزایش قیمت قرارگرفته و فعلا متوقف‌شده، زیرا تهران قیمت‌های بالاتری را از مشتری اصلی خود می‌خواهد و این سیاست باعث‌شده تا بزرگ‌ترین واردکننده نفت‌خام در جهان، تجارت خود را با ایران کاهش دهد.
صادرات نفت ایران که حدود ۱۰ درصد از واردات نفت‌خام چین را تشکیل می‌دهد، در اکتبر کاهش یافت و تا حدی از قیمت‌های جهانی بالاتر حمایت و سود پالایشگاه‌های چینی را کاهش داد. این اقدام ناگهانی همچنین می‌تواند نشان‌دهنده نتیجه معکوس معافیت اکتبر آمریکا از تحریم‌های نفت ونزوئلا باشد که محموله‌ها را از تولیدکننده آمریکای‌جنوبی به ایالات‌متحده و هند منحرف کرد و قیمت‌ها را برای خریداران نفت چین افزایش داد.
شرکت ملی نفت ایران، وزارت بازرگانی چین و وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده فعلا در این مورد اظهارنظری نکرده‌اند. گروهی از تاجران که با معاملات نفت آشنا هستند به رویترز گفتند؛ در اوایل ماه گذشته، فروشندگان ایرانی به خریداران چینی گفتند که تخفیف محموله‌های نفت‌خام سبک ایران برای تحویل در دسامبر و ژانویه به کمتر از ۵ دلار کاهش خواهد یافت.
معامله‌گران گفتند که این معاملات در ماه نوامبر با تخفیف‌های حدود ۱۰ دلار در هر بشکه منعقدشده بود.
یک مدیر بازرگانی مستقر در چین گفت: «تصمیم برای کاهش تخفیف‌ها به‌عنوان یک تعهدشکنی تلقی خواهد شد و ظاهرا دستور افزایش قیمت‌ها از دفتر مرکزی تهران صادر شده، زیرا آن‌ها از عرضه نفت به تجار مسقل نیز جلوگیری کرده‌اند.»
یکی از معامله‌گران چینی که مستقیما از ایران خرید می‌کند، گفت که این تولیدکننده اوپک «ارسال محموله‌ها نفت سبک» را متوقف کرده که این مساله منجر به «بن‌بست موقت» بین خریداران چینی و تامین‌کنندگان ایرانی شده‌است.
این مدیر اجرایی گفت: «معلوم نیست که اوضاع چگونه به پایان می‌رسد.» باید کمی صبر کنیم و ببینیم که آیا پالایشگاه‌های مستقل چینی حاضر به پذیرش قیمت‌های جدید از طرف ایران هستند، یا خیر. چین به واسطه خرید نفت «تخفیف‌دار» از تولیدکنندگان تحریم شده از جمله ایران، ونزوئلا و اخیرا روسیه، کشور‌هایی که تقریبا ۳۰ درصد از واردات نفت‌خام چین را تامین می‌کنند، میلیارد‌ها دلار سود کرده است.
در مورد میزان کاهش صادرات نفت ایران به چین اطلاعات دقیقی وجود ندارد و سطح کاهش واردات چین به‌وضوح مشخص نیست، با این وجود، شواهدی وجود دارد مبنی‌بر اینکه حداقل یک خریدار، یک پالایشگاه مستقر در شاندونگ چین، با پرداخت قیمت‌های بالاتر موافقت کرده‌است. طبق گزارش دو تاجر، این پالایشگاه خاص در ماه گذشته محموله‌ای نفت را با تخفیف‌هایی از ۵ دلار بر اساس تحویل از کشتی خریداری کرد و این نشان می‌دهد که اگرچه ممکن است ابهاماتی در مورد مقیاس کلی کاهش قیمت‌ها وجود داشته‌باشد، اما مواردی وجود دارد که خریداران افزایش قیمت نفت ایران را در شرایط فعلی قبول کرده اند.
معامله‌گران گفتند که تخفیف‌ها ممکن است بیشتر کاهش یابد، زیرا آخرین پیشنهاد شنیده‌شده ۴ دلار بوده و این در حالی است که میانگین تخفیف سال‌گذشته برای نفت سبک ایران حدود ۱۳ دلار بود. یکی از خریداران مستقر در شاندونگ گفت: «خریداران همچنان در تلاش برای یافتن راه‌حل هستند، زیرا قیمت‌های جدید بسیار بالا هستند، اما از آنجا که آن‌ها انتخاب‌های محدودی دارند و طرف ایرانی بسیار سرسخت است، فضا برای مذاکرات قیمت محدود و به نفع خریداران چینی نیست.» پالایشگاه‌های مستقل چین از زمان اولین خرید نفت ایران در اواخر سال ۲۰۱۹ به مشتریان اصلی تهران تبدیل شده‌اند. آن‌ها جایگزین پالایشگاه‌های دولتی شده‌اند که به دلیل نگرانی در مورد نقض تحریم‌های آمریکا، معامله با ایران را متوقف کردند. منابع تجاری می‌گویند پالایشگاه‌های مستقل حدود ۹۰ درصد از کل صادرات نفت ایران را خریداری می‌کنند. در میان کشمکش‌ها بر سر قیمت‌ها، کل صادرات ایران و واردات چین از ایران کاهش یافته‌است.
ردیاب Vortexa Analytics تخمین می‌زند که چین در ماه گذشته حدود یک‌میلیون و ۱۸۰ هزار بشکه در روز نفت ایران را وارد کرد که از یک‌میلیون و ۲۲۰ هزار بشکه در روز در نوامبر و از رکورد یک‌میلیون و ۵۳۰ هزار بشکه‌در روز در ماه اکتبر کمتر بود. عمده صادرات نفت‌خام ایران از طریق دریا صورت می‌گیرد و یکی دیگر از ردیاب ها، Kpler، آن را یک‌میلیون و ۲۳۰ هزار بشکه در روز برای دسامبر تخمین می‌زند که از یک‌میلیون و ۵۲۰ هزار بشکه در روز در نوامبر کمتر بوده‌است.
کپلر می‌گوید؛ ذخیره‌سازی نفت در نفتکش‌ها در آب‌های ایران و آب‌های مجاور با حدود ۲ میلیون بشکه افزایش به ۱۵ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در هفته گذشته رسیده است.
یک مدیر بازرگانی در یک پالایشگاه مستقل گفت: «هدف ایران همسویی یا رقابت با قیمت نفت روسیه است، با این حال، این نشان می‌دهد که احتمالا طرف ایرانی درک کاملی در مورد تفاوت تحریم‌های اعمال‌شده علیه نفت ایران در مقایسه با نفت روسیه، نداشته‌باشد.»
واشنگتن از سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۸۰ نفر و نهاد مرتبط با بخش‌های نفت و پتروشیمی ایران را تحریم کرده و ۴۰ کشتی را به‌عنوان اموال مسدود شده شرکت‌های تحریم شده شناسایی کرده‌است. محدودیت‌های اصلی نفت روسیه محدودیت قیمت ۶۰ دلاری در هر بشکه است که در دسامبر ۲۰۲۲ توسط ایالات‌متحده و متحدانش با هدف مجازات مسکو به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین اعمال شد. خریداران عمدتا هندی قیمت بالای ۶۰ دلار را برای نفت روسیه پرداخت کرده‌اند و این قیمت در ماه نوامبر به ۸۵ دلار و ۴۰ سنت رسید‌که بالاترین رقم از زمان اعمال محدودیت توسط گروه هفت است.
