تونس پيشتاز بهار عربی به شمار مي‌آيد. در اين كشور بود كه بهار عربي در دسامبر 2010 و با اعتراض‌ها عليه حكومت خودكامه بن‌علي آغاز شد و در همين كشور بود كه در 23 اكتبر امسال اولين انتخابات دموكراتيك در جهان عرب برگزار و حزب اسلامگراي نهضت برنده اصلي انتخابات شد.
غنوشي از زمان پيروزي حزب ميانه‌رو و اسلامگراي «نهضت» در انتخابات تونس همواره پيام مي‌دهد كه هيچ‌كس نبايد از اين حزب هراسي داشته باشد.
از نظر او حزب نهضت قابل مقايسه با حزب دموكرات مسيحي آلمان و حزب عدالت و توسعه تركيه است.
غنوشي 70ساله امروز، زماني به دستور «حبيب بورقيبه» اولين رييس‌جمهور تونس به زندان افتاد و سپس به كار اجباري و حتي به اعدام محكوم شد.
اگرچه كه او در آغاز دهه 80 بر طبل خشونت مي‌دميد اما امروزه با دوري جستن از خشونت‌طلبي، تركيه را الگوي خود مي‌داند.
البته هنوز هم برخي مخالفان غنوشي مواضع جديد وي را باور ندارند و يادآوري مي‌كنند كه وي زماني از حملات انتحاري دفاع مي‌كرده است.
اين مصاحبه توسط گروهي از روزنامه‌نگاران آلماني در طبقه پنجم ساختمان مركزي حزب نهضت انجام شده است.
غنوشي كه هوادارانش از روي احترام با لقب «شيخ» از او ياد مي‌كنند با وجود 20سال اقامت اجباري در لندن ترجيح مي‌دهد كه سخنانش توسط يك مترجم ترجمه شود.
آقاي غنوشي، حزب شما در اولين انتخابات آزاد پس از انقلاب تونس حايز اكثريت آرا شد. شما از دموكراسي غربي به دليل وجود سرمايه‌داري انتقاد مي‌كنيد و خواهان يك دموكراسي اسلامي هستيد. منظورتان چيست؟
ما خواهان برقراري سيستمي دموكراتيك هستيم كه اصول دموكراسي و ارزش‌هاي اسلامي در آن مورد توجه باشد. اين سيستم شبيه به احزاب دموكرات مسيحي اروپا خواهد بود.
تصور اين پيروزي را براي حزب‌تان كرده بوديد؟
اين نتيجه مايه شگفتي من نشد حتي زماني كه سيستم انتخاباتي تعداد كرسي‌هاي حزب نهضت را محدود كرد. ما پديده جديدي نيستيم و حزب نهضت سابقه‌اي 40ساله دارد. بسياري از اعضاي حزب ما در رژيم گذشته در رنج و زندان بودند.
بزرگ‌ترين چالش پيش‌روي نهضت و احزاب موتلفش كدام است؟
كاملا روشن است: ما بايد نرخ بيكاري را كاهش دهيم.
مذهب در آينده چه نقشي را در زندگي مردم تونس خواهد داشت؟
اسلام از يك انرژي فوق‌العاده برخوردار است. تونس در گذشته شكست خورد زيرا رژيم گذشته اين نيروي مثبت را فعال نكرد. حزب نهضت خواهان بازگرداندن كرامت و راستي به خانواده‌ها و جامعه است.
به باور شما تونسي‌ها به اندازه كافي مذهبي هستند؟
عمل به مذهب مساله‌اي شخصي است. دولت بايد رفاه و نيازمندي‌هاي شهروندان را تامين كند. حزب ما نمي‌خواهد چيزي را به زنان تحميل كند و انتخاب با خود زنان است.
با وجود اين در غرب بسياري اين نگراني را دارند كه حزب شما حقوق زنان و برخي از آزادي‌هاي اجتماعي را محدود كند.
منتقدان شما را به دورويي متهم مي‌كنند. چگونه مي‌خواهيد اسلام را در سياست‌هايتان وارد كنيد؟
متاسفانه در غرب پيش‌داوري‌ها عليه اسلام به‌شدت رواج دارد. بسياري از روزنامه‌نگاران غربي فكر مي‌كنند كه اسلام طرفدار سركوب و مخالف حقوق بشر و آزادي است. اين ديدگاه درستي نيست. ما در اسلام كليسا نداريم و به همين دليل، تفاسير مختلفي در اين خصوص وجود دارد. ما به اسلامي اعتقاد داريم كه با دموكراسي و آزادي سازگار است.
آن نيروي اسلام كه شما مي‌خواهيد از آن استفاده كنيد چيست؟
براي مثال انديشه نيكوكاري و زكات. اسلام گفته است كه ثروتمندان بايد بخشي از درآمدشان را به نيازمندان بدهند. رژيم پيشين همه امور اجتماعي را در انحصار خود داشت و زكات را ممنوع كرده بود. ما مي‌خواهيم اين ارزش‌ها را در سياست‌هاي اجتماعي خود وارد كنيم.
شما دبيركل حزب نهضت هستيد و به هنگام بازگشت به كشور اعلام كرديد كه هيچ پستي را در دولت جديد قبول نمي‌كنيد و نمي‌خواهيد رييس‌جمهور بشويد. چه نقشي را در آينده اين كشور ايفا خواهيد كرد؟
من قول دادم كه نه در دولت و نه به عنوان نماينده هيچ پست رسمي‌ای را قبول نكنم و به اين وعده خود پايبند هستم. اين انقلاب دستاورد تونسي‌هاي جوان است. جوانان موسياه بودند كه نيروي پيش‌برنده قيام شدند و نه پيرهاي موسفيد.
من اطمينان دارم كه ما در مسير ثابت دموكراسي هستيم و براي خودم نقشي در خارج از فضاي سياسي در نظر دارم يعني يك مشاور روشنفكر. دلم مي‌خواهد كه بار ديگر به عنوان يك معلم مذهبي تاثيرگذار باشم زيرا دنياي اسلام بزرگ‌تر از تونس است.
آيا براي جلوگيري از راديكال شدن حزب نهضت تلاش خواهيد كرد؟
در حزب نهضت هيچ فضايي براي راديكاليزه شدن به وجود نمي‌آيد. اين جريان‌ها تنها در زمان غيبت ما و از طريق نفوذ از بيرون به وجود آمدند. اسلامي را كه ما در تونس به آن عمل مي‌كنيم هيچ نسبتي با سركوب ندارد و اصولا توجيهي براي بنيادگرايي وجود ندارد.
تونسي‌ها در مورد سلفي‌ها زياد صحبت مي‌كنند. نظر شما در مورد اين گروه بنيادگرا چيست؟
سلفي‌ها در غياب حزب نهضت كه نماينده اسلام ميانه‌رو است، به وجود آمدند. اكنون ما در تونس مي‌توانيم به موقعيتي بازگرديم كه من از آن به عنوان وضعيت عادي ياد مي‌كنم يعني تونس و حزب نهضت بدون راديكاليسم.
اگر نهضت بخشي از دولت جديد باشد به سلفي‌ها اجازه تاسيس حزب خواهد داد؟
تا زماني كه كسي دست به خشونت و سركوب نزده باشد هيچ دليلي براي محروميت او وجود ندارد.
حزب نهضت با سازماندهي بسيار حرفه‌اي‌اش در انتخابات نگاه شمار زيادي از ناظران را به خود جلب كرد. منابع مالي حزب شما چيست؟ حق عضويت اعضا، كمك‌هاي مالي خارجي يا غيره؟
ما در همين محدوده‌اي كه در آن به سر مي‌بريم تامين مالي مي‌شويم. ديگر احزاب تونس پول بسيار زيادي در اختيار داشتند اما در اين انتخابات پيروز نشدند. اعضاي حزب پنج درصد از درآمدشان را به حزب هديه دادند و هيچ مشكلي در اين مورد نداشتند. در ميان ما بازرگانان و وكلاي دعاوي زيادي حضور دارند و به حزب كمك مي‌كنند.
كار داوطلبانه چه نقشي در اين حزب دارد؟
اين خيلي مهم است زيرا ما خود را يك حزب خيريه مي‌دانيم. تقريبا هيچ‌كس در ازاي كار حزبي حقوق دريافت نمي‌كند. علاوه بر آن ما در بسيج و تجهيز نيروها هم خيلي قوي عمل مي‌كنيم. نيروهاي داوطلب ما بارها به منازل راي‌دهندگان بالقوه رفتند و براي حزب تبليغ كردند. اين كار ارزشي به مراتب فراتر از ميليون‌ها دينار دارد.
بن علي، ديكتاتور سابق از كشور رفته است اما بسياري از اعضاي حزب او همچنان در پست‌هاي كليدي حضور دارند. با اين مساله چگونه كنار مي‌آييد؟
رسيدگي به اين مسايل جزو مسووليت‌هاي دادگستري است. ما بسيار در پي اصلاحات در دادگستري هستيم تا آنان بتوانند اين وظيفه خود را دنبال كنند.
سرويس امنيتي تونس طي چندين دهه انبوهي از اطلاعات در مورد شهروندان را در اختيار دارد. آيا شما خواهان رسيدگي به اين موارد و به عبارت ديگر در دسترس عموم قرار دادن اين پرونده‌ها هستيد؟
همه اين پرونده‌ها در اختيار عموم قرار خواهد گرفت اما ما به‌عنوان دولت نمي‌توانيم مجازات تعيين كنيم. اين مساله از جمله وظايف دادگستري خواهد بود.
در آلمان اداره‌اي براي مدارك اشتازي وجود دارد. آيا شما هم برنامه‌اي براي تاسيس يك مركز مشابه داريد؟
اين امر بسيار حساسي است كه ما همراه با موتلفان سياسي‌مان آن را مورد توجه قرار خواهيم داد. بايد يك قوه قضاييه موقت تشكيل شود تا به جرايم گذشته رسيدگي و همزمان معيارهاي جديدي ايجاد كند.
نام بن علي از كتاب‌هاي درسي حذف شده است. آيا اين شروع خوبي براي كنار آمدن با گذشته است؟
بن علي براي تونسي‌ها يادآور سياه‌ترين بخش تاريخ كشورشان است. آنان ديگر نمي‌خواهند با اين نام كاري داشته باشند. در عين حال مكان‌هاي مشخصي وجود دارد مثل كاخ‌ها و زندان‌ها كه يادآور اين برهه از تاريخ تونس است و به همين دليل آن دوران به فراموشي سپرده نمي‌شود.
شما تحت چه شرايطي مجبور به ترك تونس شديد؟
بعد از انتخابات سال 1989 به خارج سفر كردم. در آن زمان بن علي خود را برنده انتخابات اعلام كرده بود اما برنده واقعي حزب نهضت بود. در آن زمان دعوتنامه‌اي از اتحاديه دانشجويان در كلن داشتم و آنها من را براي شركت در يك كنفرانس به آلمان دعوت كرده بودند. درواقع بايد سه روز خارج از تونس مي‌ماندم اما اين سفر به تبعيدي 23 ساله بدل شد.
و به همين دليل به لندن رفتيد؟
بريتانيا و سوييس تنها كشورهايي بودند كه من را مي‌پذيرفتند. بن علي كشورهاي اروپايي را متقاعد كرده بود كه به من ويزا ندهند. من در سال 1997 هم يك‌بار ديگر به آلمان سفر و در يك گردهمايي فرهنگي كه ديگر تونسي‌هاي تبعيدي ترتيب داده بودند شركت كردم. پليس آلمان با بن علي همكاري داشت و اگرچه دستگير شدم اما توانستم فرار كنم. نام من به مدت يك دهه در فهرست افراد تحت تعقيب اينترپل قرار داشت. اين تجربه به من آموخت كه نبايد با پناهندگان سياسي به مانند جنايتكاران رفتار كرد و آنها را به ديكتاتورها تحويل داد.
وقتي پس از سال‌ها به ميهن‌تان بازگشتيد چه احساسي داشتيد؟
دلم مي‌خواهد از اين موقعيت استفاده كنم و از اروپايي‌ها براي پذيرفتن حداقل دو هزار تبعيدي تونسي تشكر كنم. تقريبا بسياري از اعضاي حزب نهضت از ترس رژيم بن‌علي به خارج از كشور گريختند. برخي از آنان مجوز اقامت دايم و عده‌اي حتي به تابعيت آن كشورها درآمدند. بسياري از ما در اروپا درس خوانديم و كار پيدا كرديم. به همين علت به زبان‌هاي مختلفي حرف مي‌زنيم.
همكاري با دولت‌هاي غربي در آينده چگونه خواهد بود؟ اروپا تا آغاز سال 2011 همكاري‌هاي تنگاتنگي با ديكتاتورهاي جهان عرب داشت.
بن‌علي به هيچ عنوان موفق نشد كشورهاي اروپايي را متقاعد كند كه حزب نهضت يك باشگاه تروريستي است. بسياري از اعضاي نهضت در اروپا در تبعيد زندگي مي‌كردند. ما اميد داريم كه دولت‌هاي دموكراتيك با رژيم‌هاي ديكتاتوري همكاري نكنند. تونس كشوري متكثر و متنوع است كه بر اساس موقعيت جغرافيايي‌اش هميشه درهاي خود را براي اروپا باز نگه خواهد داشت، همين‌طور براي مغرب و سراسر آفريقا.
آيا اروپا در بازسازي تونس كمك مي‌كند؟
ما در برنامه انتخاباتي‌مان بر همكاري با اتحاديه اروپا تاكيد كرده و اظهار اميدواري كرده بوديم كه اين همكاري‌ها همچنان عميق‌تر شود.
درياي مديترانه شمال آفريقا و اروپا را به يكديگر پيوند مي‌دهد. آيا شما از دولت‌هاي اروپايي خواسته‌ايد كه مرزهاي خود را به روي پناهجويان ببندد؟
توقف مهاجرت‌هاي غيرقانوني يكي از منافع مشترك اروپا و تونس به شمار مي‌آيد. سرعت بخشيدن به دموكراتيزاسيون نيز در زمره همين منافع مشترك است. روزي روزگاري چه بسا شاهد مهاجرت از اروپا به شمال آفريقا خواهيم بود. (مي خندد)
انقلاب تونس براي شخص شما به چه معني است؟
اين انقلاب براي من يك زندگي جديد را ممكن كرد و براي حزب نهضت و سراسر اين كشور يك زندگي جديد را امكان‌پذير ساخت.
پيش از مصاحبه در حال دعا بوديد. براي چه دعا مي‌كرديد؟
خدا را شكر مي‌كردم كه اين انقلاب را به ما ارزاني داشت.
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعهبارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
شباهتهای قائد بغداد و پیشوای برلین؛ از میل به ویرانگری تا قهرمان پرستی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
